تحقیق درباره هجرت پیامبر(تاریخ ، مسیر و دلایل)

تحقیق درباره هجرت پیامبر ، تاریخ ، مسیر و دلایل آن

اولین روز از ماه ربیع الاول مصادف با سالروز هجرت پیامبر گرامی اسلام از مکه به یثرب است که منجر به ایجاد اولین حکومت اسلامی در آنجا که بعدها مدینه نام گرفت شد. این تاریخ اهمیت بسیاری دارد به طوری که به عنوان مبدأ تاریخ مسلمانان در دو تقویم هجری شمسی و هجری قمری منظور شده است.

• ثبت بیوگرافی و زندگینامه شما در گوگل!

شهر مکه از روزگاران قدیم و پیش از ظهور اسلام سرزمین مناسبی برای معاملات تجاری بود و افراد زیادی به همین منظور به آنجا سفر می کردند. پیامبر(ص) نیز با استفاده از این موضوع برای برقراری ارتباط با تاجران و بزرگان قبائل پایگاه و مرکز حکومت اسلامی را شهر مکه قرار داد. پیامبر مدتها دعوت خود را به صورت مخفیانه انجام می داد اما پس از علنی شدن تبلیغات و دعوت مردم به اسلام و یکتا پرستی ، فشار قریش بر مسلمانان و ایمان آورندگان روز به روز بیشتر شده و دیگر امکان ادامه زندگی برای آنان در مکه فراهم نبود. به همین دلیل همانگونه که در بخش دین و مذهب نم نمک می خوانید پیامبر اکرم (ص) پس از گذشت سیزده سال از بعثت ، تصمیم بر هجرت گرفتند.

حضرت پیامبر تمام وظایف خود را در شهر مکه انجام داده بود و در این شهر دیگر امیدی برای پیوستن گروههای مردمی دیگر به دین اسلام وجود نداشت ، بنابراین پیامبر نمی توانست به پیشرفت های آتی و اندک اسلام در مکه بسنده کند چرا که اسلام دین تمام بشریت است و تمام انسانها را مورد خطاب قرار می دهد.

مسلمانان سالهای زیادی را در برابر ظلم و شکنجه مشرکان مقاومت کرده بودند و عده ای از آنها به ناچار شهر و دیار خود را ترک نموده بودند. در نهایت قریش تصمیم گرفتند تا پیامبر را به قتل برسانند.

حضرت محمد (ص) با سران طوایف گوناگون مذاکرت مختلفی انجام داده بود که بسیاری از آنها ناموفق بود اما در صحبت با اهالی مدینه نور امیدی در دل ایشان روشن شد.

مکه جایگاه خاصی در دل مردم داشت و بدون از بین رفتن بت پرستی و جایگزینی اسلام ، دعوت پیامبر شکست خورده محسوب می شد؛ بنابراین پیامبر ضررت دید تا با هجرت به شهری دیگر علاوه بر تبلیغ اسلام ، بتواند بر اوضاع مکه نظارت داشته باشد و در صورت لزوم نوعی فشار اقتصادی ، سیاسی و حتی نظامی بر آن وارد سازد. مدینه بهترین انتخاب بود زیرا هم منبع تامین معاش مردم برای تجارت و معاملات بازرگانی بود و هم به دلیل قرار داشتن در مسیر کاروان های بازرگانی و تجاری قریش ، مکه را از نظر اقتصادی در فشار قرار می گرفت.

مردم یثرب پیش از دعوت پیامبر به دلیل زندگی گروهی از مردم یهودی در آن شهر ، با یکتاپرستی آشنایی اندکی داشتند ، پیامبر افرادی از مدینه را در عقبه مکه به اسلام فرا خواند و از ایشان خواست تا او را یاری کنند و ایشان نیز پذیرفتند. در نهایت و پس از عقبه اولی و عقبه ثانی و فرستادن مبلغ اسلامی به مدینه ، شهر مدینه برای هجرت آماده گردید. لذا دلایل هجرت پیامبر(ص) را می توان در این موارد که در بخش دین و مذهب نم نمک خواهید خواند ذکر کرد.

