آموزش کامل رگ گیری و نحوه استفاده از آنژیوکت
یکی از ساده ترین روش ها برای ورود و تزریق داروها و مایعات به داخل جریان خون سیستمیک رگ گیری یا کانولاسیون وریدهای محیطی است. (Peripheral intravenous cannulation) که برحسب مورد ممکن است از سرسوزن های ساده ، بال پروانه ای (Butterfly or scalp vein needle)، آنژیوکت و غیره استفاده شود.
به طورکلی از سرسوزن های ساده به منظور نمونه گیری خون یا تزریقات لحظه ای و موقت و از آنژیوکت برای مصارف طولانی مدت استفاده می شود. اسکالپ وین برای تمامی سنین و خصوصا کودکان مناسب بوده و برای مصارف کوتاه مدت بکار می رود.
مناسب ترین محل برای رگ گیری ، اندام فوقانی است (دست و ساعد). از پا به دلیل ریسک بالای ترومبوفلبیت و دست و پاگیر بودن بندرت استفاده می شود.
تجهیزات موردنیاز جهت انفوزیون داخل وریدی :
- پنبه های آغشته به الکل و بتادین ، گاز استریل و دستکش یک بارمصرف
- کانول وریدی برحسب مورد ، سرسوزن ساده یا اسکالپ وین ، آنژیوکت و …
- سرنگ 3 میلی لیتر و در صورت نیاز به آنستزی ، لیدوکائین 1%
- تورنیکه ، نوارچسب 1٫5 تا 2٫5 سانتیمتری و در صورت لزوم تخته بازو (بیشتر برای اطفال)
مقدمات کار :
- ابتدا دست های خود را با آب و صابون کاملا بروش صحیح شستشو نمایید.
- دست های خود را بوسیله دستمال تمیز کاملا خشک نمایید.
- ست سرم را به سرم وصل نموده و با جاری ساختن محلول ، ست سرم را هواگیری و آماده نمایید
- موضع محل ورود سوزن را در صورت وجود هرگونه عوامل بازدارنده مثل موهای بلند و یا لخته خون یا موارد مشابه تمیز نمایید.
- تورنیکه را به بازو بسته و محل مناسب برای رگ گیری را مشخص کنید. اگر رگ مشخص نباشد ، از بیمار بخواهید انگشتان خود را چند بار باز و بسته نماید و یا اینکه با نرمه انگشتان یکی دو بار ضربه بروی محل رگ گیری موردنظر بزنید تا موجب وازو اسپاسم و برجسته شدن رگ شود.
- پوست محل را با بتادین و سپس الکل تمیز و سپس ضدعفونی نمایید.
نکات :
الکل به تنهایی یک محلول ضدعفونی کامل نبوده و در بیماران پرخطر حتما بایستی محل با بتادین ضدعفونی شود و به دلیل ریسک آلودگی بهتر است در تمامی اعمال با خطر آلودگی دستکش به دست کنید.
در بسیاری از بیماران (خصوصا افراد چاق و کودکان) رگ ها قابل رویت نبوده و بایستی از طریق لمس کرده (با نرمه نوک انگشتان سبابه و میانه) شناسایی و مشخص شوند.
الف _ روش بکار بردن اسکالپ وین
- اندازه مناسب سوزن را انتخاب کنید. (در اکثر موارد نمره 19 تا 23)
- انگشت شصت دست (یا سبابه و میانه) غیر غالب را بر روی دیستال محل موردنظر بگذارید و با کشیدن پوست به طرف دیستال ، پوست و رگ محل ورود سوزن را ثابت نگه دارید.
- دو بال اسکالپ وین را دو لا کرده و بین انگشتان شصت و سبابه نگه دارید و روکش سرسوزن را درآورید.
- درحالی که سوراخ سوزن به طرف بالا است از فاصله نیم سانتیمتری محل ورود به داخل رگ با زاویه 20 تا 30 در جه از سطح پوست ، سوزن را از کنار (مماس بر) رگ وارد پوست نمایید و با کاهش زاویه و پس از طی مسافت 0٫5 تا 1 سانتیمتر در موازات رگ سرسوزن را منحرف کرده و به داخل رگ وارد کنید.
