زندگی زناشویی حضرت علی و فاطمه
شخصیت فاطمه زهرا(س) الگویی کامل برای انسانها و مخصوصا خانمها است. کرامت و سجایای اخلاقی ایشان در همسرداری و تربیت فرزندان و موارد بسیار دیگر به اندازه ای مثال زدنی است که مسلمانان ایشان را به عنوان اسوه و الگویی کامل می دانند. به همین دلیل در این بخش از دین و مذهب به اختصار به شیوه همسرداری برترین بانوی دو عالم اشاره می کنیم :
شوهرداری حضرت فاطمه(س)
برای زن ، بزرگترین موفقیت و ارزش این است که در شئون گوناگون زندگی ، خشنودی همسرش را به دست آورد و از هر گونه عملی که موجب ناراحتی شوهر می گردد پرهیز نماید. حضرت علی(علیه السلام) می فرمایند : «جهاد زن ، خوب شوهرداری است»(حکمت 136، ص 658)
زن برای این که بتواند در این جهاد پیروزمند باشد ، باید تمام سعی و تلاش خود را بکار گیرد تا خانه را محل آرامش مرد قرار دهد.
همسرداری حضرت فاطمه زهرا(س) ، بهترین الگو برای زنان مسلمان است چرا که رفتار ایشان با حضرت علی(ع) در عالی ترین مرحله صفا و مهربانی بود. حضرت فاطمه(س) هرگز خاطر همسرش را نرنجانده و همواره یار و یاور حضرت علی(ع) در زندگی بود.
سازگاری با همسر
حضرت علی(ع) در زمینه سازگاری با همسر ، درباره حضرت فاطمه(س) می فرماید :
«فاطمه(س) مرا به خشم نیاورد و مخالفتی با امر من نکرد و هر وقت نگاهش می کردم ، تمام غم هایم زایل می شد.»(مناقب خوارزمی ، اخطب خوارزم ، ص 256)
فرمان پذیری و رعایت حق مدیریت شوهر در خانه
پس از حادثه تلخ سقیفه ، سران حکومت جدید(عمر و ابوبکر) برای تغییر فضای جامعه و شاید جلب نظر افکار عمومی مسلمانان تصمیم گرفتند تا به ملاقات حضرت زهرا (س) رفته و از ایشان دلجویی نمایند اما حضرت حضرت فاطمه(س) برای ابراز خشم و ناراحتی خود از آنها اجازه ملاقات نمی دادند تا اینکه آنها به حضرت علی(ع) متوسل شده و خواستند تا حضرت فاطمه(س) را راضی کنند.
حضرت علی(ع) بدون اینکه فشاری به همسرشان بیاورند قضیه را مطرح کردند؛ حضرت فاطمه(س) در پاسخ فرمودند :
البَیتُ بَیتُکَ وَ الحُرَةُ زَوجَتُکَ افعَل مَا تَشَاءُ : علی جان! خانه ، خانه توست و من همسر تو هستم ، هر آنچه می خواهی انجام بده. (بحارالانوار ، ج28، ص303)
الگوی زنان در بردباری
بر اساس صریح آیات و روایات ، مشکلات و مصیبت هایی که بر انسان در طول زندگی وارد می شود ، یا آزمایش است ، یا کفاره گناهان و یا عامل ارتقاع درجات. بدون شک رسیدن انسان به مقام و درجات عالی بدون موفقیت در آزمایشات سخت الهی غیر ممکن است. حضرت فاطمه(س) مانند پدر بزرگوار خود ، با انواع مصائب و گرفتاری ها مواجه شد و همه آنها را برای رضای خدوند تحمل کرد تا اندازه ای که در تحمل و بردباری سرآمد و الگوی دیگران می باشد.
