بیماری نقرس چه علائمی دارد؟ بهترین درمان های طبیعی برای نقرس چیست؟
- روشی مطمئن برای تشخیص نقرس خارج کردن مایع جمع شده در مفصل و آزمایش دقیق آن زیر میکروسکوپ و تشخیص کریستال های اسید اوریک است.
- نقرس مزمن با مصرف داروهای کاهنده سطح اسید اوریک در بدن به راحتی درمان می شود.
- درمان نشدن نقرس ممکن است موجب آسیب جدی به مفصل ، مشکلات کلیوی و تیفوس شود.
- یکی از روش های درمان بیماری در شرایط حاد جراحی است.
- مصرف گیلاس هم می تواند از بروز حملات نقرسی در فرد مبتلا جلوگیری کند.
نقرس و درد در شست پا
رژیم غذایی در افراد نقرسی
هدف اصلی رژیم غذایی در بیماری نقرس ، محدود کردن مواد غذایی پروتئین دار است. در حالت ایده آل ، بهتر است فرد مبتلا از مصرف غذاهایی که پروتئین بالایی دارند ، اجتناب کند و میزان مصرف پروتئین را در حد کنترل شده ای حفظ نماید.
غذاهای سرشار از پروتئین :
- برخی از انواع ماهی ها ، غذاهای دریایی و صدف که شامل ماهی کولی ، ساردین ، ماهی خال خالی ، گوش ماهی ، شاه ماهی ، صدف ، ماهی قزل آلا و ماهی روغن می شود؛
- برخی از انواع گوشت ها مانند گوشت گوساله ، گوشت بوقلمون ، گوشت گوزن ، جگر ، دل و قلوه ، آجیل و برخی از انواع شیرینی ها؛
- نوشیدنی های الکلی.
نقرس چیست؟
نقرس نوعی آرتروز است که به طور ناگهانی موجب بروز تورم در مفصل می شود و معمولا یک مفصل را درگیر می کند. در مواردی که بیماری شدت بیشتری دارد ، ممکن است بیش از یک مفصل دچار درد و تورم شوند.
چه عواملی موجب بروز بیماری نقرس می شود؟
افزایش بیش ازاندازه اسید اوریک در جریان خون و تجمع کریستال های آن در بافت های بدن موجب بروز بیماری نقرس می شود. کریستال های اسید اوریک با رسوب در یک مفصل و ایجاد تورم در مفصل باعث بروز درد ، قرمزی ، داغی و تورم می شوند. اسید اوریک در حالت معمول هم در بدن به عنوان فرآورده ای جانبی از شکسته شدن مولکول های پروتئین تولید می شود. ازجمله عوامل افزایش اسید اوریک در خون می توان به عوامل ژنتیکی ، چاقی ، مصرف برخی داروهای خاص مانند دیورتیک ها و بیماری مزمن کلیوی اشاره کرد.
عوامل خطرساز نقرس چیست؟
عوامل خطرساز زیادی وجود دارد که می تواند زمینه ساز ابتلا به نقرس در افراد شود. امکان ابتلا به نقرس بعد از عمل جراحی ، تروما و کم شدن آب بدن بسیار شایع است. برخی داروها مثل دیورتیک ها (قرص های ادرارآور) ، که برای درمان فشار خون بالا استفاده می شوند ، موجب افزایش سطح اسید اوریک در خون می شوند و زمینه را برای بروز بیماری نقرس فراهم می کنند.
همچنین داروهایی که سطح اسید اوریک را در خون کاهش می دهند ، مانند آلوپورینول (Zyloprim، Aloprim) ، ممکن است باعث بروز بیماری نقرس شوند. زیرا هر چیزی که سطح اسید اوریک را کاهش یا افزایش دهد ، شرایط را برای تشکیل کریستال های اسید اوریک فراهم می کند. آسپرین با دوز کم می تواند موجب تشدید حملات نقرس شود. درمان انواع خاصی از سرطان نیز ممکن است موجب بیماری نقرس شود ، زیرا سطح اسید اوریک هنگام ازبین رفتن سلول های سرطانی افزایش می یابد. همچنین آرتروز حاد با آسیب جدی به مفاصل ، احتمال بروز حملات نقرسی را به شدت افزایش می دهد.
علائم و نشانه های نقرس چیست؟
علائم نقرس و درد آن چگونه است؟
- درد ناگهانی در یک مفصل؛
- تورم مفصلی؛
- داغ شدن مفصل درگیر؛
- قرمزی مفصل.
این علائم و نشانه ها معمولا در یک مفصل بروز می کنند. مفصل درگیر به دلیل التهاب درد شدیدی دارد و به هر گونه تماس به شدت حساس است. افراد مبتلا به نقرس معمولا هنگام حملات نقرسی حتی تحمل وزن یک ملحفه را هم روی مفصل آسیب دیده ندارند. مفصل درگیر به شدت متورم ، قرمز و داغ می شود.
نقرس بیشتر مفاصل اندام های پایینی را درگیر می کند. بیشترین مفصلی که معمولا درگیر این بیماری می شود ، شست پا است. البته ابتلای دیگر مفاصل بدن مانند مفصل پا ، زانو ، آرنج ، قوزک ، مچ ، دست ها یا هر مفصل دیگری دور از انتظار نیست. هرچه نقرس شدیدتر و طولانی تر باشد ، احتمال اینکه اندام های بیشتری دچار التهاب شوند ، نیز بیشتر می شود.
بیماری نقرس موجب درد و سفتی مفاصل بدن می شود.
از دیگر نشانه های نقرس بروز بیماری تیفوس است. تیفوس گره ای سخت است که به دلیل تجمع اسید اوریک در زیر پوست تشکیل می شود. تیفوس ممکن است در هرجایی از بدن مشاهده شود ، اما تشکیل آن روی آرنج ، غضروف بالای گوش شایع تر است.
مشاهده گره های تیفوسی حاکی از تجمع بالای اسید اوریک در خون است. درواقع تشکیل این گره ها بر روی مفاصل نشان می دهد که میزان اسید اوریک طی سال های متمادی در خون بسیار بالا بوده است. بروز بیماری تیفوس ثابت می کند که بدن درگیر بیماری نقرس نیز هست و استفاده از داروهای مناسب برای درمان لازم و ضروری است.
وجود نقرس کنترل نشده ممکن است منجر به آسیب جدی در مفاصل و بدشکلی آنها شود. تشکیل سنگ های کلیوی نیز یکی دیگر از علائم بیماری نقرس و تشکیل کریستال های اسید اوریک در کلیه است.
در هنگام ابتلا به نقرس باید به چه پزشکی مراجعه کرد؟
روماتولوژیست ها تخصص کافی برای تشخیص و درمان نقرس به خصوص در موقعیت های پیچیده را دارند. متخصص بیماری های داخلی ، پزشکان عمومی ، دکتر خانواده و متخصص ارتوپد نیز می توانند در تشخیص و درمان بیماری نقرس کمک کنند. متخصص نفرولوژی نیز می توانند به کاهش سطح اسید اوریک خون با استفاده از داروهایی مانند آلوپورینول (Allopurinol) و جلوگیری از آسیب های کلیوی ناشی از بالا رفتن سطح اسید اوریک خون ، کمک کند.
چگونه پزشکان بیماری نقرس را تشخیص می دهند؟
چگونگی تشخیص بیماری نقرس
مطمئن ترین روش برای تشخیص نقرس خارج کردن کریستال های اسید اوریک از مفصل متورم شده و اندازه گیری دقیق آن است. پزشکان متخصص مانند روماتولوژیست ها و ارتوپدها می توانند این کار را به دقت انجام دهند. مایع خارج شده از مفصل باید زیر میکروسکوپ به دقت آزمایش شود. این روش بسیار مهم و کاربردی است ، زیرا سایر روش های پیشنهادی برای تشخیص این بیماری ممکن است با علائم برخی از بیماری ها مانند آرتروز pseudogout (نوعی از آرتروز ناشی از رسوب بلورهای پری فسفات کلسیم است) و یا برخی عفونت ها مشابه باشند و موجب سردرگمی پزشکان در تشخیص دقیق بیماری شود.
چه زمانی باید نقرس را درمان کرد؟
تغییر شیوه زندگی ، مانند محدود کردن غذاهایی که زمینه ساز نقرس هستند ، باید در افراد مبتلا به این بیماری صورت گیرد. درمان نقرس با دارو در افرادی که به صورت مکرر دچار حملات نقرس می شوند ، لازم و ضروری است. درمان داوریی هنگام تشکیل سنگ هایی با منشأ اسید اوریک در کلیه و آسیب های جدی در مفاصل و یا ابتلا به بیماری تیفوس باید شروع شود. درمان هر فرد کاملا اختصاصی است و نمی توان درمانی خاص را برای همه افراد مبتلا به نقرس تجویز کرد.
روش های درمان در بیماری نقرس
وقتی نقرس خفیف و بدون عارضه است ، می توان با استفاده از رژیم غذایی درست و تغییر سبک زندگی ، بیماری را کنترل و درمان کرد. اگرچه ، مطالعات نشان می دهد که حتی رژیم های سخت غذایی هم تأثیر زیادی بر کاهش سطح اسید اوریک خون ندارند و به همین خاطر درمان دارویی ضروری است. وقتی حملات نقرس تشدید می شود ، سنگ های کلیوی شکل می گیرند ، بیماری تیفوس نیز ظاهر می شود یا آسیب جدی در مفاصل دیده شود. درواقع درمان دارویی برای کنترل سطح اسید اوریک خون بسیار حیاتی است.
داروهایی که برای درمان نقرس تجویز می شوند ، سه گروه اند :
داروهای کاهنده اسید اوریک ، داروهای Prophylactic (داروهای کاهش دهنده اوره و جلوگیری کننده از بروز حساسیت) ، و داروهایی برای تسکین سریع درد ناشی از نقرس.
ازجمله درمان های اصلی نقرس استفاده از داروهای کاهش دهنده ادرار است. این داروها سطح اسید اوریک خون را کاهش می دهند. در اکثر بیماران ، میزان سطح اسید اوریک باید کمتر از 6 میلی گرم در خون باشد. این داروها بر روی گره های تیفوسی و از بین رفتن کامل آنها نیز تأثیر بسزایی دارند. داروهای کاهنده سطح اسید اوریک شامل آلوپورینول ، فبوکسوستات (febuxostat) ، پروبنیسید (probenecid) و پگلوتایسین با نام تجاری کریستکسا (Krystexxa) می شوند.
داروهای Prophylactic در شش ماهه اول دوره درمان نقرس به همراه داروهای کاهنده اسید اوریک از شدت حملات بیماری و عود مجدد بیماری جلوگیری می کند. به همین خاطر هر مداخله دارویی که موجب کاهش یا افزایش سطح اسید اوریک در جریان خون شود می تواند در تشدید و یا عود مجدد بیماری نقرس نیز موثر باشد. کلشیسین (Colcrys) و داروهای NSAID (داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی) مانند ایندومتاسین (indomethacin) ، دیکلوفناک (diclofenac) ، ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم برای درمان و کنترل بیماری نقرس کاربرد زیادی دارند.
با مصرف داروهای پیشگیرانه در طول شش ماه اول آغاز درمان مانند آلوپورینول (allopurinol) ، فبوکسوستات (febuxostat) ، پروبنیسید (probenecid) خطر حملات نقرس به شدت کاهش پیدا می کند. باید توجه داشت که تداخل دارویی داروهای Prophylactic با داروی کریستکسا (Krystexxa) ممکن است مشکلاتی را برای فرد بیمار ایجاد کند.
دسته سوم داروها در زمان حملات نقرسی به منظور کاهش درد و التهاب استفاده می شود. کلشیسین (Colcrys) و داروهایی NSAID (داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی) در هنگام حملات نقرس نیز تجویز می شوند تا درد و التهاب مفصل آسیب دیده کاهش یابد. کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزون (prednisone) ، متیل پردنیزولون (methylprednisolone) و پردنیزولون (prednisolone) ، نیز ممکن است در هنگام تشدید حملات نقرسی تجویز شوند. اگرچه ، میزان دوز این داروها به دلیل عوارض جانبی مانند آب مروارید و یا پوکی استخوان باید محدود و کنترل شده باشد. داروهای استروئیدی در درمان بیمارانی نقرسی که قادر به مصرف داروهای کلشیسین (colchicine) و داروهایی NSAID (داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی) نیستند ، بسیار سودمند است.
