ضرب المثل یا الله، آقا آب خواهد!

زمینه پیدایش

می گویند غلامی ، خیلی تنبل بود و هر وقت تشنه می شد دعا می کرد : «الهی آقا بخواهد!» تا شاید به این طریق مجبور شود از جا بلند شود و خود نیز جرعه ای آب بنوشد.(1)

• ثبت بیوگرافی و زندگینامه شما در گوگل!

پیامها

غالبا در مورد انسان های تنبل و راحت طلب به کار می رود.

ضرب المثل های هم مضمون

ـ کوشش بیهوده ، به از خفتگی.(2) (مولوی)

ـ کاهلی بدتر از کافری است.(3)

ـ بیگاری به که بیکاری.(4)

ـ به تنبل گفتند : «برو به سایه» گفت : «سایه خودش می آیه»!(5)

ـ به تنبل گفتند : «مگس هایت را بزن.» گفت : «به زحمتش نمی ارزد»!(6)

ـ بخور و بخواب ، کار من است ، خدا نگه دار من است.(7)

اشعار هم مضمون

برو شیر درنده باش ای دَغَل * مینداز خود را چو روباه شل(8) (سعدی)

تن آسانی و کاهلی دور کن * بکوش و ز رنج تنت سور کن ... که اندر جهان سودِ بی رنج نیست * کسی را که کاهل بود گنج نیست(9) (سعدی)

ریشه های قرآنی حدیثی

امام علی(علیه السلام) : «اِیاکُم وَ الکَسَلَ؛ از تنبلی بپرهیزید».(10)

امام باقر(علیه السلام) : «اِنی لاَبغِضُ الرَجُلَ ـ اَو اُبغِضُ لِلَرجُلِ ـ أن یَکُونَ کَسلانا عَن اَمرِ دُنیاهُ ، وَ مَن کَسِلَ عَن اَمر دنیاهُ فَهُوَ عَن اَمر آخِرتِهِ اَکسَلُ؛ من نفرت دارم از مرد ـ یا برای مرد ـ که در کار دنیایش تنبل باشد. هر که در کار دنیایش تنبل باشد ، در کار آخرتش تنبل تر است».(11)

پی نوشت ها :

1. ابراهیم شکورزاده بلوری ، دوازده هزار مثل فارسی ، ص 152.

2. امثال و حکم دهخدا ، ج 3، ص 1247.

3. دوازده هزار مثل فارسی ، ص 777.

4. امثال و حکم دهخدا ، ج 1، ص 490.

5. دوازده هزار مثل فارسی ، ص 263.

6. همان.

7. امثال و حکم دهخدا ، ج 1، ص 396.

8. همان ، ص 429.

9. همان ، ص 551.

10. علامه مجلسی ، بحارالانوار ، ج 73، ص 159.

11. شیخ کلینی ، کافی ، ج 5، ص 85.

منبع مقاله : مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیما