عاقبت دل شکستن در اسلام و تاوان سنگین آن

عاقبت دل شکستن و تاوان سنگین آن در اسلام

شکستن دل انسان مۆمن به تعبیر روایات و آیات قرآنی ، که احترامی بیش از کعبه دارد ، دارای آثار جانبی بسیاری می باشد؛ چرا که اگر دلی بشکند ، التیام آن نمی یابد و جبرآن نیز مشکل است. همچنین از گناههانی است که با ابراز پشیمانی آمرزیده نمی شود و باید رضایت فرد دل شکسته را بدست آورد. در قرآن کریم آیات بسیاری وجود دارد که با اشاره به شکستن دل ، به ریشه و دلیل آزرده خاطر شدن دیگران پرداخته است و توصیه هایی نیز فرموده اند که در این بخش از دین و مذهب نم نمک به آنها می پردازیم.

• ثبت بیوگرافی و زندگینامه شما در گوگل!

شکسته دل چه کسی است؟

شکسته دل انسانی است تنها یاد خداوند را می بیند و دل او با یاد خدا در سوز و گداز است. دعای فرد دل شکسته مستجاب شده و ارتباط محکمی با خدا دارد. افراد مظلوم بعد از انسانهای دل شکسته هستند. دعای افراد مظلوم نیز سریع اجابت شده و مورد حمایت خداوند متعال هستند.

دعای یتیم ، دعای مظلومی که به زور حق او گرفته شده و دعای شخص درستکاری که دیگران شخصیت او را آزرده و آسیب روحی زده اند ، در اصطلاح دل او را شکسته اند ، از جمله دعاهایی هستند که خداوند آنها را سریع اجابت می کند.

راه هایی که موجب شکستن دل می شود

عیب جویی:"وَ لا تَلمِزُوا أَنفُسَکُم‏"؛ (حجرات ، 11)

با تکبر و غرور راه رفتن: "لا تَمشِ فِی الأَرضِ مَرَحا"؛ (لقمان ، 18)

مسخره کردن دیگران: "یا أَیهَا الَذینَ آمَنُوا لا یسخَر قَومٌ مِن قَومٍ عَسی‏ أَن یکُونُوا خَیرا مِنهُم وَ لا نِساءٌ مِن نِساءٍ عَسی‏ أَن یکُنَ خَیرا مِنهُن‏"؛(حجرات ، 11)

روی از دیگران برگرداندن: "وَ لا تُصَعِر خَدَکَ لِلنَاس‏"؛ (لقمان ، 18)

سر از کار دیگران در آوردن و غیبت کردن: "وَ لا تَجَسَسُوا وَ لا یغتَب بَعضُکُم بَعضا". (حجرات ، 12)

یکدیگر را با نام زشت خواندن: "وَ لا تَنابَزُوا بِالأَلقاب‏"؛(حجرات ، 11)

شکستن دل مومن از دیدگاه ائمه

اولین آسیبی که شکستن دل دیگران بر فرد وارد می شود ، نفرین شدن و دوری از رحمت خداوند است. علاوه بر این در آخرت نیز این ظلم با عقوبت سخت و بسیار دشواری پاسخ داده می شود.

حضرت محمد(ص) فرمودند :

مَن آذی مُومِنا فَقَد آذانی ، ومَن آذانی فَقَد آذَی الله َ عز و جل ، ومَن آذَی الله َ فَهُوَ مَلعونٌ فِی التَوراةِ وَالإنجیلِ وَالزَبورِ وَالفُرقانِ؛ هر کس مومنی را بیازارد ، مرا آزرده است و هر کس مرا بیازارد ، بی شک ، خداوند عز و جل را آزرده است و هر کس خدا را بیازارد ، در تورات و انجیل و زبور و قرآن ، نفرین شده است. (بحار الأنوار :ج 67 ص 72 ح 40)

امام حسین (ع) یاور مظلومان و اسوه متقیان ، تعبیر و وصیت زیبایی در این زمینه دارند که باید الگویی شاخص برای مسلمانان باشد. ایشان فرمودند:

یا بُنَیَ اِیاکَ وَ ظُلمَ مَن لایَجِدُ عَلَیکَ ناصِرا اِلاَ الله‏َ؛ فرزندم! بپرهـیز از سـتم بر کسی که غیر از خدا یاوری در مقابل تو ندارد. (اعیان الشیعة:ج1، ص620)

امام صادق (ع) فرمودند :

إِذا کانَ یومُ القیامةِ نادی منادٍ :أَینَ الصدودُ لأَولِیائِی؟ فیقومُ قومٌ لیسَ علی وجوهِهِم لَحمٌ ، فیُقَالُ :هولاءِ الذینَ آذَوا المومنینَ و نصبُوا لهم و عانَدوُهم و عنَفُوهُم فی دِینِهِم ، ثم یومرُ بِهِم إلی جَهَنَمَ ؛ در روز قیامت ، ندا کننده ای ندا دردهد:کجایند آزار دهندگان دوستان من؟ پس گروهی برخیزند که صورتشان گوشت ندارد و گفته می شود:اینان کسانی هستند که مومنان را آزار دادند و با آنان دشمنی و مخالفت کردند و در دینشان برایشان سخت گرفتند؛ سپس به درافکندنشان در جهنم فرمان داده می شود. (الکافی :2/351/2)

اهل بیت به ما سفارش کرده اند که حتی به مورچه هم آزار و آسیب نرسانید ، چون ایمان با این رفتارها سازش ندارد. امام صادق (ع) درباره این موضوع می فرماید :

فازَ وَالله ِ الأبرارُ ، أتَدری مَن هُم؟ هُمُ الَذینَ لا یُوذونَ الذَرَ ؛ به خدا سوگند ، نیکوکاران رستگارند. آیا می دانی آنان چه کسانی هستند؟ آنان ، کسانی اند که حتی مورچه را نمی آزارند. (بحار الأنوار :ج 2 ص 27 ح 5)

کفاره دل شکستن

آزار و اذیت مومن در اسلام حرام است و به طور کلی شکستن دل انسان مومن که در روایات احترام او را بیش از کعبه تعبیر کرده اند ، دارای آثار و جنبه های بسیاری است ، دلی که شکسته شودبه سادگی التیام پیدا نمی کندو جبران کار اشتباه بسیار دشوار و سخت خواهد بود. بنابراین انسان باید مراقب باشد تا دلی را شکسته و خاطری را آزرده نسازد. اگر ناخواسته این اتفاق رخ دهد باید به سرعت درصدد دلجویی و جبران آن باشد و رضایت شخص را گیرد زیرا تنها استغفار و طلب آمرزش کافی نیست.

در حدیث آمده است که خداوند می فرماید:" انا عند المنکسره قلوبهم"؛ من همدم قلب های شکسته هستم ( تفسیر صدرالمتألهین) ، یعنی انسان دل شکسته در پیشگاه خداوند دارای جایگاه ویژه ای است و مورد توجه خداوند می باشد و دعا و نفرین انسان دل شکسته خیلی زود اثر می بخشد.

امام سجاد(ع) در حدیث شریفی می فرماید:

پدرم در لحظات آخر عمر عزیزش ، در آن شرایط سخت روز عاشورا در حالی که خون در رگ هایش می غلطید مرا در آغوش گرفت و به من فرمود تو را به آن چه پدرم نزدیک وفاتش به من فرمود وصیت میکنم و آن این که :" یا بنی! ایاک و ظلم من لاتجد علیک ناصرا الا الله" ؛ پسر عزیزم! از طلم و ستم به کسی که یار و یاوری جز خدا ندارد بپرهیز. (منتهی الامال ، ج 1، ص 713)

از نظر پیامبر صلی الله علیه و آله اذیت و آزار و مومن برابر با اذیت و آزار رسول خدا صلی الله علیه و آله است که برابر با اذیت خداوند می باشد؛ و چنین شخصی در تمامی کتب آسمانی و الهی از تورات و انجیل و زبور و قرآن ، انسانی ملعون می باشد.