درمان های خانگی بیماری نقرس
یکی از درمان های خانگی برای حملات حاد نقرس نوشیدن آب فراوان است. مصرف زیاد داروهای NSAID (داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی) مانند ایبوپروفن (Advil، Motrin) و ناپروکسن سدیم (Aleve) ، در زمان هایی که هیچ داروی ضدانعقادی استفاده نمی شود مانند بیماری اختلال در عملکرد کلیه یا زخم معده ، استفاده می شود. درمان های خانگی برای درمان و کنترل بیماری نقرسِ مزمن می تواند مفید باشد. ایجاد تغییر در رژیم غذایی گامی موثر در کنترل این بیماری است. نوشیدن آب فراوان در جلوگیری از حملات نقرسی نیز بسیار مفید است.
عوارض جانبی داروهای نقرس
عوارض نقرس چیست؟
داروهای نقرس معمولا در اکثر افراد بدون عوارض خاصی هستند. اگرچه ممکن است مانند همه داروها حساسیت ها و مشکلاتی را در برخی افراد ایجاد کنند.
- آلوپورینول (Allopurinol) در اکثر افراد بدون عارضه است ، اما در برخی افراد ممکن است موجب ایجاد حساسیت پوستی شود. حساسیت پوستی شدید بعد از مصرف این دارو به ندرت اتفاق می افتد ، ولی درصورت وقوع نباید این موضوع را بی اهمیت تلقی کرد و بهتر است با پزشک خود درخصوص ادامه مصرف دارو مشورت کرد.
- داروهای کلشیسین (Colchicine) نیز ممکن است در برخی افراد باعث بروز تهوع و اسهال شود و حتی گاهی منجر به ضعف عضلات بدن و یا تغییر غیرطبیعی در تعداد سلول های خونی گردد.
- داروی پروبنیسید (probenecid) نیز ممکن است در بیمارانی که سنگ کلیه دارند ، موجب وخیم تر شدن بیماری و آسیب های جدی تر به کلیه شود.
- فبوکسوستات (febuxostat) نیز ممکن است منجر به ایجاد ناهنجاری های کبدی ، تهوع و حساسیت های پوستی گردد.
- NSAID (داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی) هم در برخی از افراد ممکن است موجب تحریک و زخم معده شود. به همین خاطر کبد و کلیه بیمارانی که از این دارو استفاده می کنند ، باید به طور مرتب کنترل شود.
- کریستکسا (Krystexxa) به عنوان داروی تزریقی داخل وریدی تجویز می شود. حساسیت های پوستی شدید در تعداد کمی از بیماران مصرف کننده گزارش شده است.
افراد مبتلا به نقرس بهتر است چه غذاهایی را از رژیم روزانه خود حذف کنند؟
وقتی غذاهای پروتئینی مصرف می کنید میزان اسید اوریک خون تان افزایش می یابد ، بنابراین باید روش درستی را برای مدیریت رژیم غذایی خود و اجتناب از زیاده روی در مصرف غذاهای پروتئین دار انتخاب کرد. البته داشتن رژیم کم پروتئین کار نسبتا سختی است ، زیرا پروتئین برای سلامت بدن بسیار مفید است. پیروی از رژیم کم پروتئین موجب می شود سطح اسید اوریک خون نسبتا کاهش یابد.