بازی با کودکان
حضرت فاطمه(س) با فرزندانش همبازی می شد و به این نکته توجه داشت که در بازی ، نوع الفاظ و حرکات مادر ، سرمشق کودک ، قرار می گیرد. نقل شده است که حضرت با فرزندش امام حسن مجتبی(ع) بازی می کرد و او را بالا می انداخت و برایش شعر می خواند. (مناقب ابن شهرآشوب ، ج 3، ص 394)
توجه به حضور و غیاب فرزندان
روزی پیامبر صلی الله علیه و آله دخترش فاطمه(س) را مضطرب و ناراحت ، پشت درب خانه ایستاده دید ، آن حضرت فرمود : چرا اینجا ایستاده ای؟
حضرت فاطمه(س) عرض کرد : فرزندانم صبح بیرون رفته اند و تاکنون از آنها هیچ خبری ندارم. پیامبر به دنبال آنها روانه شد و آنها را به سلامت باز گرداند. این واقعه خود نمونه ای گویا از توجه و اهمیت دادن حضرت زهرا(س) به حضور فرزندان خردسالش بود. (مفاتیح الجنان ، زیارت امام حسین (ع) ، رفتار حضرت زهرا(س) با فرزند ، 32)
اظهار محبت و احترام به همسر
از نقلهای تاریخی روشن می شود که این اصل مهم در زندگی آن بزرگواران مورد توجه بوده است. صرف محبت و احترام قلبی برای تداوم گرمی و نشاط خانواده کافی نیست بلکه بیان خوبی ها و کمالات همسر تاثیر شایسته ای دارد. فاطمه زهرا علیهاالسلام به گونه های مختلف به بیان محبت و احترام نسبت به همسرش می پرداخت. از جمله در محضر پدرش ، حضرت علی علیه السلام را بهترین یاور و بهترین همسر می خواند. (بحارالانوار ج 43، ص 117)
آراستگی برای همسر
بنا به برخی گزارشات ، حضرت زهرا(س) از نوع خاصی عطر و مشک استفاده می کرده است. (امالی طوسی ، ص41)
عدم سرزنش شوهر بر مشکلات اقتصادی
یکی از رفتارهای آموزنده حضرت فاطمه(س) در برخورد با همسر بود که هرگز حضرت علی(ع) را به خاطر فقر و مشکلات اقتصادی که همیشه با آن مواجه بودند ، سرزنش نمی کرد.
کمبود امکانات از ویژگیهای بارز تاریخ صدر اسلام و به ویژه زندگی خانواده حضرت فاطمه(س) بود ، حتی برخی زنان قریش به ایشان به خاطر ازدواج با مردی فقیر طعنه زدند ، (ارشاد مفید1/36) اما در هیچ جا گلایه ای از این بابت نداشتند و بنابر برخی گزارشات با نخ ریسی برای دیگران به اقتصاد خانواده کمک هم می کردند. (امالی صدوق ، ص329- مناقب خوارزمی ، ص268)
فداکاری و صبر بر فقر
صبح یکی از روزهایی که علی(ع) و فاطمه(س) در کنار هم بودند ، علی(ع) برای رفع گرسنگی شدید خود ، غذایی را از همسرش طلب کرد.
زهرا(س) گفت : خود دو روز است که چیزی نخورده ام و هرچه در خانه بود برای شما و فرزندان آوردم.
علی(ع) فرمود : چرا مرا از این امر آگاه نساختی تا برای تهیه غذا اندیشه ای کنم.
زهرا(س) پاسخ داد : از خدای خود شرم کردم که چیزی از تو بخواهم که انجام آن برایت دشوار باشد.
امام علی(ع)فرمود : چرا به من اطلاع ندادی؟
حضرت زهرا(س)پاسخ داد : کَانَ رَسُولُ اللَهِ(ص) نَهَانِی أَن أَسأَلَکَ شَیئا فَقَالَ : لَا تَسأَلِی ابنَ عَمِکِ شَیئا إِن جَاءَکِ بِشَیءٍ عَفوا وَ إِلَا فَلَا تَسأَلِیهِ؛
رسول خدا(ص) مرا نهی فرموده است که از تو چیزی بخواهم و به من سفارش کرده است که : از پسر عمویت چیزی درخواست نکن اگر خودش چیزی آورد ، بپذیر؛ وگرنه خودت درخواست نکن.
(بحارالانوار ، ج 43، ص 60؛ فاطمه من المهد الی الحد ، ص 254)
این ویژگی اخلاقی حضرت فاطمه(س) پیام های مختلفی برای انسان دارد مانند :
1. در زندگی مشترک ، مقدم داشتن دیگری بر خود و گذشت از حق خویش یکی از زیباترین پیام های اخلاقی این روایت است. این موضوع باعث تقویت و استحکام بنیاد خانواده می شود زیرا با رعایت این خصوصیت ، بسیاری از اختلافات و مشاجره ها در خانواده به اتمام می رسد.
2. قانع بودن در زندگی به معنی عدم کار و تلاش و بی توجهی به مایحتاج زندگی نمی باشد زیرا اهمیت دادن به معیشت زندگی از جمله مهترین دستورات اقتصادی آموزه های اسلامی است.
3. قناعت در زندگی روح رضایتمندی را تقویت کرده و مشکلات اقتصادی را قابل تحمل می کند.
4. ابراز نارضایتی و شکوه در سخت های زندگی باعث می شود تا مشکلات غیر قابل تحمل شوند با صبر و بردباری می توان به همسر خود در رفع سختی ها کمک کرد.