برخی از انسانها با کارهای خود دل مومنان را به درد آورده و آهنها را غمگین می سازند ، این انسانها حتی اگر همه دنیا را برای شاد کردن مومن هدیه دهند و آن را کفاره گناه خود قرار دهند ، باز هم کفاره زشتی عمل دل شکستن مومن نمی باشد و شخص آزار دهنده گمان نکند که با این کارش پاداشی می برد زیرا اندوهگین کردن مومن و غمی که در یک لحظه بر جان او می نشیند را با هیچ چیزی نمی توان برطرف نمود و هیچ کاری کفاره آن نمی باشد.

پیامبراکرم (ص) فرمودند:

"مَن أحزَن مُومنا ثم أعطاهُ الدُنیا لم یَکُن ذلکَ کَفارتَه و لم یُوجَر عَلَیهِ؛ هر که مومنی را اندوهناک سازد و سپس دنیا را به او بدهد ، گناهش بخشوده نمی شود و در برابر آن پاداشی نمی بیند. (گناهان کبیره:ج 2، ص 304)

امام رضا از پیامبر- صلوات الله وسلامه علیهما- نقل می کنند که :«مَن إستذلَ مومنا أو حقره لفقره و قله ذات یده شهره الله یوم القیامه ثم یفضیحه»؛ هر کس مومنی را خوار سازد یا به خاطر تهیدستی و ناتوانی اش کوچک شمارد ، خداوند او را در قیامت به همگان معرفی می کند ، آن گاه رسوایش می سازد.

هم چنین فرمودند:

«مَن آذی مومنا بغیر حق فکانما هدم مکه و البیت المعور عشره مرات و کانما قتل الف ملک من المقربین»؛ آن گاه که بدون حق مومنی را برنجاند ، مانند این است که خانه کعبه و بیت المعمور را ده بار ویران کرده باشد. (مستدرک الوسائل:کتاب حج ، باب 135.)

و مثل این است که هزار ملک از ملائکه مقرب الهی را به قتل رسانده باشد. چنین کسی در واقع حرم حقیقی خدای را - که هزارن بار از خانه خشتی و گلی منسوب به او برتر و عزیزتر است- ویران کرده است. چنین کسی به آزار کسی پرداخته است که قبله همه عالم و مسجود آسمانیان است.

راه جبران دل شکسته

به طور کلی باید مراقب زبان ، رفتار و حرکات خود باشیم تا خدایی نکرده موجب شکسته شدن دلی نشویم ، اگر چنین اتفاقی نیز افتاد پس از توبه و استغفار به درگاه خداوند متعال ، باید نزد شخص دل شکسته رفته و ناراحتی او را برطرف کنیم؛ اگر هم دسترسی به وی نداریم کارهایی خیری همچون خواندن قرآن ، نماز به نیت او و صدقه به عنوان رد مظالم به فقیر را انجام دهیم.

سهراب سپهری درباره شکستن دل می گوید:

آنگاه که غرور کسی را له میکنی ،

آنگاه که بنده ای را نادیده ای انگاری ،

آنگاه که کاخ آرزوهای کسی را ویران میکنی ،

آنگاه که شمع امید کسی را خاموش میکنی ،

آنگاه که حتی گوشت را می بندی تا صدای خرد شدن غرورش را نشنوی!

آنگاه که خدا را می بینی و بنده خدا را نادیده می گیری ،

می خواهم بدانم ، دستانت را بسوی کدام آسمان دراز میکنی تا برای خوشبختی خودت دعا کنی؟!!