نشانه های کمبود اکسیین خون و راههای درمان کمبود اکسیژن خون
سطح اکسیژن خون ، مقدار اکسیژن در گردش خون است و گلبول های قرمز خون اکسیژن را از ریه ها به بقیه قسمت های بدن می رسانند . سطح اکسیژن خون یک فرد ، نشانگر چگونگی توزیع اکسیژن بدن از ریه ها به سلول ها است و این امر برای سلامتی انسان از اهمیت بالایی برخوردار است .
میزان اکسیژن خون چگونه اندازه گیری می شود ؟
کار آمدترین روش برای کنترل سطح اکسیژن خون آزمایش اِی بی جی است و برای این آزمایش ، نمونه خون از شریان ها ، معمولا از مچ دست گرفته می شود که این روش بسیار دقیق است اما ممکن است کمی درد داشته باشد .
همچنین به وسیله دستگاه کوچکی به اسم پالس اکسیمتر نیز می توان میزان اکسیژن خون را اندازه گیری کرد و این دستگاه که شبیه یک گیره کوچک است با قرار گرفتن بر روی انگشت اشاره ، میزان اکسیژن خون را به طور غیر مستقیم و با جذب نور از طریق نبض شخص اندازه می گیرد.
اگرچه آزمایش به وسیله دستگاه پالس اکسیمتر آسان تر ، سریع تر و بدون درد است اما به اندازه آزمایش اِی بی جی دقیق نیست و این امر ممکن است تحت تاثیر عواملی مانند انگشتان کثیف ، لاک ناخن و گردش خون ضعیف در اندام ها باشد .
سطح نرمال اکسیژن خون
میزان اکسیژن طبیعی خون بین 75 تا 100 میلی متر جیوه متغیر است . میزان اکسیژن خون زیر 60 میلی متر جیوه کم است و بسته به تصمیم پزشک ، شخص به مکمل اکسیژن نیازمند است و وقتی میزان اکسیژن خون در مقایسه با سطح متوسط اکسیژن در یک فرد سالم پایین باشد ، می تواند نشانه ای از بیماری به نام هیپوکسمی باشد و این بدان معنی است که بدن در انتقال اکسیژن به تمام سلول ها ، بافت ها و اندام های خود مشکل دارد .
میزان نرمال اکسیژن خون
علائم کمبود اکسیژن خون و سطح پایین اکسیژن خون
- تنگی نفس
- سر درد
- بی قراری
- سرگیجه
- تنفس سریع و پی در پی
- درد قفسه سینه
- گیجی
- فشار خون بالا
- اختلالات در بینایی
- حس سر خوشی
- ضربان قلب بالا
علل کمبود اکسیژن خون
هیپوکسیمی یا کمبود اکسیژن خون ممکن است ناشی از موارد زیر باشد :
- کمبود اکسیژن در هوا
- عدم توانایی ریه ها در استنشاق و ارسال اکسیژن به تمام سلول ها و بافت ها
- عدم توانایی جریان خون در دریافت اکسیژن از ریه ها و انتقال آن به سلول های بدن
کمبود اکسیژن خون
بعضی بیماری ها و شرایط ممکن است در عوامل فوق نقش داشته باشند :
- آسم
- بیماری های قلبی و عروقی
- زندگی کردن در ارتفاعات
- کم خونی
- بیماری انسداد مزمن ریوی
- بیماری ریه بینا بینی
- نفخ
- سندروم حاد تنفسی
- ذات الریه
- انسداد شریانات ریه به دلیل لخته شدن خون
- فیبروز ریوی و یا زخم و آسیب به ریه ها
- وجود هوا و یا گاز در قفسه سینه که باعث ناتوانی ریه ها می شود
- وجود مایع اضافی در ریه ها
- ایست موقت تنفس در خواب
- مصرف برخی دارو های خاص ، از جمله برخی از مواد مخدر ها و مسکن ها
تاثیر بیماری بر کمبود اکسیژن خون
چه زمانی در کمبود اکسیژن خون به پزشک مراجعه شود ؟
- اگر شخص تنگی نفس شدید و ناگهانی را تجربه کند
- هنگام استراحت دچار تنگی نفس شود
- هنگام ورزش و یا فعالیت های بدنی دچار تنگی نفس شدیدی شود
- به طور ناگهانی و با احساس خفگی از خواب بپرد
- در ارتفاع زیاد ( بالاتر از 2400 متر) قرار بگیرد و با سرفه و ضربان قلب بالا دچار تنگی نفس شود لازم است به پزشک مراجعه شود .
