شهر سوخته در کجای ایران است؟
شهر سوخته از جاهای دیدنی زابل به شمار می رود و در استان سیستان و بلوچستان در منتهی الیه شرقی کشور قرار دارد. این منطقه باستانی در گذشته شاهراه ارتباطی شبه قاره هند و آسیای مرکزی با تمدن های حاشیه خلیج فارس بوده است. در حقیقت شهر سوخته بخش وسیعی از تمدن کهن ایران و ریشه های فرهنگی شرق فلات ایران را در بر می گیرد و مرکز شهرنشینی در عهد باستان به شمار می رود.
شهر سوخته یکی از بزرگ ترین شهرهای ایران باستان و از مهم ترین تمدن های شرق فلات ایران نیز بوده است و اطلاعات جامعی در خصوص فرهنگ ، اقتصاد و اجتماع ایران باستان در دشت سیستان ارائه می دهد. در بررسی های باستان شناسی در شهر سوخته و مطالعات گسترده تاریخ شناسان در این خطه ، سیر تحول چشمگیری در زمینه های بازرگانی داخلی ، تجارت خارجی ، شهر نشینی و معماری ، پزشکی ، هنر ، کشاورزی ، جانور شناسی ، زمین شناسی و همه علوم وابسته به این موارد ، در این منطقه به چشم می خورد.
از شهر سوخته با نام های دیگری از قبیل «شهر هنر» ، به دلیل کشف آثار برجسته هنری و صنایع دستی و «شهر علم» ، به سبب کشف یافته های برجسته علمی به خصوص در زمینه علم پزشکی نیز یاد می شود. اما یکی از جالب توجه ترین نکات درباره شهر سوخته ، عدم وجود برج و باروهای جنگی در این شهر برخلاف شهرهای اطراف آن است. شهر سوخته دروازه هم نداشته است که نشان از تعامل ساکنان آن با شهرهای اطراف می دهد. عدم وجود سلاح های جنگی در میان وسایل کشف شده از این منطقه نیز ، بر این مطلب صحه می گذارد و به همین دلیل به شهر سوخته لقب «شهر صلح» را نیز داده اند.
اشیای ارزشمند کشف شده در شهر سوخته ، از تنوع هنرهای گوناگون مانند سفال گری ، خراطی ، جواهر سازی و بافندگی در شهر سوخته خبر می دهند. از سال 1967 میلادی یعنی در حدود 53 سال پیش باستان شناسان انگلیسی و ایتالیایی کار حفاری و کاوش در محدوده شهر سوخته را آغاز کردند. بعد از انقلاب پس از وقفه ای طولانی ، از سال 1374 کاوش های باستان شناسی زیر نظر اساتید ایرانی و با سرپرستی دکتر سید منصور سید سجادی ادامه پیدا کرد. در حال حاضر نیز شهر سوخته منبع مطالعاتی برجسته ای در میان پژوهشگران محسوب می شود و ظرفیت های گسترده پژوهشی آن پایان ناپذیر است.
در طول سالیان اخیر در کنار باستان شناسان ایرانی و ایتالیایی و تاریخ شناسان برجسته کشور ، گروهی از دانش آموختگان پزشکی نیز در محوطه شهر سوخته حضور پیدا کرده اند و در طول فصل های مختلف کاوش های باستانی ، در زمینه بیماری های سیستان قدیم تحقیق می کنند.
در لوحه های یافت شده از تمدن سومری ، نام شهرهای محل اقامت این اقوام آمده است. در این فهرست شهری با نام «ارته» به چشم می خورد که از توصیفات موجود این شهر ، احتمال می رود که همان شهر سوخته باشد. برخی از باستان شناسان نام اصلی شهر سوخته را ارته می دانند ، اما در این زمینه هنوز پاسخ قطعی وجود ندارد. تحقیق برای پی بردن به نژاد مردم شهر سوخته نیز به صورت محرمانه در جریان است و در حال حاضر نتیجه ای برای این سوال هم وجود ندارد. نظریه ارتباط شهر سوخته و موجودات فضایی به دلیل ناشناخته ماندن نژاد مردم این سرزمین باستانی و کشف اجساد با اسکلت های بزرگ و وسایل ناشناخته از آن در سال های گذشته مورد توجه بعضی از باستان شناسان بوده است ، که البته هیچ شواهد علمی در این زمینه وجود ندارد.
نام شهر سوخته را از حدود 150 سال پیش به این منطقه داده اند و دلیل این نامگذاری کشف آثار سوختگی در بنایی مستطیل شکل ، به وسعت تقریبی 500 متر بوده است. در این بنا راهروها ، پلکان و دیوارهای ضخیم خشتی با ارتفاع سه متر با آثاری از تیرهای سوخته و اسکلت انسان کشف شده اند. نام شهر سوخته برای اولین بار توسط «اورل اشتاین» ، باستان شناس انگلیسی به زبان آمد.
شهر سوخته در سال 1393 به عنوان اولین تپه باستانی ایران و هفدهمین اثر جهانی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
تاریخچه شهر سوخته
قدمت شهر سوخته به بیش از 5000 سال می رسد و تمدن این منطقه هم ردیف با تمدن جیرفت و دوران برنز است. در این شهر باستانی در فاصله زمانی 3200 تا 1800 سال پیش از میلاد ، دوره های مختلف شهرنشینی بررسی شده اند. بر اساس شواهد یافت شده ، حیات شهر سوخته را به چهار دوره تقسیم کرده اند که شامل پایه گذاری شهر ، رشد و شکوفایی ، شروع زوال و دوره نابودی شهر می شوند.
مساحت شهر سوخته در گذشته در حدود 280 هکتار بوده و به پنج بخش اصلی تقسیم می شده است که این بخش ها شامل مناطق مسکونی در شمال شرقی و شرق ، نواحی گسترده مرکزی ، بخش صنعتی در شمال غربی و بناهای یادبود و گورستان در جنوب غربی این منطقه می شوند. بخش صنعتی خارج از شهر و در فاصله از نقاط مسکونی قرار داشته است.
عمر دوران شکوفایی شهر سوخته در حدود 300 سال و بین سال های 2500 تا 2200 پیش از میلاد بوده است و در بازه ای در حدود 1400 سال مردم باستان در این منطقه زندگی می کردند. بر خلاف اقلیم امروزی منطقه شهر سوخته ، در گذشته این شهر بسیار سرسبز و پر آب و شغل اکثر مردم شهر سوخته کشاورزی و صنعتگری بوده است. ساخته شدن شهر در آبرفت های مصب رودخانه هیرمند ، زمین های این منطقه را به مناطقی حاصلخیز برای کشاورزی تبدیل کرده بود و وجود عناصر طبیعی مانند رود هیرمند ، دریاچه هیرمند و کوه خواجو در اطراف شهر سوخته ، بر محبوبیت این منطقه می افزود.
استفاده از شتر برای حمل و نقل و استفاده از محصولات آن ، اولین بار در شهر سوخته اتفاق افتاده است. از مهم ترین قسمت های کشف شده شهر سوخته می توان به حیاط های متعدد ، راهروها ، انبارها ، اتاق ها ، کوره و اجاق ها ، پلکان و دیگر فضاهای معماری اشاره کرد و در میان آثار یافت شده می توان هزاران قطعه سفال و اشیای زینتی را برشمرد. از میان دیگر صنایع رایج در شهر سوخته نیز می توان به ریسندگی ، خراطی ، معرق سازی ، سفال گری و ساخت ابزار فلزی اشاره کرد. شهر سوخته تنها سایت باستان شناسی کشور است که فعالیت و حفاری های باستان شناسی در آن بدون وقفه و تعطیلی ادامه پیدا کرده است.
شهر سوخته کجاست؟
شهر سوخته در استان سیستان و بلوچستان و 50 کیلومتری جنوب شهر زابل قرار دارد. شهر سوخته در تپه هایی بلند با ارتفاع بین 12 تا 18 کیلومتر و بین رودهای هامون و هیرمند واقع شده است.
شهر سوخته امروزه در منتهی الیه شرق ایران و در فاصله ای کوتاه از مرز ایران و افغانستان واقع شده است و با زاهدان در حدود 170 کیلومتر فاصله دارد. فاصله بین شهر سوخته تا فرودگاه زابل 60 کیلومتر است و طی کردن این مسیر در حدود 50 دقیقه زمان می برد. فرودگاه زابل به شهرهای تهران و مشهد پرواز دارد. با توجه به فاصله طولانی شهر سوخته تا تهران و نقاط دیگر کشور ، بهترین راه برای رسیدن به این منطقه ، سفر هوایی مستقیم و غیر مستقیم است.
