نحوه محاسبه خمس از نظر آیت الله خامنه ای

نحوه محاسبه خمس از نظر آیت الله خامنه ای

خُمس ، پرداخت یک پنجم مازاد درآمد سالانه و برخی موارد دیگر مانند معدن و گنج با شروطی که در فقه آمده است. خُمس از فروع دین است و آیه 41 سوره انفال و بیش از 110 حدیث در کتابهای روایی از آن سخن گفته اند.

• ثبت بیوگرافی و زندگینامه شما در گوگل!

خمس از موضوعات مهم فقه اسلامی و به طور خاص فقه امامیه است. محاسبه و پرداخت خمس از تکالیفی است که شیعیان در طول زندگی به آن عنایتی ویژه دارند.

نیمی از خمس به سادات فقیر اختصاص دارد و نیم دیگر به عنوان سهم امام در دوران غیبت امام زمان توسط مراجع تقلید در اموری که با توجه به تاریخ زندگی اهل بیت(ع) مورد مصرف خمس تشخیص می دهند ، هزینه می گردد.

وجوهات حاصل از پرداخت خمس یکی از منابع اصلی مالی حوزه های علمیه و ترویج دین در جامعه اسلامی است.

احکام خمس و پرسش و پاسخ و نحوه محاسبه خمس از دیدگاه آیت الله خامنه ای

س 976: تأخیر پرداخت خمس تا سال آینده چه حکمی دارد؟

ج : تأخیر پرداخت خمس از سال خمسی به سال دیگر جایز نیست ، هرچند هر وقت آن را بپردازد ادای بدهی حاصل می‏شود.

س 977: من مالک مالی هستم که مقداری از آن نقد و مقدار دیگر به صورت قرض الحسنه نزد بعضی از افراد است و از طرفی به علت خرید زمین مسکونی مقروض هستم و باید یکی از چک‏های آن را چند ماه دیگر بپردازم ، آیا جایز است بدهی زمین را از مبلغ مذکور (نقد و قرض الحسنه) کم کنم و خمس باقی مانده را بپردازم؟ همچنین آیا زمینی که برای سکونت خریداری شده ، خمس دارد؟

ج : مالی که از درآمد سال به بعضی افراد قرض داده‏اید ، اگر تا سر سال خمسی قابل وصول نباشد ، پرداخت خمس آن تا وصول نشده است ، واجب نیست و اموالی که از درآمد سال در دست شماست جایز است که از آن ، قبل از رسیدن سر سال خمسی ، بدهی خود را که مهلت آن چند ماه دیگر میرسد ، بپردازید ، ولی اگر در اثنای سال آن را در ادای قرض مصرف نکنید و سر سال خمسی شما برسد ، نمیتوانید قرض خود را از آن مبلغ استثنا کنید ، بلکه واجب است خمس همه آن را بپردازید. ولی اگر بنا دارید تمام یا قسمتی از آن را صَرف ادای بدهی خود نمایید و چنانچه بخواهید خمس آن را بپردازید ، باقی مانده برای ادای بدهی کافی نیست و از این بابت در زحمت و مشقّت قرار میگیرید ، در این صورت پرداخت خمس آنچه را که میخواهید صرف ادای بدهی نمایید ، واجب نیست. اما زمینی که برای سکونت مورد نیاز از درآمد بین سال تهیه میشود ، خمس ندارد.

س 978: از آنجا که تا کنون ازدواج نکرده‏ام ، آیا جایز است مقداری از مالی را که در حال حاضر دارم ، برای هزینه‏هایی که در آینده به آنها نیاز دارم ، پس انداز کنم؟

ج : پس انداز درآمد سال اگر برای هزینه ضروری ازدواج در چند روز آینده باشد ، خمس ندارد.