خفگی ناگهانی در کمبود اکسیژن خون
درمان کمبود اکسیژن خون
درمان سطح پایین اکسیژن خون شامل دریافت اکسیژن اضافی است و این کار را می توان در خانه نیز انجام داد که به آن اکسیژن درمانی یا اِچ اُ تی نیز گفته می شود .
دستگاه های مختلفی برای اکسیژن درمانی وجود دارند و همچنین برای این بیماران داروهایی هم وجود دارند که نیازمند نسخه اند و همچنین افراد برای کاهش علائم تنگی نفس و بهبود سلامت عمومی و کیفیت زندگی خود باید اقداماتی نظیر موارد زیر انجام دهند :
- ترک سیگار
- ترک محل هایی که افراد در آنجا سیگار می کشند
- پیروی از یک رژیم غذایی سالم و سرشار از میوه و سبزیجات
- ورزش منظم
درمان کمبود اکسیژن خون با ورزش و طب سنتی
1) هوای تازه
منوکسید کربن و فلوراید با مقدار اکسیژنی که بدن دریافت می کند و به جریان خون منتقل می شود تداخل دارد. اگر امکان دارد هوای تازه را دریافت کنید ، به ویژه در فضاهای باز که آلودگی و دود خودروها و گاز آلاینده ها و سایر مواد شیمیایی کمتر است. با تصفیه کننده های طبیعی مثل : چراغ سنگ نمک ، شمع های مومی و زغال بامبو برای پاک و تمیز نگه داشتن هوای خانه استفاده کنید.
2) ورزش
دریافت مقادیر کافی ورزش در روز ، به ویژه زمانی که ضربان قلب شما برای حداقل 30 دقیقه افزایش می یابد ، می تواند سطح اکسیژن را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. به این دلیل که پاسخ های فیزیولوژیکی توسط مغز کنترل می شود. پیاز مغز تنفس را در زمان خیلی از فعالیت ها مثل خواب ، ورزش و غذا خوردن را تنظیم و کنترل می کند. وقتی ورزش می کنید ، سلول ها بیش از هر کار کم تحرک دیگری اکسیژن مصرف می کنند تا جایی که دی اکسید کربن زیاد می شود و مغز درخواست تولید اکسیژن توسط سلول ها را افزایش می دهد. ورزش همچنین باعث افزایش رشد عروق خونی جدید می شود و می تواند فشار خون را در افراد مبتلا به فشار خون و دیابت نوع 2 کنترل کند.
3) مصرف آنتی اکسیدان ها
مصرف آنتی اکسیدان به بدن اجازه می دهد که از اکسیژن موثرتر استفاده کند و مقدار مناسبی از آن وارد خون شود. آنتی اکسیدان ها شامل ویتامین A ، ویتامین C و کوآنزیم Q10 می شوند. نمونه هایی از خوراکی هایی که سرشار از آنتی اکسیدان هستند شامل ذغال اخته ، لوبیا قرمز ، کنگر قرمز ، کنگر فرنگی ، توت فرنگی ، آلو ، توت سیاه و بلوبری؛
4) خودداری از مصرف الکل و دخانیات
الکل و دخانیت و مواد مخدر بر سطح اکسیژن در خون اثر می گذارد. با مصرف این مواد روند اکسیژن رسانی (اکسیداسیون) که برای سوخت و ساز بدن لازم است نا به سامان می شود و باعث نابودی آن می گردد. اگر می خواهید اثرات زیانبار بر بافت بدن و اندام خود را به حداقل برسانید ، از مصرف الکل و مواد مخدر و دخانیات دوری کنید.
