معنی ضرب المثل بالاتر از سیاهی رنگی نیست [داستان]

کاربرد ضرب المثل بالاتر از سیاهی رنگی نیست

ضرب المثل بالاتر از سیاهی رنگی نیست اشاره به اینکه اوضاع از این بدتر نمی شود ، پس ترس را کنار بگذارید.

• ثبت بیوگرافی و زندگینامه شما در گوگل!

زمینه پیدایش

کلاغی در شهری بزرگ زندگی می کرد و روزی تصمیم گرفت تا بچه دار شود. کلاغ درختی را در نظر گرفت و شروع به جمع آوری شاخه و برگ های خشک کرد تا بتواند لانه خوبی روی شاخه این درخت بسازد. بعد تخم هایش را درون لانه اش گذاشت و مدتی از تخم ها مراقبت کرد تا اینکه یک روز یکی یکی تخم ها شکسته شدند و جوجه کلاغ ها بیرون آمدند. جوجه های کلاغ آنقدر کوچک بودند که اصلا نمی توانستند از خودشان مراقبت کنند. کلاغ مجبور بود تمام روز هم به فکر سیر کردن شکم جوجه هایش باشد و هم از آنها مواظبت کند.

درختی که کلاغ روی آن خانه ساخته بود در محله شلوغی بود. بچه ها هر روز می آمدند زیر آن درخت بازی می کردند. بچه ها از وقتی که فهمیدند کلاغی روی این درخت لانه کرده همیشه منتظر بودند تا کلاغ روی شاخه ای بنشیند تا با سنگ و یا تیر و کمان او را هدف بگیرند و بزنند.

یک روز پسربچه بازیگوشی که نشانه گیری اش خیلی خوب بود با دوستانش شرط بست که امروز حتما کلاغ را خواهد زد. ولی کلاغ شانس آورد. تیر پسرک به خطا رفت و به بال کلاغ اصابت کرد. کلاغ بیچاره چند روزی نمی توانست پرواز کند و مجبور بود از روی زمین غذایی برای خوردن پیدا کند.

وقتی کلاغ صاحب جوجه شد ، بچه ها با شنیدن صدای جوجه ها باز حواسشان به کلاغ و بچه هایش جلب شد. بچه ها تصمیم گرفتند نقشه ای جدید بریزند تا بتوانند این بار کلاغ را بگیرند.

بچه ها مدتی هر کاری کردند تا بتوانند کلاغ را بکشند نتوانستند تا اینکه یک روز سرد از روزهای زمستانی که غذا کمتر پیدا می شد ، کلاغ همه جا را به دنبال غذا گشت تا دانه ای برای جوجه هایش پیدا کند ولی موفق نشد. کلاغ ناامید برگشت و روی شاخه ای از درخت نشست.

همینطور که کلاغ در فکر بود که چگونه جوجه هایش را سیر کند ، ناگهان چشمش به پشت بام خانه روبرو افتاد که مقداری دانه روی زمین ریخته بود. کلاغ آنقدر به فکر سیر کردن شکم جوجه هایش بود که اصلا فکر نکرد این دانه های آماده ممکن است تله باشد. کلاغ تا روی پشت بام نشست و خواست دانه ها را بردارد ، بچه های بازیگوش طناب دام را کشیدند و کلاغ بیچاره در تله افتاد. بچه ها به طرف کلاغ هجوم آوردند و خیلی راحت او را گرفتند.

بچه ها که مدت ها منتظر چنین روزی بودند با خوشحالی کلاغ را گرفته بودند و با خود فکر می کردند با این کلاغ چه کار بکنند. یکی از بچه ها گفت : طنابی می آوریم و پاهایش را می بندیم و به درخت آویزانش می کنیم. یکی دیگر از بچه ها گفت : نه سرش را می بریم و کبابش می کنیم. در آخر یکی از بچه ها گفت : چرا این کار را بکنیم.ما باید یک کار بامزه بکنیم که با هم بخندیم وگرنه کشتن این کلاغ چه فایده ای برای ما دارد؟