س 979: سر سال خمسی من آخر ماه دهم از هر سال است ، آیا حقوق ماه دهم را که در آخر آن می‏گیرم ، خمس دارد؟ اگر بعد از دریافت ، مقدار باقی مانده آن را (که طبق عادت ، هر ماه پس انداز می‏شود) به همسرم هدیه کنم ، آیا خمس به آن تعلّق می‏گیرد؟

ج : حقوقی که قبل از سال خمسی دریافت می‏کنید و یا قبل از آخرین روز سال خمسی قابل دریافت است (و در ازاء آن کار کرده اید) ، پرداخت خمس مقدار زائد بر موونه سال واجب است. اما آنچه به همسر خود یا به دیگری هدیه می‏نمایید ، اگر صوری و به قصد فرار از خمس نباشد و به مقدار مناسب با شأن عرفی شما باشد ، خمس ندارد.

س 980: پول یا کالای مخمّسی دارم که اقدام به مصرف آن کرده‏ام ، آیا جایز است در پایان سال ، مقداری از درآمد سال به جای آن پول یا کالایی که خمس آن پرداخت شده ، استثنا شود؟

ج : چیزی از درآمد سال به جای مال مخمّسی که مصرف شده ، استثنا نمیشود.

س 981: اگر مالی که خمس ندارد مانند جایزه و مانند آن ، با سرمایه مخلوط شود ، آیا در پایان سال خمسی جایز است که آن را از سرمایه استثنا کرد و سپس خمس بقیه اموال را پرداخت؟

ج : استثنای آن اشکال ندارد.

س 982: سه سال پیش مغازه‏ای را با مالی که خمس آن پرداخت شده ، افتتاح کردم و سر سال خمسی‏ام هم پایان سال شمسی یعنی شب عید نوروز است ، و تاکنون هرگاه سر سال خمسی‏ام رسیده ، مشاهده کرده‏ام که همه سرمایه‏ام به صورت قرض بر عهده مردم است و در عین حال خودم هم مبلغ زیادی بدهکارم. امیدواریم ما را نسبت به تکلیفمان راهنمایی فرمایید.

ج : اگر سر سال خمسی چیزی از سرمایه و سود نزد شما نباشد و یا چیزی بر سرمایه شما افزوده نشده باشد ، پرداخت خمس بر شما واجب نیست و طلبهای شما که ناشی از فروش نسیه کالا به مردم است ، جزء درآمد سالی محسوب میشود که آنها را دریافت میکنید.

س 983: تعیین قیمت کالاهای موجود در مغازه ، هنگام حساب سال خمسی ، مشکل است ، چگونه باید آن را حساب کرد؟

ج : تعیین قیمت اجناس موجود در مغازه به هر صورت ممکن هرچند با تخمین ، برای محاسبه درآمد سال که باید خمس آن پرداخت شود ، واجب است.

س 984: اگر چند سال درآمد سالانه‏ام را محاسبه نکنم تا اینکه اموال من نقد و سرمایه‏ام زیاد شود و بعد از آن ، خمس غیر از سرمایه قبلی ام را بپردازم ، آیا این کار اشکال دارد؟

ج : اگر در اموال شما هنگام رسیدن هر سال خمسی ، خمس هرچند به مقدار کم باشد ، تاخیر در پرداخت آن جایز نیست.

س 985: خواهشمندیم آسانترین راه ممکن برای پرداخت خمس توسط صاحب مغازه را بیان فرمایید.

ج : هر چه کالا و پول نقد دارد ، در سر سال خمسی حساب کرده و قیمت گذاری میکند و سپس مجموعه آن را با سرمایه اصلی میسنجد ، اگر چیزی اضافه بر سرمایه موجود باشد ، سود محسوب میشود و به آن خمس تعلّق میگیرد.

س 986: سر سال خمسی‏ام را اول ماه سوم سال گذشته قرار داده‏ام و در همین تاریخ برای محاسبه خمس سود حساب بانکی‏ام مراجعه کردم ، آیا این روش برای حساب سال مالی درست است؟

ج : ابتدای سال خمسی شما ، روزی است که برای اولین بار سود قابل دریافت برای شما حاصل شده است ، و تأخیر ابتدای سال از آن روز برای شما جایز نیست.