دلایل هجرت پیامبر(ص) از مکه به مدینه

1. یکی از دلایل مهم هجرت پیامبر گرامی اسلام(ص) از مکه به مدینه ، آزار و اذیت کفار قریش‏ بود. مشرکان روز به روز گرفتاری ها و دشواری هایی بسیاری برای مسلمانان ایجاد می کردندف به همین دلیل پیامبر(ص) دستور هجرت به مدینه را صادر کرد ، مسلمانان با هجرت به مدینه در منازل انصار سکونت یافتند. مسلمانان مدینه مهاجران را پناه دادند و یاریشان کردند و میان خود و آنان مساوات برقرار نمودند. (سیره معصومان‏(ترجمه أعیان الشیعة) ، ج ‏1، ص 78)

2. پیامبر در شبی این هجرت را آغاز کرد که قریش تصمیم به قتل او داشتند و ظاهر امر چنین است که اگر پیامبر(ص) نمی رفت ، در آن جا کشته می شد. (سوره انفال ، آیه30)

3. پیامبر بعد از بعثت خود به مدت 13 سال در مکه به تبلیغ دین اسلام و دعوت مردم پرداخت و پس از آن مکه ظرفیت پیشرفت بیشتر را نداشت. بنابراین اگر در مکه می ماند تنها عده معدودی از مردم مسلمان بودند که ممکن بود با گذشت زمان آثاری از آنها نماند. از سور دیگر اسلام به دنبال گسترش در تمام دنیا بود و پیامبر برای حفظ و نجات اسلام هجرت کرد.

4. هجرت به شهر طائف بی فایده بود و یمن ، ایران ، روم ، شام و سایر مناطق تحت سلطه ابر قدرت های آن روزگار بود ، بنابراین با هجرت پیامبر به ایت سرزمین ها مشکلات بسیاری برای ایشان به وجود می آمد.

5. از نظر جغرافیایی ، حبشه فاصله بسیاری با مکه داشت و به عنوان یک کشور آفریقایی نمی توانست با توجه به واقعیت های سیاسی ، انسانی و نژادی ، رهبری یک برنامه اصلاح جهانی را در زمینه های سیاسی ، اقتصادی ، نظامی و اجتماعی را بر عهده گیرد.

6. مدینه از نظر زراعی بسیار غنی تر از شهر مکه بود و توانایی مقابله با فشار اقتصادی و بازرگانی در شرایط بحرانی را داشت. مردم مدینه مهاجران یمنی بودند و از تمدن ابتدایی برخوردار بودند ، آنها نه مانند مردم عرب قصی القلب بودند و نه مانند اهل قریش به دنبال امتیاز و منافع بودند. همچنین به خاطر رقابت های عدنانی و قحطانی ، حتی اگر انگیزه های دینی نداشتند از تسلیم پیامبر(ص) به دشمن اجتناب می کردند.

ماجرای لیلة المبیت

با گذشت کمتر از 3 ماه از بیعت عقبه دوم ، بسیاری از اصحاب حضرت محمد(ص) مکه را به قصد مدینه ترک کردند ، مسلمانان در خفا و به صورت انفرادی یا گروهی هجرت خود را آغاز کردند و اولین شخصی که مکه را به قصد یثرب ترک نمود ، فردی به نام ابوسلمه بود.

مردان قریش که فهمیدند مدینه پناهگاه پیامبر و یاران او شده است و مردم یثرب برای جنگ با دشمنان پیامبر آماده هستند از هجرت پیامبر ترسیدند. به همین دلیل در اواخر ماه صفر سال 14 بعثت در طی جلسه ای تصمیم به قتل پیامبر گرفتند و برای این کار جوانانی را از هر یک از طوایف انتخاب کردند تا با شمشیر حضرت را به قت برسانند.

در شب پنجشنبه اول ماه ربیع الاول ، رسول خدا(ص) از مکه خارج شد و در همان شب علی(ع) در بستر ایشان خوابیدند. این شب به لیلة المبیت معروف است زیرا پیامبر(ص) از نقشه مشرکان قریش برای قتل خود آگاه گشت.

پنهان شدن پیامبر (ص) در غار ثور

پیامبر اکرم(ص) در شب اول ربیع الاول رهسپار غار ثور شد و ابوبکر بن ابوقحافه نیز با وی همراه گشت. قریش با ناکام ماندن در نقشه خود تلاش کردند تا پیامبر را پیش از رسیدن به مدینه یافته و به قتل برسانند. از این رو رد ایشان را دنبال کرده و به غار رسیدند. یکی از آنان گفت : از اینجا عبور نکرده اند یا به آسمان عروج کرده اند و یا در زمین فرو رفته اند. بر اساس روایات مختلف ، خداوند عنکبوتی را مأمور کرد تا با تارهای خود ، درِ غار را ببندد. وقتی کفار تارهای عنکبوت را مشاهده کردند مطمئن شدند که کسی وارد غار نشده است ، به این ترتیب دست از تعقیب کشیدند. وقتی تعقیب کنندگان تارها را دیدند ، به این نتیجه رسیدند که کسی وارد غار نشده است و بدین ترتیب دست از تعقیب کشیدند.