فاصله تهران تا شهر سوخته در حدود 1500 کیلومتر است و برای طی کردن این مسافت باید ابتدا به سمت شاهرود بروید و سپس به سمت سبزوار ادامه مسیر دهید. در ادامه در جهت جنوب حرکت کنید و با گذشتن از شهرهای گناباد و بیرجند ، در نهبندان به سمت چپ بپیچید. از نهبندان تا زابل مسافتی در حدود 171 کیلومتر پیش رو دارید. شهر سوخته در 50 کیلومتری جنوب زابل قرار دارد.
مسیر دیگر تهران به شهر سوخته از طریق جاده قم و گذشتن از شهرهای کاشان ، یزد و کرمان است. از کرمان نیز باید به نهبندان بروید و مانند قبل به زابل برسید. این مسیر کمی از مسیر قبل طولانی تر است.
اگر در شهرهای دیگر اقامت دارید با توجه به محل اقامت خود به یکی از شهرهای زاهدان ، کرمان یا بیرجند بروید و سپس به سمت زابل و شهر سوخته ادامه مسیر دهید.
در بازدید از شهر سوخته می توانید به موزه شهر سوخته نیز سر بزنید. در این موزه بخش قابل توجهی از ابزار و لوازم کشف شده از محوطه باستانی شهر سوخته و دیگر تمدن های استان های خراسان جنوبی ، کرمان و سیستان و بلوچستان به نمایش برای عموم در آمده اند. بازدید از این موزه تاریخی خالی از لطف نیست. موزه شهر سوخته روبه روی محوطه باستانی شهر سوخته در جاده زابل به زاهدان قرار دارد.
- آدرس شهر سوخته : استان سیستان و بلوچستان ، شهر زابل ، جاده زابل به زاهدان ، 50 کیلومتری جاده ، سمت چپ
- آدرس موزه شهر سوخته : روبه روی محوطه شهر سوخته
- ساعت بازدید از موزه شهر سوخته : 6 ماه اول سال 8 تا 12 و 16 تا 20، 6 ماهه دوم سال 8 تا 12 و 16 تا 19
چرا شهر سوخته سوخت؟
مهم ترین سوال برای باستان شناسان در بررسی های این منطقه این بود که چرا شهر سوخته سوخت؟ اما آیا واقعا این شهر سوخته است؟ در این زمینه کارشناسان باستان شناسی نظریه های مختلفی دارند. در بررسی های اولیه گروهی از باستان شناسان خارجی ، به دلیل وجود لایه های خاکستر وسیع در این منطقه و مشاهده آثار سوختگی در بناها ، لقب شهر سوخته را به این شهر دادند. بنا بر نظر بعضی کارشناسان شهر سوخته دو بار به آتش کشیده شده است. بار اول در دوران رشد و شکوفایی و بار دوم به زمان نابودی شهر مربوط می شود ، اما اختلاف نظرهایی در این باره وجود دارند و برخی دیگر از محققان این نظریه را رد می کنند.
برخی کارشناسان تاثیرات خشکسالی و از بین رفتن منابع آب را دلیل کم شدن تدریجی دام ها و محصولات کشاورزی و از بین رفتن آن ها می دانند و در نهایت استفاده مردم از بقایای شهر برای تهیه آتش و درست کردن غذا ، باعث تخریب کامل شهر سوخته شد. در این نظریه که از طرف مهدی مرتضوی استاد باستان شناس دانشگاه سیستان و بلوچستان و عضو هیئت علمی این دانشگاه مطرح می شود ، آتش سوزی در شهر سوخته رخ نداده است.
امروزه کارشناسان معتقد هستند که به دلیل رونق صنعت و وجود مناطق صنعتی در اطراف شهر سوخته در گذشته ، تلی از خاکستر ناشی از فعالیت های این مناطق شهر سوخته را پوشانده بوده است. تغییرات اقلیمی و از بین رفتن رونق صنعت و تجارت ، اصلی ترین دلایل زوال شهر سوخته بوده اند.
