آیین و آداب و رسوم سیزده بدر و گره زدن سبزه + دروغ سیزده

آیین جالب و آداب و رسوم سیزده بدر و گره زدن سبزه و فلسفه دروغ سیزده

به طور کلی در میان جشن های ایرانی جشن «سیزده به در» کمی مبهم است ، زیرا مبنا و اساس دیگر جشن ها را ندارد. در کتاب های تاریخی اشاره مستقیمی به وجود چنین مراسمی نشده است ، اما در منابع کهن اشاره هایی به «روز سیزدهم فروردین» هست.

• ثبت بیوگرافی و زندگینامه شما در گوگل!

آیین جالب و آداب و رسوم سیزده بدر

گفته می شود ایرانیان باستان در آغاز سال نو پس از دوازده روز جشن گرفتن و شادی کردن که به یاد دوازده ماه سال است ، روز سیزدهم نوروز را که روز فرخنده ای ست به باغ و صحرا می رفتند و شادی می کردند و درحقیقت با این ترتیب رسمی بودن دورهً نوروز را به پایان می رسانیدند.

در کتاب های تاریخی پیش از قاجار اشاره مستقیم و دقیقی به وجود چنین مراسمی نشده است اما مهرداد بهار در کتاب «از اسطوره تا تاریخ» خود اشاره ای کوتاه به جشن و پایکوبی مردم در اماکن عمومی و حتی بی روپوش و روبنده در خیابان آمدن زنان در دوران صفوی می کند که این موضوع نزدیک به آیین های سیزده به در می باشد.

رسوم قدیمی که ایرانیان در روز «سیزده بدر» و هنگام گردش در طبیعت به جا می آورده اند :

شادی و خنده و روبوسی

شادی و خنده در روز سیزده فروردین به معنای فروریختن اندیشه های تیره و پلیدی ، و دور ساختن زشتی ها و کژیهایی است که از دیرباز در اعتقادات ایرانیان باستان به دیوان نسبت داده می شده اند. به همین ترتیب روبوسی نماد آشتی و دوستی و به منزله دور ساختن کین و دشمنی و تزکیه و پاکی روح ، آمده است.

این کار در واقع نماد و تمثیلی از امید برای پیروزی تیشتر بعوان نماد باروری و شادی بر اپوشه به عنوان نماد خشکسالی و رنج است.

آیین شادی و خنده و روبوسی در سیزده بدر

مسابقه دادن

رسم مسابقه ها در روز سیزده به ویژه مسابقه اسب دوانی یادآور نبرد و کشمکشی است که در این روز میان ایزد باران و دیو خشکسالی در آسمان جریان دارد.

توجه شود که تیشتر در اسطوره های ایرانی به شکل اسبی سپید و باشکوه توصیف شده و برعکس اپوشه اسبی سیاه رنگ و بدقواره است.

شوخی ها و دروغ سیزده

از دیگر رسوم ایرانی در مراسم سیزده بدر شوخی های رد و بدل شده در این روز و موضوع دروغ سیزده است.

در روز سیزده به در ، مردم به شوخی به یکدیگر دروغ می گویند و سپس در پایان روز آن را فاش می کنند. این رسم مثل دیگر رسم های نوروز ، همواره برگزار می شود و باعث شادی مردم می شود. از دروغ های اول آوریل معروف در سراسر می توان به خبر واژگونی برج پیزا در سال 1950 در تلویزیون هلند و اعلام ترور بیل گیتس در سال 2003 توسط وب سایت های خارجی و شبکه های خبری به دلیل افت 1.5 درصدی سهام مایکروسافت اشاره کرد. این دروغ ها در زمان خود بسیار بزرگ بوده و سروصدای زیادی در سراسر جهان به پا کرد.

فلسفه دروغ سیزده چیست؟

بریان کردن گوسفند

بریان کردن گوسفند در نیم روز یعنی در لحظه شکست «اپوشه» (دیو خشکسالی) بوده که البته این گوسفند بریان نثار مقدم صاحب روز سیزده یعنی همان «تیشتر» (بانو بغ باران و جویباران) می شده تا او مزارع و کشت های نو دمیده را سیراب سازد.

خوردن غذا در دشت که در اعصار بعدی متداول شده نشانه دیگری از هدیه به تیشتر و جایگزین فدیه گوسفند بریان به اوست.

بیرون انداختن سبزه

سبزه درواقع همان دانه های بارورشده است و نماد سرسبزی در طول سال می باشد. در این روز ایرانی ها این دانه بارور و سرسبز شده را به ایزد آن یعنی آناهیتا یکی از الهه های ایران باستان ، بر می گردانند تا منتظر سرسبزی بیش تر باشند. در واقع این روز متعلق به خدای باران می باشد و در مراسم سیزده به در در گذشته دعا برای بیشتر شدن و به موقع بودن باران در سال جدید نیز وجود داشته که با گذشت زمان این رسم از میان رفته است.

