تیزاب سلطانی چیست و چه کاربردی دارد؟ + طرز تهیه

تیزاب سلطانی چیست و چه کاربردی دارد؟

تیزآب سلطانی (Aqua regia) محلولی بسیار خورنده و دودکننده زرد یا قرمز رنگ است. این محلول از تازه مخلوط اسید نیتریک غلیظ و اسید هیدروکلریدریک غلیظ که معمولا به نسبت حجمی یک به سه می باشند ، به دست می آید.

• ثبت بیوگرافی و زندگینامه شما در گوگل!

این ترکیب می تواند فلزات نادری چون طلا و پلاتین را در خود حل کند ، هرچند تانتالیوم ، ایریدیوم ، اسمیوم ، تیتانیوم و فلزات کم شمار دیگری توان ایستادگی در برابر آن را دارند.

لغتنامه دهخدا در سرواژه «تیزآب سلطانی» آن را چنین تعریف کرده است :

مخلوطی از تیزآب (اسید ازتیک) و اسید کلریدریک (جوهر نمک) که می تواند همه فلزات حتی طلا را در خود حل کند.

همچنین در سرواژه «تیزآب» چنین آمده است :

به اصطلاح کیمیا جوهر شوره و اسید نیتریک. (ناظم الاطباء). مایعی است بی رنگ و تندبو. استنشاق بخار آن خطرناک است.غالب فلزات را حل می کند. اگر آن را با اسید کلریدریک مخلوط کنند تیزآب سلطانی بدست آید. تندآب. جوهر شوره. اسید ازتیک اسید نیتریک. (فرهنگ فارسی معین).

چرا تیزآب پوست را می سوزاند؟

برخی از تیزابها پوست انسان را می سوزاند زیرا تمایل شدید به جذب آب دارند. در فرایند جذب آب مقدار زیادی نیز گرما تولید می شود و چون سلول زنده محتوی آب است ، تیزاب قوی با آن واکنش انجام می دهد و سلول را میکشد آب آنرا جذب و سوختگی شدید بوجود می آورد.

محلول خطرناک!

تیزاب کلرئیدریک ، تیزاب سولفریک و تیزاب نیتریک هر سه بسیار قوی و خطر ناک هستند. آنها تیزابهای غیر عضوی نامیده می شوند زیرا از مواد غیر زنده ساخته شده اند. بسیاری از تیزابها عضوی و تیزابهای که به طور طبیعی وجود دارند نسبتا ضعیف هستند. سرکه و آبلیمو از این نوع تیزاب ها به شمار می روند.

افرادی که در صعنت با تیزابهای قوی سر و کار دارند از لباس و عینک محافظ استفاده می کنند. برای مخلوط کردن آب و تیزاب باید تیزاب را به آرامی و کم کم داخل آب ریخت اما هرگز آب را بالای تیزاب نریزید چون باعث انفجار می شود. اگر بطور اتفاقی تیزاب روی پوست شما بریزد ، پوست تان را اول با آب و بعد با محلول آمونیاک ضعیف بشوئید.

طرز تهیه

برای تهیه تیزاب سلطانی ، اسید نیتریک غلیظ و اسید کلریدریک غلیظ را به نسبت های 1 و 3 با هم مخلوط میکنیم و به هم میزنیم. اگر بخواهیم محلول را برای مدتی نگه داریم ، بهتر است یک حجم آب به آن اضافه کنیم؛ در غیر این صورت کلر و سایر گازهای نا مطبوع در آن تولید خواهد شد.