5) سبزیجات بخورید
کلروفیل یا سبزینه ، ماده مغذی گیاهی است که رنگ سبز را به گیاهان می دهد و شباهت زیادی به مولکول های هموگلوبین دارد. آهن منابع گیاهی به تقویت خون کمک می کند.
یکی از روش های دیگر برای تصفیه خون استفاده از ریشه قاصدک به صورت دمنوش می باشد.
بدن برای اینکه به درستی کار کند ، بایستی میزان مشخصی از اکسیژن توسط جریان خون به سلول ها و بافت های بدن برسد.
وقتی میزان اکسیژن خون به کمتر از حد طبیعی کاهش پیدا کند ، هیپوکسمی یا هیپوکسیما رخ می دهد و شما دچار تنگی نفس خواهید شد.
6) مصرف اسیدهای چرب ضروری
اسیدهای چرب مانند ویتامین F افزایش اکسیژن هموگلوبین در جریان خون را به عهده دارند. بدن نمی تواند اسیدهای چرب ضروری لینولنیک و اسید آلفا لینولنیک را تولید کند بنابراین شما نیاز دارید خوراکی هایی بخورید که حاوی این مواد هستند. روغن آفتابگردان ، روغن کانولا ، روغن گلرنگ حاوی اسید لینولینک است و برای اسید آلفالینولنیک سودا ، گردو و دانه کتان منابع خوبی هستند.
7) تنفس مناسب
درست نفس نکشیدن ممکن است اکسیژن خون را تا 20 درصد کاهش دهد. تنفسی که اکسیژن کمی را دریافت می کند هم می تواند اکسیژن جریان خون را کاهش دهد. سطح اکسیژن خون خود را با تمرین تنفس عمیق بهبود بخشید. این تمرین ها انرژی را بیشتر می کند ، پاکسازی ریه ها را انجام می دهد و باعث افزایش اکسیژن در خون می شود.کمبود اکسیژن در خون ، هیپوکسمی نام دارد و می تواند منجر به اضطراب ، خستگی ، سردرد و در موارد شدید کما و مرگ شود. سطح اکسیژن خون خود را با تمرین تنفس عمیق بهبود ببخشید. این تمرین ها انرژی را بیشتر می کند ، پاکسازی ریه ها را انجام می دهد و باعث افزایش اکسیژن در خون می شود.
8) آرام باشید
تکنیک های تمدد اعصاب می تواند به افرادی که بیماری مزمن انسدادی ریه دارند کمک کند. وقتی شما آرام هستید تنفس عمیق آسان تر می شود ، سطح اضطراب پایین می آید و میزان دریافت اکسیژن افزایش می یابد. شما با مدیتیشن ، یوگا ، تمرین تفکر مثبت و نوشتن افکار خود کمک کنید که آرامش ایجاد شود تا تنفس و دریافت اکسیژن بهبود یابد.
9) ویتامین B مصرف کنید
این گروه از ویتامین ها از جمله B12 - B6 و فولات برای کاهش میزان هوموسیستئین با انسداد سرخرگ ها و بیماری قلبی ارتباط داده شده است . بنابراین کنترل آن حیاتی است.
10) نوشیدنی های سالم
نگه داشتن بدن در وضعیت هیدراته (آب رسانی به بدن) کار سختی به نظر می آید اما این کار به حفظ سطح اکسیژن بدن کمک زیادی می کند. همه می دانیم که مولکول های آب یا H2O از دو اتم اکسیژن تشکیل شده است پس نوشیدن آب به اندازه کافی کمک می کند بدن هیدراته شود. وقتی که بدن هیدراته شود خون به راحتی می تواند مواد مغذی و به ویژه اکسیژن را به همه نقاط بدن برساند.
