عمامه چیست؟
عَمامَه یا دستار گونه ای سربند با سبک های گوناگون میان مردم خاورمیانه و شمال آفریقا و جنوب آسیاست. شخصی که عمامه بر سر دارد مُعَمَم می گویند. در هندوستان نیز عمامه بسته می شود ، و نیز در میانِ همه روحانیان مسلمان در جهان گونه ای از آن بسته می شود. در سده های میانه ، در جهان اسلام همه مردان سعی می کردند عمامه یا دستار بر سر بگذارند؛ به طوری که نداشتدنِ آن را نشانه «مست بودن» «مرد نبودن» «خارجی بودن» و نابالغ و... می دانستند. پیش از اسلام ، عمامه سربندِ زنان مکه نیز بوده است.
شرایط و مقررات عمامه گذاری چیست؟
هر نوجوان و جوانی که به حوزه علمیه گام می گذارد در همان روزهای اول و در اولین فرصتی که دست می دهد به عبا فروشی ها و عبادوزی ها می رود و عبایی خوش رنگ می خرد و بر دوش می اندازد ، اما عمامه دیگری دارند و باید پایه های اولیه را بگذرند و شرایط خاص علمی و اخلاقی در طلبه ای بروز داشته باشد تا بتواند عمامه بر سر بگذارد ، در این رابطه معاونت تهذیب و اخلاق مرکز مدیریت ، واحدی با عنوان «واحد تلبس» تأسیس کرده که وظیفه تشخیص صلاحیت طلاب نسبت به امر «عمامه گذاری» را بر عهده دارد.
این واحد در سال 1379 و طبق نامه کتبی شورای عالی حوزه های علمیه به معاونت تهذیب تأسیس گردید و مطابق آن چنین تصویب شد :
طلابی که می خواهند لباس روحانیت بپوشند باید تأییدیه و جواز واحد تلبس را داشته باشند.
*شرایط تلبس
1- اتمام پایه شش طلبگی
2- تأییدیه اخلاقی از دو نفر از اساتید شناخته شده
3- نداشتن پرونده در واحد تحقیقات حوزه
4- کسب نمره قبولی در مصاحبه شفاهی واحد تلبس
محورسؤال های مصاحبه شفاهی عبارتند از :
1- معرفی اجمالی خود طلبه و بیان هدف از آمدن به حوزه علمیه چیست؟
2- سؤالات قرآنی و میزان آشنایی با قرآن و تفاسیر مختلف قرآن
3- سؤالات احکام و میزان تسلط بر احکام اسلام
4- سؤالات مربوط به آیین خطابه و وعظ و منبرداری
5- میزان آشنایی با اخلاقیات و کتاب های اخلاقی
6- سؤالاتی در رابطه با ادبیات عرب و میزان تسلط بر احادیث
بنابراین کسانی که دارای شرایط بالا باشند ولو اینکه در حوزه علمیه به صورت رسمی حضور نداشته اند ، اما به صورت غیر حضوری یا به شیوه دیگری توانایی های لازم را به دست آورده باشند می توانند با هماهنگی واحد تلبس و احراز شرایط حوزه علمیه ، رسما به لباس روحانیت ملبس شوند.
* بخشی از آداب ملبس شدن
در این رابطه به متن آیین نامه تلبس طلاب حوزه علمیه اشاره می کنیم.
فصل اول : تعاریف و کلیات
ماده 1- تلبس به لباس مقدس روحانیت ، برای کلیه طلاب و روحانیان ، صرفا بر اساس ضوابط مندرج در این آیین نامه ، امکان پذیر است.
تبصره 1 : هر گونه تلبس به لباس روحانیت ، برای افراد عادی ، ممنوع است.
تبصره 2 : تلبس به لباس مقدس روحانیت ، برای طلاب فاقد پرونده درمرکز مدیریت حوزه های علمیه ، ممنوع است؛ این افراد موظف اند پس از اخذ کد مرکز مدیریت حوزه های علمیه ، نسبت به تلبس بر اساس ضوابط این آیین نامه ، اقدام نمایند.
ماده 2- وظایف واحدهای مجری این آیین نامه ، به شرح زیر است :
الف) معاونت تهذیب مرکز مدیریت حوزه های علمیه ، مسئول برنامه ریزی ، سامان دهی تلبس و نظارت بر حسن اجرای آن است.
ب) معاونت های تهذیب مدیریت های حوزه علمیه استانی ، مسئولیت تشکیل پرونده تلبس ، تأیید صلاحیت نهایی پس از استعلام صلاحیتهای علمی و عمومی از واحدهای سازمانی مربوء و صدور مجوز تلبس طلاب را به عهده دارد.
ماده 3- لباس روحانیت ، عبارت است از عمامه ، عبا و قبا که نشانگر برخورداری از تحصیلات دینی در حوزه های علمیه ، پایبندی به ارزش های اسلامی و آمادگی ایفای نقش در جامعه اسلامی است.
فصل دوم : ضوابط و مقررات
ماده 4- شرایط عمومی تلبس ، عبارت اند از :
1- داشتن حداقل ، 18 سال سن
2- داشتن وضعیت جسمی و روحی مناسب که در صورت نیاز و تشخیص ضرورت ، از طریق آزمایش های پزشکی و روان شناختی ، بررسی می شود.