اسرار و مشهورترین کشفیات شهر سوخته
در طول بررسی های انجام شده در شهر سوخته ، شواهدی یافت شد که تعجب باستان شناسان را برانگیخت. این شواهد از پیشرفت علم پزشکی در گذشته در شهر سوخته خبر می دهند. در سال 1356 در کاوش های شهر سوخته گورستانی دسته جمعی کشف شد. در میان اسکلت های موجود در آن ، جمجمه ای یافت شد که بر روی آن آثار باقی مانده از عمل جراحی به چشم می خورد. این اسکلت متعلق به دختری 13 ساله بود و بریدگی عمیق مثلث شکل در قسمت راست آن به دیده می شد. تاریخ شناسان معتقد هستند که این جراحی نخستین جراحی مغز در زمان باستان بوده است. گرچه چند ماه پس از این جراحی ، بیمار فوت کرده است ، اما این جمجمه از مهم ترین کشفیات باستان شناسی جهان به شمار می رود.
شهر سوخته و چشم مصنوعی
از دیگر یافته های مربوط به علم پزشکی در شهر سوخته می توان به چشمی مصنوعی در گورستان شهر سوخته اشاره کرد. جنس این چشم مصنوعی ترکیبی از قیر طبیعی و نوعی چربی جانوری است و بر روی آن طراحی هایی با سیم های ریز طلایی شبیه مویرگ های چشم صورت گرفته اند. امروزه از چشم مصنوعی شهر سوخته در موزه ای در جنوب شرقی زاهدان نگهداری می شود.
چشم مصنوعی شهر سوخته در سال 1385 کشف شد و به جسد زنی تعلق داشت که در شهر سوخته دفن شده بود. سن این زن در حدود 28 تا 32 سال تخمین زده می شود و در کنار بقایای استخوان این زن ، قاب چرمی چشم مصنوعی نیز پیدا شده است. قدمت قبر و چشم مصنوعی کشف شده در آن به 2800 سال پیش از میلاد می رسد.
در سال 1394 پس از پنج سال تلاش ، باستان شناسان و هنرمندان مجسمه ساز و طراح توانستند اسکلت جمجمه این زن با چشم مصنوعی را بازسازی کنند. طراحی سر و چشم ها و تمام ریزه کاری هایی مانند رنگ پوست و مو و شکل بینی با طراحی سه بعدی دستی و انجام اسکن های متعدد زیر نظر نگار نادری پور و برای اولین بار در ایران انجام شده است.
از دیگر یافته های باستان شناسی در شهر سوخته می توان به گورستانی با سنگ قبرهایی از خشت خام اشاره کرد. این گورستان در سال 1972 میلادی و به صورت کاملا تصادفی کشف شد. تفاوت هایی در ساختار قبرها از جهت شکل ، اندازه و مصالح وجود دارند که اختلاف طبقاتی ، تفاوت های دینی و آئینی و باورهای مذهبی مختلف مردمان آن زمان را نشان می دهند. همراه با این گورستان مجموعه ای عظیم از سفالینه ها و ظروف و اشیای مصرفی مردم شهر سوخته نیز به دست آمده است.
در میان اشیای زینتی ، نمونه های جالب توجهی از جواهرات باستانی با فلزات طلا و سنگ های قیمتی مانند عقیق ، مرمر ، لاجورد و فیروزه به چشم می خورند که رونق صنعت جواهر سازی در شهر سوخته را نشان می دهند. بیش ترین جواهرات شهر سوخته گردنبندهای جواهر با سنگ های زینتی مختلف هستند.
در طول کاوش های باستانی شهر سوخته خط کشی ساخته شده از چوب آبنوس نیز یافته اند. این خط کش 10 سانتیمتر طول دارد و تا دقت یک میلیمتر را اندازه گیری می کند. گرچه مقیاس اندازه گیری متر در دوران باستان به مفهوم امروزی وجود نداشته است ، اما دقت اندازه گیری خط کش شهر سوخته با متر و معیار امروزی اینگونه بیان می شود.
از دیگر وسایل کشف شده در گورستان تاریخی شهر سوخته ، می توان به تخته نردی قدیمی با 60 مهره اشاره کرد. تا پیش از کشف این وسیله ، قدیمی ترین تخته نرد کشف شده در جهان ، در گورستان سلطنتی «اور» در منطقه بین النهرین یافت شده بود. جنس چوب این تخته نرد از چوب آبنوس است و بر روی تخته مستطیل آن ، تصویر ماری به خود پیچیده دیده می شود. مهره های این تخته نرد نیز از سنگ های متداول آن زمان مانند لاجورد ، عقیق و فیروزه ساخته شده اند.