اگر می توانید مایعات دیگر را بنوشید و همچنین می توانید آب میوه های تازه و ترکیب های گوناگون را هم امتحان کنید. از آنجا که میوه ها و سبزیجات تازه سرشار از ویتامین ، مواد معدنی و آنتی اکسیدان هستند ، آنها را در مخلوط کن یا آب میوه گیری بریزید و آبشان را بگیرید و بنوشید زیرا با این کار هضم آنها راحت تر خواهد بود.
11) طبیعی و تازه بمانید.
جایگزین های طبیعی برای افزایش اکسیژن می تواند در خانه شما باشد. گیاهانی مثل : نخل اریکا ، گیاه ماری ، گیاه پاچیرا ، گل چمچه ای ، گیاه ژربرا و یا گیاه آگلونما در فضای خانه نگهدارید. این گیاهان می توانند به طور طبیعی اکسیژن خانه را افزایش دهند.
12) برای جذب اکسیژن غذا بخورید
افرادی که دچار بیماری مزمن انسدادی ریه هستند با مصرف بعضی مواد خوراکی مثل لبنیات و انواع کلم (به ویژه کلم بروکلی) می توانند علائم بیماری را کم کنند. غذای تازه بخورید ، سبزیجاتی مانند اسفناج ، فلفل ، سیب زمینی ، هویج و لوبیا سبز را بخارپز استفاده کنید. البته که باید پیش از شروع هر رژیم غذایی آن را با پزشک خود در میان بگذارید.
مصرف نمک را کم کنید تا نفخ از بین برود و نیاز به نوشیدن آب بیشتر نداشته باشید. گیاهان خشک و ادویه هایی مانند نعناع ، پونه و زردچوبه را جایگزین نمک کنید چون اکثر گیاهان برای ریه ها مفید است. وقتی ریه های شما برای تنفس کمتر مشکل داشته باشند اکسیژن بیشتری دریافت می کنید و حس بهتری خواهید داشت.
13) دریافت آهن کافی
آهن در مولکول های هموگلوبین وجود دارد ، در نتیجه برای تولید خون سالم و غنی ضروری است. بیشتر زنان قبل از یائسگی با کمبود آهن مواجهند و شاید نیاز باشد که از مکمل استفاده کنند . از آن جا که مصرف بیش از حد قرص آهن می تواند خطرناک باشد ، قبل از مصرف مکمل آزمایش را انجام دهید. برخی منابع غذایی آهن شامل عدس ، لوبیا ، سبزیجات ، گوشت قرمز و ….. است.
14) سلول های بنیادی
اکسیژن برای عملکرد بدن و تمام اجزاء آن مفید است. با این حال ، برای کسی که بیماری مزمن انسدادی ریه دارد دریافت اکسیژن کافی بسیار دشوار است. سلول های بنیادی توانسته سطح اکسیژن بدن خیلی از افراد را بالا ببرد و باعث تنفس راحت تر و بهبود کیفیت کلی زندگی آنها شود. سلول های بنیادی می توانند بافت ریه را التیام دهند و عملکرد آن را بهتر کنند. با این کار دی اکسید کربن از ریه ها خارج می شود و اکسیژن کافی به شکل موثرتری به ریه ها می رسد.
مراجعه به پزشک
پزشک با اندازه گیری میزان اکسیژن موجود در خون سرخرگ ها مشخص می کند که آیا شما دچار کمبود اکسیژن خون شده اید یا خیر؟
در شرایطی که دچار تنگی نفس شدید به طور ناگهانی ، تنگی نفس همراه با سردرد ، بی خوابی ، تجمع مایعات در بدن و سرفه در ارتفاعات بالا به اورژآنس زنگ بزنید.
و در شرایط زیر فورا نزد پزشک بروید :
- تنگی نفس که با ورزش کردن و یا فعالیت بدنی بدتر شود.
- پریدن ناگهانی از خواب همراه با تنگی نفس یا احساس خفگی که می تواند از علائم آپنه خواب عبارتست از قطع و وصل شدن تنفس در حین خواب.