س 987: اگر وسائل و چیزهای مورد نیاز زندگی مانند ماشین ، موتور ، فرش که خمس آن داده نشده است ، فروخته شود ، آیا پس از فروش باید خمس آنها فوراً پرداخت شود؟

ج : وسایل ذکر شده اگر جزو احتیاجات زندگی بوده و از درآمد بین سال آن را تهیه کرده است ، و در سال بعد به فروش رفته است پول فروش آن خمس ندارد ، ولی اگر وسایل را با پولی که سال بر آن گذشته بدون ادای خمس تهیه کرده ، باید خمس پول خرید آنها را بدهد ، هرچند آن وسایل را نفروشد و اگر حساب سال نداشته در مورد پول خرید آنها باید با یکی از نمایندگان ما مصالحه نماید.

س 988: کسی که نیاز به تهیه یکی از لوازم خانگی مانند یخچال دارد و استطاعت خرید آن را یکجا ندارد و ماهیانه پولی پس‏انداز می‏نماید تا وقتی که پول به حد لازم رسید ، آن را خریداری نماید ، اکنون که سال خمسی او رسیده ، آیا به پولی که به این منظور کنار گذاشته شده ، خمس تعلّق می‏گیرد؟

ج : پول پس انداز شده اگر جهت تهیه مایحتاج ضروری زندگی در آینده نزدیک (تا چند روز) مورد نیاز باشد ، خمس ندارد.

س 989: اگر کسی قبل از سال خمسی‏اش ، مقداری از درآمد خود را به کسی قرض دهد و بعد از گذشت چند ماه از سر سال خمسی خود آن را دریافت کند ، این مبلغ چه حکمی دارد؟

ج : پرداخت خمس قرض پس از گرفتن آن از بدهکار ، واجب است.

س 990: اشیایی را که انسان در طول سال خمسی می‏خرد و سپس آن را بعد از سال خمسی‏اش می‏فروشد ، چه حکمی دارد؟

ج : اشیاء یاد شده اگر جزو لوازم زندگی است و جهت استفاده شخصی خریده است ، خمس ندارد؛ ولی اگر آن را برای فروش خریده و فروش آن هم تا سر سال خمسی ممکن است ، پرداخت خمس سود آن واجب است. در غیر این صورت ، تا آن را نفروخته ، خمس ندارد و هنگامی که آن را فروخت ، سود حاصل از فروش آن از درآمدهای همان سال فروش محسوب میشود.

س 991: اگر کارمندی حقوق سال خمسی خود را بعد از رسیدن آن دریافت کند ، آیا دادن خمس بر او واجب است یا خیر؟

ج : اگر تا سر سال خمسی قابل دریافت باشد ، پرداخت خمس آن واجب است ، هرچند هنوز آن را نگرفته باشد؛ در غیر این صورت ، جزء درآمدهای سالی که آن را دریافت میکند ، محسوب میشود.

س 992: خمس سکّه‏های طلا که قیمت آنها همیشه در حال تغییر است ، چگونه است؟

ج : اگر قصد دارد خمس را از قیمت آنها بدهد ، ملاک ، قیمت روز پرداخت است.

س 993: اگر شخصی سال مالی خود را به قیمت طلا محاسبه نماید ، به طور مثال اگر همه سرمایه‏اش معادل با صد سکّه طلا از نوع بهار آزادی باشد که مقدار بیست سکّه از آن را به عنوان خمس پرداخته و هشتاد سکّه مخمّس باقی بماند و در سال بعد اگر قیمت سکّه افزایش یابد (ولی سرمایه او معادل همان هشتاد سکّه است) ، آیا به آن خمس تعلّق می‏گیرد؟ آیا واجب است که خمس افزایش قیمت را بپردازد؟

ج : اگر ترقی قیمت دارد و فروش آن در سر سال خمسی ممکن باشد ، پس از کسر مقدر تورم خمس دارد.