گره زدن سبزه

یکی از آیین های این روز سبزه گره زدن است که بیش تر جوانان در این روز این کار را انجام می دهند. گره زدن سبزه به معنای گره زدن زندگی با طبیعت است که همیشه سبز و شاداب باقی بمانیم.

آیین گره زدن سبزه و فلسفه آن

گره زدن سبزه برای باز شدن بخت و تمثیلی برای پیوند زن و مرد برای تسلسل نسل ها ، حتی گره زدن سبزه در روز سیزدهم نوروز نیز به نوعی با برکت و باروری و زایشی که در اعصار کهن به ایزد بانوان مقتدری چون آناهیتا و تیشتر نسبت داده می شده ، مرتبط است و از آنجا که دختران جوان و نورسته سمبلی از این ایزدبانوان به شمار می آمده اند در این رسم نیز نقش ویژه ای به آنان داده شده است : گره زدن دو شاخه سبزه در روزهای پایان زایش کیهانی را تمثیلی از پیوند یک مرد و زن برای پایداری تسلسل زایش انگاشته اند رسمی که انجام آن بیشتر به دختران دم بخت توصیه شده است گره زدن سبزه ، به نیت باز شدن گره دشواری ها و برآورده شدن آرزوها ، از جمله بیرون کردن نحسی است. این باور ، معروف است که سبزه گره زدن دختران دم بخت ، شگونی برای ازدواج و همسر یابی ، می باشد.

دختران نورسته در رسوم سیزده

زرتشتیان کرمان در سیزدهم نوروز حتما سبزه گره می زدند ، مخصوصا دختران دم بخت که در آخرین لحظات گره سستی به سبزه می زدند تا باد آن را باز کند و پیش از تمام شدن سیزده بدر این شعر را می خواندند : سیزده بدر ، چهارده به تو ، درد و بلام ورتوکتو (به گویش کرمانی یعنی درد و بلایم داخل سوراخ برود) ، که درد و بلاها و نحسی سیزده دور شود .

آیین جالب و آداب و رسوم و اشعار سیزده بدر

در سیرجان که : غروب سیزده ، موقعی که می خواهند به منزل برگردند ، علف ها را گره زده و می گویند : سیزده در ، چهارده به تو ، درد و بلام(=بلای من) توی این کتو(=سوراخ) ، بعضی از زن ها می گویند : سیزده به در ، چهارده به تو ، درد و بلام تو سر مرد قدقدو(=نق نقو)! و بعضی از دخترهای دم بخت می گویند : سیزده به در ، چهارده به تو ، سال و دگر ، بچه بغل ، خونه شوهر .

در بم نیز : (در روز سیزدهم) مخصوصا دختران دم بخت ساقه گندم را گره می زدند و می خواندند : سیزده به در ، چهارده به تو ، از این کتو ور اون کتو ، فردا میشه قیامتو ، سال دگر ، بچه ور (=بر) بغل خونه شوهر.

حتی در استان های دیگر به جز کرمان نیز رسوم مربوط به سیزدهم نوروز با دختران دم بخت و ازدواج آنان و به طور کلی با زایش و تسلسل حیات پیوند ناگسستنی دارد به عنوان مثال :

در گناباد روز سیزده به در دختران دم بخت ملکه یی برای خود انتخاب می کنند و به رقص و پایکوبی می پردازند. در همدان در روز سیزده به در بعد از بازگشت از صحرا دخترها سوار شیر سنگی می شوند و بر این باورند که این کار بخت آن ها را باز می کند و…

نحسی سیزده به در

در مورد روز و عدد سیزده از دیرباز دو اعتقاد متضاد وجود داشته است : برخی این روز را نحس دانسته ، به همین دلیل برای رفع بلا به دامان طبیعت پناه می بردند و برخی دیگر این روز را خجسته پنداشته و برای گذراندن بهتر این روز از طبیعت یاری می جستند.

با این وجود در باورهای اصیل ایرانی نحوست سیزده چندان پذیرفته نیست و اساسا ایرانیان هر یک از روزهای ماه خورشیدی از آنِ یکی از ایزدان و مینویان دانسته و به نوعی قائل به خجسته بودن و فرخندگی تمامی روزهای سال بوده اند. به همین دلیل برخی معتقدند که نحس بودن عدد سیزده ، ارتباطی با فرهنگ ایرانی ندارد و از اعتقادات جوامع غربی و اروپایی بوده و پس از آشنایی و گسترش روابط ایرانیان با اروپاییان از عصر صفوی به بعد ، به ایران راه یافته است.

اعتقاد به شکسته شدن لنگ سیزده از معدود رسوم ایرانی است که نحوست سیزده را در کنار میمنت و مبارکی آن مد نظر قرار داده است و با اعتقاد باستانی ایرانیان مبنی بر غلبه نهایی خیر بر شر در ارتباط است. بر مبنای این اعتقاد و رسم آیینی نحوست سیزده تنها تا زمانیست که قدرت وی زایل نشده باشد.