در یکی از گورهای پنج هزار ساله قبرستان شهر سوخته ، باستان شناسان جامی با طراحی یک بز در کنار درخت یافتند. آن ها با بررسی های بیش تر از سایر ظروف و اشیای کشف شده از این منطقه ، نکته ای جالب دریافتند. تصویر بز روی جام پنج بار با تغییرات کم تکرار شده بود. دنبال کردن این نقش ها ، حرکت بز به سمت درخت و خوردن برگ را نشان می دادند. با تکمیل بیش تر این تصاویر به کمک طراحان ، باستان شناسان فیلمی 20 ثانیه ای به دست آوردند. در این فیلم جهش بز به سمت درخت کاملا دیده می شود.
ارتفاع این جام به حدود 10 سانتیمتر می رسد و پایه ای استوانه ای شکل دارد. کارشناسان پس از تحقیقات گسترده نتیجه گرفتند که این جام اولین نمونه از تلاش های هنرمندان عهد باستان برای خلق نقاشی متحرک یا انیمیشن بوده است.
شگفتی های شهر سوخته تنها به موارد گفته شده محدود نمی شوند و شکل زندگی اجتماعی در این منطقه در عهد باستان با توجه به یافته های تاریخی به سبکی بسیار مدرن بوده است. سیستم لوله کشی آب و فاضلاب در شهر سوخته با استفاده از لوله های سفالی ، که هنوز بقایای آن ها وجود دارند ، از مظاهر شهرنشینی مدرن در آن زمان به شمار می روند. صنعت کفاشی و بافندگی نیز در شهر سوخته رونق فراوان داشته اند و پارچه های بافته شده در این منطقه در مناطق اطراف نظیر نداشتند.
از دیگر اشیای باستانی مکشوفه از این منطقه می توان به کوزه سفالی با امضای سازنده آن ، سوزن ، چکش ، کوره های سفالگری ، کوره های ذوب فلزات ، دکمه لباس ، شانه سر ، بذر حبوبات و میوه ، برنج ، زیره و بسیاری از لوازم متداول و روزمره اشاره کرد.
بهترین زمان سفر به شهر سوخته
منطقه ای که شهر سوخته در آن قرار دارد از کم بارش ترین نقاط ایران به شمار می رود. آب و هوای شهر سوخته گرم و خشک است و به دلیل بارش های محدود در این منطقه بسیاری از چاه های اطراف خشک شده اند. دمای هوا در سردترین زمان این منطقه در دی ماه از مثبت هفت درجه سانتیگراد کم تر نمی شود. تابستان های شهر سوخته بسیار گرم و سوزان است. دمای هوا در تیرماه تا 45 درجه سانتیگراد بالای صفر هم می رسد. شدت وزش باد در شهر سوخته و تپه ماهورهای اطراف آن در کل سال شدید است و در تیرماه اوج می گیرد ، تا جایی که طوفان شن پدیده ای رایج در این زمان است.
این منطقه دو فصل سرد و گرم دارد و فصل سرما در این منطقه به سه ماه آذر ، دی و بهمن محدود می شود. دیگر ماه های سال هوا در این منطقه گرم است. میانگین دما در ماه های سرد در حدود 13 درجه سانتیگراد است ، اما شب ها سرد هستند. در همه فصول سال اختلاف دمای شب و روز در شهر سوخته ، زابل و مناطق اطراف آن ها زیاد است.
با توجه به توضیحات داده شده باید گفت بهترین زمان سفر به شهر سوخته و بازدید ازاین شهر باستانی از اوایل پاییز تاتا اواسط پاییز است. در بازدید از شهر سوخته به دلیل فضای باز این منطقه حتما از کلاه و آفتابگیر استفاده کنید.
در سفر به شهر سوخته کجا اقامت کنیم؟
در سفر به شهر سوخته برای اقامت گزینه های متعددی ندارید. در شهر زابل تنها یک هتل فعالیت می کند که هتل آرام زابل نام دارد. این هتل در سال 1384 تاسیس شده است و در مرکز شهر زابل قرار دارد. از این هتل تا شهر سوخته 14 دقیقه با ماشین راه است.
