روز بزرگداشت صائب تبریزی چه روزی است؟
10 تیر ماه ، روز بزرگداشت صائب تبریزی است.
میرزا محمدعلی صائب تبریزی ، متخلص به صائب را می توان از سرمایه های شهر اصفهان به حساب آورد. وی در شعر پایه گذار سبک اصفهانی است. تأثیرگذاری وی در شعر فارسی چنان است که هنوز نیز در انجمن های شعری ، که در گوشه و کنار این شهر تاریخی تشکیل می شود ، سبک وی همچنان صدرنشینِ محفل بسیاری از شاعران است؛ به شیوه وی مضمون های نو می آفرینند و آرایه هایی همچون اسلوب معادله را زیورِ عروسِ شعر خویش می سازند.
تاریخچه روز بزرگداشت صائب
شهرت جهانی میرزا محمدعلی صائب تبریزی باعث شده که در حال حاضر کمتر کسی باشد که صائب تبریزی را نشناسد؛ مردی که او را خلاق المضامین می خوانند و به سبب تعدد شعرها و عمق دانسته هایش شهرتی جهانی پیدا کرده است؛ او به سبب ارادت و توجه خاص به اشعار حافظ و سعدی زبانزد عام و خاص شده و بارگاه وی در اصفهان ، پذیرای خیل عظیم جوانانی شده که همه ساله برای بازدید از علم و هنر اصفهان راهی این خطه می شوند.
سید محمد حسینی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت دهم ، به نامگذاری روز بزرگداشت صائب تبریزی در تقویم رسمی کشور اقدام نمود؛ بر اساس مصوبه شورای فرهنگ عمومی کشور که با حضور اعضا در تیرماه سال 92 برگزار شد ، روز دهم تیر به عنوان «روز صائب تبریزی» نامگذاری شد. از آن پس هر ساله بزرگداشتی به منظور بررسی ابعاد شخصیتی و سبک شعری وی برگزار می شود.
تعریفی از روز بزرگداشت صائب
«میرزا محمدعلی صائب تبریزی» در حدود سال 1000 هجری قمری در تبریز زاده شد. پدر او تاجر بود و به دستور شاه عباس اول از تبریز کوچ کرد و در محله عباس آباد اصفهان ساکن شد. محمدعلی در این شهر به آموختن علم پرداخت. او در سال 1034 هجری قمری به هندوستان رفت و در سال 1042 هجری قمری به ایران بازگشت و در اصفهان ماندگار شد. در این دوران شاه عباس دوم به او مقام «ملک الشعرائی» داد. آثارش به جز سه - چهار هزار بیت قصیده ، یک مثنوی کوتاه و ناقص به نام «قندهارنامه» و سه قطعه ، همه غزل هستند. او 17 غزل نیز به ترکی سرود و سبکی را به کمال رساند که چند سده پس از آن ، «سبک هندی» نامیده شد. صائب را «چامه سرای» تک بیت ها نیز گفته اند.
او حدود 80 سال زندگی کرد و حدود سال 1081 هجری قمری در اصفهان دیده از جهان فرو بست. بیش از 340 سال پیش ، در محله «لنبان» در اصفهان ، در باغچه ای بزرگ و در خیابانی که امروزه به نام «صائب» آشناست ، صائب تبریزی به خاک سپرده شد؛ اما در حال حاضر این آرامگاه چندان وضعیت مناسبی ندشته و رو به تخریب است. سنگ مزار صائب یک قطعه سنگ مرمر یکپارچه یزدی بوده که سنگ مزار قدیمی را در میانش جاسازی کرده اند. سنگ اصلی مزار که کتیبه ای دارای یک مطلع و یک غزل به خط یک خوشنویس دوره صفوی دارد ، به دو نیم شده است. شاید سرنوشت صائب تبریزی نیز همین بیتی بوده که روی سنگ مزارش نوشته شده است :
محو کی از صفحه دل ها شود آثار من
سبک و شیوه صائب
صائب تبریزی سبکی را به کمال رساند که چند سده پس از او سبک هندی نامیده شد. او اسلوب معادله یا «مدعا مثل» را بیش از دیگر شاعران هم عصرش به کار برده است. نازکی خیال و لطافت اندیشه و مضمون سازی های ظریف و معنی های بیگانه و باریک در شعر وی دیده می شود. ابیات غزل وی استقلال معنایی داشته و در یک غزل از چندین موضوع سخن گفته است. همچنین صائب را شاعر تک بیت ها نیز گفته اند. اشعار زیر از بیت های مشهور اوست.
پاکان ستم ز جور فلک بیشتر کشند
گندم چو پاک گشت خورَد زخم آسیا
همچو کاغذباد گردون هر سبک مغزی که یافت
در تماشاگاه دوران می پراند بیشتر
اظهار عجز نزد ستم پیشه ابلهی ست
اشک کباب موجب طغیان آتش است
به فکر معنی نازک چو مو شدم باریک
چه غم ز موی شکافان خرده بین دارم
پر در مقام تجربت دوستان مباش
صائب غریب و بی کس و بی یار می شوی
کلید قفل اجابت زبان خاموش است
قبول نیست دعا ، تا دعا توانی کرد