3- عدم عضویت و سابقه ارتباط با گروهک های انحرافی و گروه های مخالف اسلام و تشیع و نظام اسلامی
4- عدم انحراف فکری و سیاسی و اخلاقی
5- التزام عملی به اصل ولایت فقیه و قوانین جمهوری اسلامی
6- نداشتن محکومیت کیفری و حقوقی موثر
تبصره 1 : احراز شرایط مندرج در بندهای 3، 4، 5 و 6، بر عهده واحد سازمانی آمار و بررسی مدیریت های حوزه علمیه استانی خواهدبود.
تبصره 2 : ملاک در احراز صلاحیت های عمومی افراد ، حسب مورد ، حال فعلی آنها خواهدبود.
ماده 5- شرایط علمی تلبس ، عبارت اند از :
1- اتمام پایه پنجم(قبولی در تمامی امتحانات مربوط) برای طلاب مدارس بلندمدت
2- توان پاسخ گویی به سؤالات دینی رایج در جامعه
تبصره : احراز این شرایط با ارزیابی علمی -که محتوا و نحوه اجرای آن ، توسط دستورالعمل مصوب مرکز مدیریت حوزه های علمیه تعیین می گردد- صورت می پذیرد.
3- گذراندن دوره ویژه مربوط به وظایف روحانیت در پایه پنجم ، بر اساس دستورالعمل مصوب مرکز مدیریت حوزه های علمیه
ماده 6- شرایط اخلاقی و رفتاری تلبس ، عبارت اند از :
1- پایبندی به انجام دادن واجبات و ترک محرمات
2- دارا بودن حسن اخلاق
3- تعادل شخصیتی و رفتاری و تناسب ظاهری
4 - نداشتن سابقه سوء منافی با شئون روحانیت
تبصره : احراز شرایط مندرج در این ماده ، بر عهده معاونت تهذیب با همکاری واحد سازمانی آمار و بررسی مدیریت حوزه های علمیه استانی ، بر اساس دستورالعمل مصوب مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهدبود.
ماده 7- طلاب متقاضی ، پس از گذراندن دوره ویژه ، تشکیل و تکمیل پرونده تلبس ، احراز صلاحیتهای لازم توسط معاونت های ذی ربط و دریافت مجوز تلبس ، ملبس به لباس مقدس روحانیت خواهندشد.
تبصره 1 : معاونت تهذیب مدیریتهای استانی ، همه ساله ، نسبت به برگزاری مراسم رسمی عمامه گذاری در کنار سایر مراسمها ، اقدام می نماید.
تبصره 2 : معاونت تهذیب مدیریتهای استانی ، موظف است نسبت به صدور اوراق هویت تلبس برای دارندگان مجوز تلبس ، اقدام نماید.
ماده 8- وظایف فرد ملبس به لباس روحانیت ، به شرح ذیل است :
1 - رعایت پوشش مناسب عرف روحانیت
2- رعایت نظم ، نظافت و پاکیزگی بدن و لباس و مرتب بودن سر و صورت متناسب با عرف روحانیت
3- پرهیز از وضعیت ظاهری غیر متناسب
4- حفظ حرمت لباس در معاشرتهای اجتماعی
5 - مراعات زی طلبگی در مجالس مختلف و پرهیز از حضور در محافل مختلط که حدود شرعی ، در آن رعایت نمی شود.
6 - پرهیز از روحیه اشرافی گری و تجمل گرایی ، و رعایت شئون روحانیت در وضعیت زندگی و مسکن و خودرو
7 - تلبس دائم
8 - رعایت اخلاق و آداب اسلامی و پرهیز از شوخی های افراطی و خلاف نزاکت
9 - پرهیز از درگیری های لفظی و فیزیکی غیر متناسب با شئون روحانیت
10- حفظ مناعت طبع و عزت نفس در تأمین معاش ، و پرهیز از سوء استفاده از لباس روحانیت برای مقاصد سوء
11- پرهیز از ورود به عرصه های ناسالم اقتصادی ، مانند شرکتهای هرمی
12- پرهیز از ارتباط با گروه های معاند نظام اسلامی و عضویت در آنها
13- پرهیز از انجام دادن رفتارهای وسواس گونه ، به ویژه در خصوص طهارت و نجاست ، و اقدام به معالجه در صورت لزوم
ماده 9- طلاب ملبس ، موظف اند به صورت دائم ، از این لباس استفاده نمایند؛ به نحوی که عرفا ، ملبس محسوب شوند.
ماده 10- تلبس محصلان یا فارغ التحصیلان مراکز غیر حوزوی ، ممنوع است.
ماده 11- معاونت تهذیب مدیریت های استانی ، موظف است زمینه های لازم را برای تلبس طلاب مشغول به تحصیل در سطوح مختلف ، از طریق اعمال تشویق های لازم ، فراهم آورد.
ماده 12- معاونت تهذیب حوزه علمیه استانی ، موظف است در صورت فقدان شرایط مذکور در این آیین نامه ، نسبت به لغو مجوز تلبس ، اقدام نماید.
ماده 13- امتیازات مربوط به ملبسان دائم ، بر اساس آیین نامه های مربوء تعیین می شود.
ماده 14- این آیین نامه ، در 14 ماده و 8 تبصره ، به تصویب شورای عالی حوزه های علمیه رسید