اقامتگاه بومگردی کلبه آرامش در شهر زهک ، تا شهر سوخته در حدود 50 کیلومتر فاصله دارد و اولین اقامتگاه بومگردی استان سیستان و بلوچستان است. اقامتگاه بومگردی کیانسه در شهر ادیمی نیز در فاصله 60 کیلومتری شهر سوخته قرار گرفته و فصله آن تا شهر زابل و دیدنی های آن بسیار کم است. اقامتگاه بوم گردی منزلاب در 15 کیلومتری شهر زاهدان نیز تنها اقامتگاه شهر زاهدان در استان سیستان و بلوچستان به شمار می رود و 180 کیلومتر تا شهر سوخته فاصله دارد.
اگر به اقامت در محیطی کاملا بکر و به دور از امکانات شهری علاقه دارید ، این خانه های روستایی با نمای کاهگلی انتخاب مناسبی هستند. در این اقامتگاه ها راهنماهای محلی برای ارائه اطلاعات مناسب به علاقمندان فعالیت می کنند و انواع صنایع دستی و مجسمه های تاریخی در این اقامتگاه ها به فروش می رسند. در اطراف این خانه های روستایی دیدنی های تاریخی و باستانی زیادی وجود دارند که در سفر به سیستان در کنار بازدید از شهر سوخته ، می توانید زمانی را به دیدن این جاذبه ها اختصاص دهید.
در محوطه روبه روی موزه شهر سوخته ، آلاچیق و سکوهای اقامتی به همراه امکانات مناسب برای اقامت و اتراق یک روزه ساخته اند. برای رفع خستگی می توانید در این محوطه استراحت کنید ، اما با توجه به اختلاف دمای شبانه روز در این منطقه ، مکان های اطراف شهر سوخته مناسب اقامت شبانه نیستند.
دیدنی های اطراف شهر سوخته
استان سیستان و بلوچستان جاذبه های تاریخی ارزنده ای را در خود جای داده است که همگی آن ها از برجسته ترین نقاط شکل گیری تمدن باستان هستند. در سفر به شهر سوخته می توانید از دیگر جاهای دیدنی استان سیستان و بلوچستان نیز دیدن کنید.
قلعه رستم زابل در 22 کیلومتری جنوب شرقی شهر سوخته ، آسبادهای حوض دار در هفت کیلومتری جنوب این شهر ، کوه خواجه و آرامگاه خواجه غلطان در 57 کیلومتری شمال غربی شهر سوخته و دهانه غلامان در 57 کیلومتری شمال شرقی شهر سوخته ، از برجسته ترین جاذبه های تاریخی اطراف شهر سوخته هستند.
پرسش های متداول
شهر سوخته کجاست؟
شهر سوخته امروزه در منتهی الیه شرق ایران و در فاصله ای کوتاه از مرز ایران و افغانستان واقع شده است و با زاهدان در حدود 170 کیلومتر فاصله دارد. فاصله بین شهر سوخته تا فرودگاه زابل 60 کیلومتر است و طی کردن این مسیر در حدود 50 دقیقه زمان می برد.
چرا شهر سوخته سوخت؟
برخی کارشناسان تاثیرات خشکسالی و از بین رفتن منابع آب را دلیل کم شدن تدریجی دام ها و محصولات کشاورزی و از بین رفتن آن ها می دانند و در نهایت استفاده مردم از بقایای شهر برای تهیه آتش و درست کردن غذا ، باعث تخریب کامل شهر سوخته شد.
ماجرای چشم مصنوعی شهر سوخته چیست؟
چشم مصنوعی شهر سوخته در سال 1385 کشف شد و به جسد زنی تعلق داشت که در شهر سوخته دفن شده بود. سن این زن در حدود 28 تا 32 سال تخمین زده می شود و در کنار بقایای استخوان این زن ، قاب چرمی چشم مصنوعی نیز پیدا شده است. قدمت قبر و چشم مصنوعی کشف شده در آن به 2800 سال پیش از میلاد می رسد.
بهترین زمان سفر به شهر سوخته چه فصلی است؟
بهترین زمان سفر به شهر سوخته و بازدید ازاین شهر باستانی از اوایل پاییز تا اواسط پاییز است.