دستوراتی که در ادامه این مقاله به آنها اشاره می شود در مدیریت رژیم غذایی بیماران نقرسی می تواند بسیار کاربردی و مفید باشد :
- نقرس معمولا همراه با چاقی و اضافه وزن است و کاهش وزن تا حد زیادی می تواند بر بهبود و کنترل بیماری تأثیر مثبت داشته باشد؛
- داشتن رژیم غذایی کم چرب با افزایش پروتئین و جایگزینی با موادغذایی حاوی کربوهیدارت تصفیه شده (مانند شکر ، نان سفید ، سیب زمینی) و استفاده از مواد غذایی حاوی کربوهیدارت پیچیده (مانند سبزیجات و غلات سبوس دار) تا حد زیادی می تواند سطح اسید اوریک خون را کاهش دهد؛
- کاهش مصرف غذاهای دریایی و گوشت قرمز؛
- مصرف لبنیات کم چرب نیز تا حد زیادی خطر ابتلا به بیماری نقرس را کاهش می دهد؛
- نوشیدن آبجو و مشروبات الکلی نیز خطر ابتلا به نقرس را افزایش می دهد؛
- مطالعات انجام شده در این زمینه نشان می دهد که مصرف گیلاس تازه تا 35 درصد خطر ابتلا به نقرس را کاهش می دهد. برخی از افراد نیز معتقدند که آب گیلاس یا گیلاس خشک شده نیز دقیقا تأثیر مشابهی دارند ، هرچند هنوز این مسئله به طور کامل اثبات نشده است.
- نوشیدن شربت های شیرین شده با شکر یا شرینی هایی که حاوی فروکتوز بالایی هستند ، خطر ابتلا به بیماری نقرس را به شدت افزایش می دهند.
بیماران نقرسی ممکن است دچار چه عوارضی شوند؟
کنترل و درمان نشدن بیماری نقرس در بلندمدت ممکن است موجب آسیب های جدی مفصلی شود. اسید اوریک ممکن است در کلیه ها جمع شود و موجب تشکیل سنگ های کلیوی و ایجاد اختلال در عملکرد کلیه ها گردد.
تجمع اسید اوریک در بافت های نرم به خصوص در اطراف مفاصل موجب تشکیل گره های تیفوسی می شود. این گره ها ممکن است به مرور بزرگ شوند و ظاهر ناخوشایندی پیدا کنند.
اهمیت توجه به درمان در بیماران نقرسی
نقرس و روشهای درمان آن
نقرس بیماری ای مزمن است. درمان نشدن آن ممکن است باعث بروز دردهای وحشتناک و کنترل نشدن حملات آن گردد. همان طور که پیش از این نیز گفته شد ، آسیب مفصلی و مشکلات کلیوی از عوارض ابتلا به این بیماری است. البته درمان به موقع در اکثر بیماران می تواند آنها را از شر دردهای آزاردهنده و عوارض بعدی این بیماری خلاص کند.
آیا می توان از ابتلا به این بیماری جلوگیری کرد؟
برخی از عوامل زمینه ساز بیماری نقرس ژنتیکی و برخی از آنها قابل پیشگیری و کنترل هستند. برخی از عوامل زمینه ساز این بیماری مانند چاقی و رژیم غذایی کنترل شدنی هستند. داشتن وزن متعادل و رژیم غذایی سالم کم کالری ، کم چربی و افراط نکردن در مصرف گوشت قرمز می تواند تا حد زیادی خطر ابتلا به بیماری نقرس را در افراد کاهش دهد.
چه تحقیقاتی در زمینه بیماری نقرس انجام شده است؟
تحقیقاتی زیادی در زمینه داروهای محدودکننده سیگنال شیمیایی معروف به اینترلوکین-1 در بیمارانی که از بقیه روش های درمانی پاسخ مناسب نگرفته اند ، انجام شده است. آناکینرا (Anakinra) و کاناکینومب (canakinumab) دو دارویی هستند که برای محدود کردن سیگنال شیمیایی اینترلوکین-1 تجویز می شوند. این داروها اکنون برای بیماری های دیگر نیز استفاده می شود و تحقیقات گسترده ای بر روی میزات اثرگذاری آن در بیماری نقرس در حال انجام است.
همچنین تحقیقات دیگری روی دستگاه سی تی اسکن پیشرفته درحالِ انجام است که می تواند در تشخیص به موقعِ بیماری کمک زیادی کند. تحقیقات و پژوهش های زیادی نیز روی ژن های انتقال دهنده اسید اوریک که مسئول سوخت وساز اسیداوریک هستند نیز انجام شده است که هنوز نتایج قطعی آن در درمان بیماری اثبات نشده است.