پیامبر و ابوبکر پس از 3 روز که در غار ماندند در شب چهارم ربیع الاول به سفر خود به شهر مدینه ادامه دادند.

توقف در قبا و ساخت مسجد

پیامبر روز 26 ماه صفر از مکه خارج شد و در دوازدهم ماه ربیع الاول هنگام ظهر به یثرب رسید و در قبا نماز خود را به جای آورد. پیامبر در آنجا بیش از ده روز میهمان (بنی) عمرو بن عوف شد. افراد این قبیله از پیامبر خواستند تا کمی بیشتر بمانند اما ایشان توقف خود را انتظار برای رسیدن حضرت علی(ع) بیان کردند و خواسته مردم برای ساختن خانه را نپذیرفتند. ایشان همانجا ماندند تا علی بن ابی طالب رسید.

رسول اکرم (ص) در مدتی که در قباء بود ، مسجد معروف قباء را بنا نهاد. بر اساس روایات به نظر می رسد که صاحب این اندیشه و بنیان گذار نخست این مسجد ، عمار بن یاسر باشد. این مسجد همان مسجدی است که این آیه مبارکه در شأن آن نازل شد : « لَمَسجِدٌ أُسِسَ عَلَی التَقوی مِن أَوَلِ یَومٍ أَحَقُ أَن تَقُومَ فِیهِ »(سوره توبه ، آیه 108) ، مسجدی که از روز نخستین بر پایه تقوا بنا شده ، سزاوارتر است که در آن (به نماز) ایستی.

هجرت پیامبر اکرم(ص) از مکه به مدینه در قرآن

درباره هجرت به مدینه و ماجراهای آن ، آیات زیر نازل شده است :

1. «إِلاَ تَنصُرُوهُ فَقَد نَصَرَهُ اللَهُ إِذ أَخرَجَهُ الَذینَ کفَرُوا ثانِی اثنَینِ إِذ هُما فِی الغارِ إِذ یقُولُ لِصاحِبِهِ لا تَحزَن إِنَ اللَهَ مَعَنا فَأَنزَلَ اللَهُ سَکینَتَهُ عَلَیهِ وَ أَیدَهُ بِجُنُودٍ لَم تَرَوها وَ جَعَلَ کلِمَةَ الَذینَ کفَرُوا السُفلی وَ کلِمَةُ اللَهِ هِی العُلیا وَ اللَهُ عَزیزٌ حَکیمٌ».(سوره توبه ، آیه 40)

«اگر او را یاری نکنید ، خداوند او را یاری کرد ، آن هنگام که کافران او را (از مکه) بیرون کردند ، در حالی که دومین نفر بود ، در آن هنگام که آن دو در غار بودند ، و او به همراه خود میگفت : غم مخور ، خدا با ماست. در این موقع ، خداوند سکینه خود را بر او فرستاد و با لشکرهایی که مشاهده نمی کردید ، او را تقویت کرد و گفتار کافران را پایین قرار داد و سخن خدا بالا است و خدا عزیز و حکیم است.»

2. «وَ إِذ یمکرُ بِک الَذینَ کفَرُوا لِیثبِتُوک أَو یقتُلُوک أَو یخرِجُوک وَ یمکرُونَ وَ یمکرُ اللَهُ وَ اللَهُ خَیرُ الماکرینَ»(سوره انفال ، آیه 30)

«هنگامی که کافران ضد تو حیله کنند تا تو را زندانی کنند یا بکشند یا تبعید نمایند آنان با خدا از در حیله وارد می شوند خداوند حیله می کند و خداوند بهترین حیله کنندگان است.»

3. «وَ مِنَ النَاسِ مَن یشری نَفسَهُ ابتِغاءَ مَرضاتِ اللَهِ وَ اللَهُ رَوُفٌ بِالعِبادِ»(سوره بقره ، آیه 207)

«بعضی از مردم جان خود را به خاطر خشنودی خدا می فروشند ، و خدا نسبت به بندگان مهربان است.»