ضرب المثل «شکم گرسنه ایمان ندارد» + کاربرد و داستان

کاربرد ضرب المثل شکم گرسنه ایمان ندارد

ضرب المثل آدم گرسنه ایمان ندارد یا شکم گرسنه دین و ایمان ندارد به افرادی گفته می شود که به تعهدات و قولهای خود عمل نمی کنند.

• ثبت بیوگرافی و زندگینامه شما در گوگل!

ریشه ضرب المثل

روزی روزگاری مردی که از حج باز می گشت از کاروان خود جا ماند. وقتی هرچه گشت نتوانست کاروان خود را بیابد ، فردی به او گفت : ساعتی قبل کاروانی را دیده که از این جاده عبور می کردند. مرد بیچاره مسیر را در پیش گرفت و به سرعت شروع به دویدن کرد. هرچه دوید نتوانست کاروانی را ببیند. راه را گم کرد و خسته و گرسنه در بیابان ماند. هر لحظه آفتاب بیشتر بر صحرا می تابید و مرد تشنه تر و گرسنه تر می شد به حدی که مرد مرگ را در نزدیکی خود می دید.

مرد در راه مانده دستهایش را رو به آسمان کرده و از خداوند کمک خواست. شیطان که همیشه در کمین انسان های با ایمان هست در همان نزدیکی ها بود. سریع به سراغش رفت و گفت : شنیدم که خیلی گرسنه و تشنه ای و کمک می خواهی من حاضرم به تو کمک کنم هرچه بخواهی برای تو حاضر کنم به شرط اینکه ایمان چندین ساله ات را به من بدهی.

مرد که تازه از حج بازگشته بود و برای ایمانش چهل سال زحمت کشیده بود ابتدا قبول نکرد. ولی وقتی کمی گذشت و دید مرگ خیلی به او نزدیک است ، به فکر راه چاره ای افتاد. سپس به شیطان گفت : شرط تو قبول است. شیطان با خود گمان کرد توانسته مرد دینداری را فریب دهد با خوشحالی تمام آبی گوارا و غذایی لذیذ برای مرد تهیه کرد و در اختیار او قرار داد آن وقت با لذت نشست و غذا خوردن مرد را تماشا کرد. مرد دیندار غذا و آب را که خورد جانی دوباره گرفت ، دست هایش را رو به آسمان گرفت و گفت : خدایا شکرت!

شیطان که توقع شکرگزاری او را نداشت ، عصبانی شد و گفت : من آب و غذا برای تو فراهم کردم بعد تو از خدای خود سپاسگزاری می کنی مگر تو ایمانت را در ازای آب و غذا به من ندادی؟

مرد گفت : من گفتم تو چرا باور کردی؟ آن موقع من از شدت گرسنگی در حال مرگ بودم. مگر نشنیده ای که شکم گرسنه دین و ایمان ندارد؟ شیطان فهمید که با تمام زرنگی و فریب کاری ، فریب یک مرد دیندار را خورده.

پیامها

پیام این ضرب المثل این است که انسان تا جایی که در اختیار خود اوست باید از فقر اجتناب کند و با سعی و تلاش حداقل های زندگی خود را تأمین کند؛ زیرا فقر و نداری یکی از آفت های تدین و ایمان است و زمینه کشیدن شدن به گناه و بی ایمانی در فقرا بیشتر است. این ضرب المثل در مذمت و نکوهش فقر به کار می رود.

ضرب المثل های هم مضمون

شکم گرسنه پند نمی پذیرد.

افلاس ، عِنان از کف تقوا برباید.

فقیر در جهنم نشسته است.(2)

اشعار هم مضمون

با گرسنگی قوت پرهیز نماند * افلاس ، عنان از کف تقوا بِرُباید (سعدی)

غم فرزند و نان و جامه و قوت * باز دارد ز سیر در ملکوت (سعدی)

گرگ گرسنه چو گوشت یافت نپرسد * کاین شتر صالح است یا خر دجال (سعدی)(3)

ریشه های قرآنی حدیثی

رسول خدا(صلی الله علیه وآله) : «کادَ الفَقرُ اَن یَکُونَ کُفرا؛ فقر ، به کفر ورزیدن نزدیک است.»(4)

رسول خدا(صلی الله علیه وآله) : «الفَقرُ سَوادُ الوَجهِ فی الدارین؛ فقر مایه روسیاهی در هر دو جهان است.»(5)

امام علی(علیه السلام) : «انَ الفَقرَ مَنقَصةٌ لِلدینِ مَدهَشةٌ لِلعَقلِ داعیةٌ لِلمَقتِ؛ فقر و نداری باعث کاستی در دین و سرگشتگی خرد و ایجاد کینه و دشمنی است».(6)

لغات

افلاس : تنگ دستی.

قوت : وعده غذایی.

عِنان : افسار اسب و شتر را گویند ، کنایه از کنترل.

کف : دست.

پی نوشت ها :

1. یحیی برقعی ، کاوشی در امثال و حکم فارسی ، قم ، نمایشگاه و نشر کتاب ، چ 2، 1364، ص 24.

2. ابراهیم شکورزاده بلوری ، دوازده هزار ضرب المثل فارسی ، مشهد ، آستان قدس رضوی ، چ 2، 1384، ص 675.

3. همان.

4. شیخ کلینی ، کافی ، تحقیق : علی اکبر غفاری ، تهران ، دار الکتب الاسلامیة ، چ 3، 1388 ه.ق ، ج 2، ص 307.

5. علامه مجلسی ، بحارالانوار ، بیروت ، دار احیاء التراث ، چ 3، 1403 ه.ق ، ج 72، ص 30.

6. نهج البلاغه سید رضی ، تحقیق : محمد دشتی و کاظم محمدی ، قم ، انتشارات امام علی(ع) ، چ 2، 1396 ه.ق ، حکمت 70.