بچه ها از پیشنهاد پسرک استقبال کردند و گفتند خوب تو بگو با این کلاغ زشت و سیاه چه کار بامزه ای می توانیم بکنیم؟ پسربچه که منتظر این سوال بود گفت : رنگ سفید بیاوریم پرهای کلاغ را سفید کنیم. آن وقت ما هستیم که کلاغ سفید را درست می کنیم. همه بچه ها از این حرف استقبال کردند و رفتند تا رنگ را آماده کنند. بچه ها رنگ و قلم مو آوردند و شروع به رنگ کردن پرهای کلاغ کردند. ولی پرهای کلاغ چرب بود و به راحتی رنگ نمی گرفت. کلاغ گفت : خودتان را خسته نکنید پرهای من سیاه است و به راحتی رنگ نمی گیرد. مگر اینکه بروید یک سطل رنگ بیاورید و من را در سطل رنگ فرو کنید شاید رنگ پرهای من تغییر کند.

بچه ها خیلی راحت گول نقشه کلاغ را خوردند. کلاغ را به حال خود رها کردند و رفتند تا یک سلط رنگ بیاورند. کلاغ زرنگ از فرصت استفاده کرد و در یک حرکت سریع به آسمان پر کشید و رفت روی شاخه بالایی درخت نشست.

روایتی دیگر ضرب المثل بالاتر از سیاهی رنگی نیست

این ضرب المثل هنگامی به کار برده می شود که آدمی در انجام کار دشواری تهور و جسارت را به حد نهایت رسانیده باشد. البته آن تهور و جسارتی در اینجا منظور نظر است و می تواند مصداق ضرب المثل بالا واقع شود که مبتنی بر اجبار و اضطرار بوده عامل عمل را کارد به استخوان رسیده باشد.

در این گونه موارد اگر عواقب شوم متصوره را متذکر شوند و عامل را از اقدام به آن کار خطیر باز دارند جواب به ناصح مشفق این است که : " بالاتر از سیاهی رنگی نیست." از سیاهی منظورشکست یا مرگ است که می خواهد بگوید از آن ترس و بیم ندارد. پیداست وقتی که معلوم می شود ممنظور از سیاهی چیست طبعا ریشه تاریخی مطلب به دست خواهد آمد.

ریشه عبارت مثلی بالا از دو جا مایه می گیرد و دو عامل در به وجود آوردن آن موثر بوده است. یکی عامل فیزیکی و دیگری عامل تاریخی که البته در علت تسمیه ضر ب المثل بالا با توجه به قدمت آن عامل تاریخی منظور نظر است نه عامل فیزیکی که کشف علمی آن قدمت چندانی ندارد. با این وصف بی فایده نیست که عامل فیزیکی آن هم دانسته شود.

عامل فیزیکی : به طوری که می دانیم نور خورشید از مجموعه الوان مختلفه ترکیب و تشکیل شده است که چون بر جسمی بتابد هر رنگی که از آن جسم تشعشع می کند جسم مزبور به همان رنگ دیده می شود چنانچه تمام رنگهای نور خورشیداز آن متصاعد شود جسم به رنگ سفید نمایان می شود که روشنترین رنگهاست ، ولی اگر هیچ رنگی از آن جسم تشعشع نکند و تمام نور خورشید را در خود نگه دارد در این صورت جسم به رنگ سیاه نمایان می گردد .

پس ملاحظه می شود که رنگ سیاه از آن جهت که تمام رنگها را در خود جمع دارد ما فوق تمام رنگهاست و به همین سبب است که گفته اند : بالاتر از سیاهی رنگی نیست.

عمل تاریخی : استاد سخن حکیم نظامی که گفته اند : بالاتر از سیاهی رنگی نیست. داستانسرای نامی ایران راجع به ریشه تاریخی ضرب المثل بالا در قسمت هفت پیکر از کتاب خمسه اش داد سخن داده ، واقعه جالب و آموزنده از زندگانی بهرام گور ساسانی را به رشته نظم کشید که سر انجام به این شعر منتهی می شود :

هفت رنگ است زیر هفت او رنگ

نیست بالاتر از سیاهی رنگ