- پس از ورود به داخل رگ (راه یافتن خون به داخل کانول) سوزن را به موازات رگ گرفته (تقریبا مماس بر پوست) و آن را تا یکی دو میلی متر انتهایش به داخل رگ هدایت نمایید در صورت مهارت کافی می توان سوزن را به طور مستقیم وارد رگ نمود ولی معمولا رگ جابجا شده و موفقیت آمیز نیست.
- پس از ورود سرسوزن به داخل رگ ، تورنیکه را بازکنید و با نوارچسب سرسوزن را در محل خود ثابت نگه دارید.
نکته :
تکنیک رگ گیری با سرسوزن مستقیم (و نمونه گیری خون) همانند اسکالپ وین است.
ب_ روش کاربرد آنژیوکت
- برحسب اندازه رگ محل و مورد مصرف ، اندازه مناسب آنژیوکت را انتخاب کنید (معمولا نمره 16 تا 20)(برای تزریق خون آنژیوکت ریزتر از نمره 18 مناسب نیست).
- در موارد آنژیوکت های بزرگ (کمتر از نمره 15-14) ابتدا پوست محل را بی حس نمایید.
- تنه آنژیوکت رابین شست و انگشتان دوم ، سوم و چهارم نگه دارید (به طوری که سوراخ سرسوزن به طرف بالا باشد).
- با شست دست دیگر دیستال ناحیه را به طرف دیستال بکشید تا ورید ثابت و بی حرکت نگه داشته شود.
- همانند روش اسکالپ وین ، آنژیوکت را با زاویه 20 تا 30 درجه وارد پوست (و با کاهش زاویه) وارد رگ نمایید.
- پس از ورود آنژیوکت به میزان 0٫5 سانتیمتر داخل رگ و مشاهده خروج خون ، تورنیکه را بازکنید و سپس درحالی که سوزن را ثابت نگه داشته اید کانول را به داخل رگ هدایت نمایید.
- با یک انگشت پروگزیمال رگ را فشار دهید و پس از درآوردن سوزن ست سرم یا درپوش آنژیوکت را به آن وصل کنید.
- با نوارچسب آنژیوکت را به پوست ثابت کنید.
توجه :
پس از خروج قسمتی از کانول هیچ گاه سوزن را به داخل کانول نرانید. زیرا ممکن است باعث کنده شدن قسمت دیستال کانول و درنتیجه آمبولی شود.
نکته :
درصورتی که کانول داخل رگ نباشد با شروع تزریق محلول ، بیمار احساس درد کرده و محل برآمده می شود.
در افراد مسن رگ ها اسکلروتیک و سخت هستند و به سرعت پاره و به اصطلاح بومبه می شوند. برای جلوگیری از این مسئله از سوزن های کمی کوچک تر استفاده کنید و تورنیکه را برای مدت طولانی نبندید.
کانول های وریدی نبایستی بیش از 2 تا 3 روز در یک محل باقی بمانند.
ج _ اسکالپ وین (Scalp vein cannulation)
یکی از روش های بسیار خوب برای رگ گیری در کودکان کم سن و سال که امکان دستیابی به رگ های محیطی اندام وجود ندارد (اکثرا کودکان کوچک تر از یک سال) رگ گیری وریدهای سر (فرونتال ، سوپرااوربیتال ، فاسیال خلفی ، تمپورال سطحی و خلف گوش) بسیار آسان است که از آن میان ورید تمپورال سطحی از همه مناسب تر است.
وسایل موردنیاز : همانند تکنیکهای دیگر رگ گیری محیطی می باشد ، با این تفاوت که از اسکالپ وین نمره 23 تا 27 (معمولا 22 تا 24) استفاده می شود.
روش عمل :
- موهای محل و اطراف آن را به اندازه کافی بتراشید.
- با استفاده از الکل و بتادین موضع را تمیز و ضدعفونی نمایید.
- به کمک همکار سر کودک راکمی پایین تر از سطح قلب قرار داده و سر وی را بی حرکت نگه دارید.
- همانند تکنیک رگ گیری با اسکالپ وین سرسوزن را وارد پوست و سپس رگ نمایید.
- چند میلی لیتر محلول تزریقی (نرمال سالین) به داخل کانول تزریق کنید و پس از اطمینان از وجود کانول در داخل رگ آن را با نوارچسب به پوست متصل و ثابت نمایید.
- برای جلوگیری از درآمدن اتفاقی کانول ، کودک را در حد موردنیاز محدود (restrain) کنید.
