آداب و رسوم کامل بخت گشایی دختران دم بخت در روز سیزده به در
در روز سیزده به در دختران شهرهای مختلف آداب و رسوم باقیمانده از گذشته را برای بخت گشایی به کار می بندد و آرزوی این را دارند تا سال آینده به خانه شوهر بروند و در این بخش از نم نمک تعدادی از آنها را برایتان ذکر می کنیم :
آداب و رسوم بخت گشایی دختران در شهرهای مختلف ایران :
کرمان : زرتشتیان کرمان در سیزدهم نوروز حتما سبزه گره می زدند ، مخصوصا دختران دم بخت که در آخرین لحظات گره سستی به سبزه می زدند تا باد آن را باز کند و پیش از تمام شدن سیزده بدر این شعر را می خواندند : سیزده بدر ، چهارده به تو ، درد و بلام ورتوکتو (درد و بلایم داخل سوراخ برود) که درد و بلاها و نحسی سیزده دور شود.
سیرجان : غروب سیزده ، موقعی که می خواهند به منزل برگردند ، علف ها را گره زده و می گویند :
سیزده در ، چهارده به تو ، درد و بلام توی این کتو(سوراخ)
سیزده به در ، چهارده به تو ، درد و بلام تو سر مرد قدقدو(=نق نقو)!
بعضی از دخترهای دم بخت می گویند : سیزده به در ، چهارده به تو ، سال و دگر ، بچه بغل ، خونه شوهر
بم : در روز سیزدهم مخصوصا دختران دم بخت ساقه گندم را گره می زدند و می خواندند : سیزده به در ، چهارده به تو ، از این کتو ور اون کتو ، فردا میشه قیامتو ، سال دگر ، بچه ور بغل خونه شوهر.
جنوب کرمان : در بین اهالی جنوبی استان کرمان دختران برگهای درخت نخل را گره می زنند.
گناباد : روز سیزده به در دختران دم بخت ملکه ای برای خود انتخاب می کنند و به رقص و پایکوبی می پردازند.
همدان : دخترها پس از بازگشت از صحرا ، به نیت بخت گشایی و شوهریابی سوار شیرسنگی معروف همدان می شدند و به سر و تن شیر ، شیره می مالیدند.
شیراز : دختران از شب قبل یک نخ تابیده هفت رنگ ابریشمی را به کمر می بندند و صبح روز سیزدهم پیش از طلوع آفتاب ، پسر بچه نابالغی را وادار می کنند که گره از کمرشان باز کنند تا بختشان گشوده شود.
ساری : دختران ساری صبح زود از خواب بیدار شده به نزدیکترین جوی آب می روند و هفت بار از جوی آب می پرند و هربار با خود نیت می کنند که : سال دگر ، خونه شوهر
اهواز : دختران یک کوزه سفالی که در آن آب مانده از شبرا در جلوی درب خانه بر زمین می شکنند تا بختشان باز شود.
خراسان : بعد از خوردن نهار دختران نواحی خراسان با نشستن رو به قبله به گره زدن سبزه مشغول می شوند و این شعر را می خوانند. سیزده بدر ، چهارده به تو ، سال دگه خنه شو ، هاکوت کوتو هاکوت کوتو ، و بعد مقداری شیرینی جات پای سبزه گره زده می ریزند و از آنجا دور می شوند.
بخت گشایی دختران دم بخت در روز سیزده به در
آلاشت : دختران آن دیار نیز در بازگشت از سیزده به در از جوی ها و نهرهای که برسر راهشان باشد و می پرند و می گویند : سیزده به در ، چارده به جا
کردستان : دختران این ناحیه از کشور هنگام بازگشت سیزده سنگ ریزه بر می دارند و آن ها را به پشت سر می اندازند و در بیجار نیز هر دختر سه سنگ می اندازد.
کرمانشاه : عصر روز سیزده به بالای گلدسته های مساجد رفته و یک دانه گردو از بالا به زمین می اندازند ، اگر شکست تا سال آینده به خانه شوهر می روند و آنگاه گردو را می خورند و اگر نشکست باید تا سال دیگر نیز منتظر باشند.
خور : دختران به بالای تپه های شنی رفته و و از آن خود را به پایین غلت داده و دیگر دختران پاهای آنها را گرفته و تا پایین می کشند و بعد از نهرها و جوهای سر راه خود پریده و می خوانند : سیزده به در ، چارده به تو ، به حق مرغ قدقدو ، سال دگر ، خونه شوهر ، بچه بغل
علاوه بر این ، در گذشته اهالی ، چهار میخ چوبی بر روی زمین می کوبیدند و اشعار فوق را می خواندند.
زنان سیزده سنگ ریزه جمع کرده و کنار بوته اسفند گود می کردند و چهارده سنگ ریزه نیز همراه خود به خانه می آوردند و داخل اتاق می ریختند ، سپس جارو می کردند ، مردم معتقد بودند به این طریق خیر و برکت به خانه می آورند.
همچنین در گذشته ، عصر سیزده مقداری خوشه گندم چیده روی آتش برشته می کردند.
امروزه آش می پزند ، از گیاهان صحرایی چون مُکو ، لنگ چغو ، نوپیغمبرو ، یونجه و... که تازه روئیده اند می چینند و پس از تمیز کردن خرد می کنند و اوماچو یا شولی درست می کنند.
اغلب به مقدار زیاد چیده به خانه می برند ، مقداری از آن را روی تاقچه اتاق می گذارند و براین باورند که شگون دارد .
سبزه عید را تا روز سیزده هم فرودین در خانه نگه می دارند ، روز سیزده سبزه را با خود بیرون برده و در وسط چهارکوچه یا داخل آب روان می اندازند ، بر این باورند که نحسی روز سیزده را بیرون می برند.
همچنین در بین بعضی از اهالی مرسوم است که روز سیزده به در ، خارهای بیابان را جمع کرده و روی هم قرار می دهند ، سپس آتش می زنند و از روی آن می پرند ومی گویند :
سرخی تو از ما ، زردی ما از تو
بوته های دشتی (اسفند) را با نخ به هم می بندند و در حین بستن می گویند :
زردی ما از تو ، سبزی تو از ما ، رنجوری ما از سزی ها ، خرمی سبزی ها از ما