هرکه نان از عمل خویش خورد منت حاتم طایی نبرد معنیش چیه؟

کاربرد و معنی هر که نان از عمل خویش خورد منت حاتم طایی نبرد

ضرب المثل هر که نان از عمل خویش خورد منت حاتم طایی نبرد در مورد افرادی استفاده می شود که به دلیل مناعت طبع ، دست نیاز به سوی دیگران دراز نمی کنند و به داشته های خود ، قناعت می کنند.

• ثبت بیوگرافی و زندگینامه شما در گوگل!

زمینه پیدایش ضرب المثل

به حاتم طایی گفتند : «از تو بزرگ همت تر در جهان دیده ای یا شنیده ای؟»

گفت : «بلی! یک روز ، چهل شتر برای امرای عرب قربانی کرده بودم. پس برای حاجتی بیرون رفتم. خارکنی را دیدم ، پُشته فراهم کرده است. به او گفتم به مهمانی حاتم نمی آیی؟

گفت : «هر که نان از عمل خویش خورد * منت حاتم طایی نبرد.» من او را به همت و جوان مردی از خود برتر دیدم.(1)

پیامها

در مورد افرادی استفاده می شود که به دلیل مناعت طبع ، دست نیاز به سوی دیگران دراز نمی کنند و به داشته های خود ، قناعت می کنند.

ضرب المثل های هم مضمون

آدم باید با بال خودش پرواز کند.(2)

آدم باید دست به زانوی خودش بگیرد و بگوید ، یا علی!(3)

بار خود بر کس منه ، بر خویش نه.(4)

بخور نان خود ، بر سر خوان خویش.(5) (نظامی)

مثل شتر ، بار خودت را بردار.(6)

هر که به امید همسایه نشست ، گرسنه می خوابد.(7)

در ، به پاشنه خود می گردد.(8)

خوش آن چاهی که آب از خود برآرد.(9)

پهلوانی نتوان کرد به زور دگران.(10) (عماد فقیه)

اشعار هم مضمون

به دست ، آهن تفته کردن خمیر * بِه از دست بر سینه پیش امیر(11) (سعدی)

چو باد ، از خرمن دونان ربودن خوشه ای تا چند * ز همت ، توشه ای بردار و خود تخمی بکار آخر(12) (حافظ)

سرکه از دسترنج خویش و تره * بهتر از نان دهخدا و بره(13) (سعدی)

مرا ز نان جو خویش ، چهره کاهی بِه * که از شراب حریفان سِفله ، گلناری(14) (امیری رازی)

نان خود ، از بازوی مردم مخواه * گر که تو را بازوی زور آزماست(15) (پروین اعتصامی)

ریشه های قرآنی حدیثی

پیامبر(صلی الله علیه وآله) : «مَلعُونٌ مَلعُونٌ مَن اَلقی کَلَهُ عَلَی الناسِ؛ ملعون است ، ملعون است کسی که سَربار دیگران باشد.»(16)

پیامبر(صلی الله علیه وآله) : «مَن اَکَلَ مِن کَدِ یَدِهِ نَظَرَ اللهُ اِلَیهِ بِالرَحمَةِ ثُمَ لا یُعَذِبُهُ اَبَدا؛ هر که از دسترنج خود بخورد ، خدا به وی نگاه محبت آمیز خواهد افکند و آن گاه هرگز او را عذاب نخواهد کرد.»(17)

امام صادق(علیه السلام) : «لا تَکُونُوا کَلا عَلَی الناسِ؛ سَربار دیگران نباشید.»(18)

لغات

• پُشته : هیزم.
• اُمرا : پادشاهان.
• خوان : سفره.
• دونان : افراد پست و کوچک.
• تفته : داغ.
• سفله : پست.

پی نوشت ها :

1. گلستان سعدی ، باب سوم ، حکایت 14.

2. ابراهیم شکورزاده بلوری ، دوازده هزار مثل فارسی ، ص 261.

3. همان ، ص 15.

4. همان ، ص 196.

5. امثال و حکم دهخدا ، ج 1، ص 396.

6. داستان نامه بهمنیاری ، ص 553.

7. دوازده هزار مثل فارسی ، ص 1009.

8. همان ، ص 496.

9. امثال و حکم دهخدا ، ج 2، ص 759.

10. دوازده هزار مثل فارسی ، ص 313.

11. امثال و حکم دهخدا ، ج 1، ص 403.

12. فرهنگ نامه امثال و حکم ایرانی ، ص 449.

13. امثال و حکم دهخدا ، ج 2، ص 967.

14. همان ، ج 3، ص 1509.

15. همان ، ج 4، ص 1790.

16. جامع الاحادیث ، ح 31260.

17. همان ، ح 31737.

18. مجلسی ، بحارالانوار ، ج 78، ص 381.