تعارف چیست و به چه معنی است؟

«تعارف» در فرهنگ ایرانی از کجا آمد؟

مدتی ست که تعارفات روزمره ما ایرانیان ، برای خودمان سوال برانگیز شده. یا شاید به واسطه ارتباطاتی که در دهه های اخیر به وجود آمده و نقدهای ریز و درشتی که به این عادتِ جمعی می شود ، یاعث شده از خود بپرسیم چرا گاهی نسبت به چیزهای ساده و دوراهی های کوچک ، رودربایستی داریم و رُک و پوست کنده نظرمان را بروز نمی دهیم؟

• ثبت بیوگرافی و زندگینامه شما در گوگل!

تعارف در فرهنگ ایرانی نمونه ای از احترام متقابل و تأکید بر رتبه اجتماعی که شامل طیف وسیعی از رفتارها در جامعه است مانند بازکردن درب برای یک زن توسط مرد یا ایستادن جلوی درب برای ورود همکاران.

نمونه های دیگر از فرهنگ تعارف بی ارزش نشان دادن قیمت جنس توسط مغازه دار (با لفظ قابل نداره) در مقابل خریدار و مذاکره برای حقوق و دستمزد بین کارگر و کارفرما است.

واژه و معنا

تعارف مصدر عربی است و در فرهنگ دهخدا به معنی «یکدیگر را شناختن» ، در تداول امروزی ، «خوش آمد گفتن در اول ملاقات ، پس از درود» ، «اظهار آشنایی و احوالپرسی» و «تکلف و اسباب ضیافت فراهم کردن» آمده است.

معنای اصطلاحی

تعارف در فرهنگ ایرانی نمونه ای از احترام متقابل و تأکید بر رتبه اجتماعی که شامل طیف وسیعی از رفتارها در جامعه است.

دیدگاه منفی

در فرهنگ عمومی ایران افراد تعارفی به عنوان افرادی ریاکار و دروغگو شناخته می شوند. البته نمی توان به طور کلی تعارف را منفی دانست و برخی اقسام آن مثبت و برخی منفی می باشد.

معادل

معادل تعارف رودربایستی (به عامیانه : رودرواسی) است.

نمونه ها

باز کردن در برای یک زن توسط مرد یا ایستادن جلوی در برای ورود همکاران. نمونه های دیگر از فرهنگ تعارف بی ارزش نشان دادن قیمت جنس توسط مغازه دار (با لفظ قابل نداره) در مقابل خریدار و مذاکره برای حقوق و دستمزد بین کارگر و کارفرما است.

سرچشمه

برخی بر این باورند که گستردگی و پیچیدگی تعارف در ایران ناشی از سلطه و سرایت زبان و ادبیات فارسی است. از آنجا که زبان فارسی از نظر ادبی و شعری سابقه طولانی دارد و شاعران ایرانی اغلب مدیحه سرا و درباری بوده اند ، در نتیجه زبان شاعران و درباریان به منزله نخبگان فکری و سیاسی به تدریج در ذهن و زبان مردم کوچه بازار نشت و نفوذ کرده است. اینان استدلال می کنند با افول تدریجی ادبیات کلاسیک در قرن حاضر و تولد و گسترش ادبیات نوین که مبتنی بر زبانی ساده تر است ، به تدریج در مقایسه با قرون گذشته از شدت و حدت تعارفات نیز کاسته شده و می شود. اگرچه این نظریه به بخشی از واقعیت فرهنگ ایران اشاره می کند اما از آنجا که شاعران و ادیبان چند برابر آنچه تأثیرگذار باشند ، از ساختارهای سیاسی و اجتماعی جامعه تأثیر می پذیرند ، می توان گفت زبان پر تکلف و مدیحه سرایانه ادبیات کلاسیک فارسی خود محصول عوامل اجتماعی و نه سازنده آن است.

ضرب المثل ها

• «تعارف آمد و نیامد دارد» : زمانی که ما پیش از تعارف ، گمان می کنیم او احسانمان را نخواهد پذیرفت ، ولی چنین نمی شود و او می پذیرد.
• «تعارف شاه عبدالعظیمی» : زمانی که شخصی به زبان تعارف کند ولی در دل راضی نباشد.

آداب و رسوم اجتماعی

برخی از اصطلاحات رایج مربوط به تعارف :

• بفرمایید بالا!
• عزیزان!
• دوستان!
• خوش آمدید! صفا آوردید! قدم رنجه فرمودید!
• قابل ندارد!
• قدمت روی چشم!
• قربانت بروم!
• چشمت روشن!
• خواهش می کنم.
• خونه خودتونه.
• قابلمون ندونستید.
• پارسال دوست ، امسال آشنا!