تاریخچه ماه محرم ، تاسوعا و عاشورا قبل شهادت امام حسین
محرم اولین ماه در سال هجری قمری است که قوم عرب حتی قبل از ظهور اسلام آن را محترم می پنداشتند. اعراب جنگ و خونریزی را در مام محرم حرام می دانستند. تحریم جنگ در این ماه ، یکی از راههای پایان دادن به درگیری های طولانی اعراب و فرصتی برای دعوت به صلح بود. این سنت تا زمان ظهور اسلام همچنان پابرجا بود و پس از تائید دین اسلام نیز به عنوان یک قانون برای مسلمانان قرار داده شد. اما در محرم سال 61 ه.ق ، حاکم و سپاه جاهل بنی امیه ، حرمت این ماه را شکستند و در جنگ با امام حسین (ع) و یارانش ، آنها را به شهادت رساندند.
تا قبل از سال 61ه.ق ، اعراب به روز نهم محرم ، تاسوعا و به روز دهم محرم ، عاشورا می گفتند. باید توجه داشت که معنا و مفهوم روز تاسوعا و عاشورا ارتباطی به واقعه کربلا و مصائب و شهادت امام حسین (ع) و یارانش ندارد. این روزها در فرهنگ شیعی به دلیل شهادت امام و یارانش ، به بزرگترین مراسم عزاداری تبدیل ده است.
البته پیش از واقعه کربلا ، هم پیامبر اسلام (ص) ، هم حضرت علی (ع) و برخی از پیامبران پیشین ، شهادت امام حسین (ع) را در کربلا پیشگویی کرده بودند. امام حسین (ع) نیز شهادت خود را پیشگویی کرده بود. ( بحارالانوار ، ج 44، ص 223 و ص 250)
آیا پیش از واقعه کربلا تاسوعا و عاشورا وجود داشت؟
در عصر جاهلیت ، اعراب در روز عاشورا روزه می گرفتند. تا پیش از واقعه کربلا ، عاشورا یکی از روزهای عید رسمی بود که در چنین روزی مردم روزه میگرفتند ، آنها در این روز لباسهای فاخر میپوشیدند و چراغانی و خضاب میکردند. (جواد محدثی ، فرهنگ عاشورا ، چ دوم ، ص276)
چرا روز ده محرم را عاشورا می گوییم؟
پس از ظهور اسلام و تشریع روزه رمضان ، روزه گرفتن در روز عاشورا منسوخ شد. در برخی از روایات ذکر شده است : علت نامگذاری روز دهم محرم به عاشورا این است که ده نفر از پیامبران به ده کرامت در این روز مورد تکریم الهی قرار گرفته اند. (حیاه الإمام الحسین(ع) ، ج 3، ص 179)
سخن امام صادق (ع) درباره عاشورا
پس از آن که حضرت امام در کربلا به شهادت رسید ، روز عاشورا میان مردم به روز حزن و اندوه شناخته شد و شیعیان علی (ع) آن روز را روز عزا و عزاداری قرار دادند. از این رو به نام عاشورای حسینی شهرت یافت.
امام صادق (ع) فرمود :
و أما یوم عاشورا فیوم أصیب فیه الحسین (ع) صریعا بین أصحابه و أصحابه حوله صرعی عراة؛ (کافی ، ج4، ص147؛بحار ، ج45 ، ص 95) عاشورا روزی است که حسین (ع) میان یارانش کشته شد و بر زمین افتاد. یاران او نیز پیرامون او به خاک افتاده و عریان بودند.
با این وجود برای ما شیعیان ، روز عاشورا تنها یادآور قیام و شهادت امام حسین (ع) و یاران او است.