نماز جمعه واجب است یا مستحب؟ + طریقه خواندن و احکام

نماز جمعه واجب است یا مستحب؟

در نزد اهل سنت ، شرکت در این نماز برای مردان واجب است؛ در حالی که زنان می توانند در این نماز شرکت کنند یا به جای آن نماز ظهر را بخوانند. مراسم نماز جمعه با دو خطبه آغاز می شود؛

• ثبت بیوگرافی و زندگینامه شما در گوگل!

پس از آن ، دو رکعت به جای نماز ظهر خوانده می شود. در ایران ، هر شهر تنها یک امام جمعه دارد و نماز جمعه در مسجد جامع یا مصلای اصلی همان شهر ، برگزار می شود.

امام جمعه شهرهای ایران ، همیشه از سوی رهبر انتخاب می شود.

آموزش خواندن نماز جمعه :

نماز جمعه در اول ظهر و به جای نماز ظهر این روز خوانده می شود.

نماز جمعه دو رکعت است مانند نماز صبح ، حمد و سوره با صدای بلند خوانده می شود و دو قنوت دارد یکی در رکعت اول پیش از رکوع و دومی در رکعت دوم بعد از رکوع. مستحب است امام در رکعت اول ، بعد از حمد ، سوره جمعه و در رکعت دوم ، سوره منافقین را بخواند. باید قبل از نماز جمعه دو خطبه به وسیله امام جمعه خوانده شود که بنابر احتیاط واجب بعد از اذان ظهر باشد و اگر قبل از آن خوانده شود اعاده کنند.

خطبه های نماز جمعه :

نمازجمعه با خطبه اول آغاز می شود و همهٔ نمازگزاران باید دو خطبه را در حالت آرامش گوش دهند. خواندن دو خطبه ، توسط خطیب جمعه ، قبل از نماز ، واجب است. پس از خطبه ها نماز شروع می شود.

وقتی که امام جمعه ، خطبه های نماز جمعه را می خواند ، بر شرکت کنندگان واجب است ، به خطبه ها گوش دهند ، و سخن گفتن به هنگام ایراد خطبه ها مکروه است ، بلکه اگر به سبب سخن گفتن ، نتواند به خطبه ها گوش دهد ، سکوت لازم است. همچنین هنگام ایراد خطبه ها ، خواندن نماز مستحبی یا کتاب و روزنامه و انجام دادن کارهایی که مانع گوش دادن به خطبه ها است ، خلاف است.

اگر کسی به خطبه اول یا هر دو خطبه نرسد ، بازهم ، شرکت در نماز جمعه فضیلت دارد و جایگزین نماز ظهر می شود.

امام جمعه در خطبه نخست به ذکر اندرزهای دینی و اخروی پرداخته و در خطبه دوم به تشریح مناسبتهای داخلی و خارجی از دیدگاه اسلام می پردازد. تقسیم دو خطبه به دینی و سیاسی ، پس از انقلاب اسلامی ایران ایجاد شده استقنوت نماز جمعه :

نماز جمعه دارای دو قنوت می باشد : یکی در رکعت اول پس از قرائت و قبل از رکوع و دیگری در رکعت دوم پس از رکوع [و قبل از سجده ]

سید اجل در کتاب «جمال الأسبوع به کمال العمل المشروع» ، از مقاتل بن مقاتل آورده که گفت : حضرت ابوالحسن الرضا علیه السلام فرمود : در قنوت نماز جمعه چه می‏ گویید؟ عرض کردم : آنچه مردم می ‏گویند. امام ‏علیه السلام به من فرمود : آنچه آن‏ها می ‏گویند تو مگوی ، ولی بگو :

«اَللهُمَ اَصلِح عَبدَکَ وَ خَلیفَتَکَ بِما اَصلَحتَ بِهِ اَنبیائَکَ وَ رُسُلَکَ

وَ حُفَهُ بِمَلائِکَتِکَ وَ اَیِدهُ بِرُوحِ القُدُسِ مِن عِندِکَ وَاَسلُکهُ مِن بَینَ یَدَیهِ

وَ مِن خَلفِهِ رَصَدا یَحفَظُونَهُ مِن کُلِ سُوءٍ وَ اَبدِلهُ مِن بَعدِ خَوفِه اَمنا یَعبُدُکَ لا یُشرِکُ بِکَ شَیئا وَلا تَجعَل لاَحَدٍ مِن خَلقِکَ عَلی وَلِیِکَ سُلطانا

وَ اَذِن لَهُ فی جِهادِ عَدُوِکَ وَ عَدُوِهِ وَاجَعَلنی مِن اَنصارِهِ ، اِنَکَ عَلی کُلِ شَیءٍ قَدیر»

ترجمه دعا :

«بارالها کار ظهور بنده شایسته و خلیفه راستین خود را (امام مهدی) را صلاح فرما ، همانگونه که کار پیامبران و فرستادگانت را اصلاح نمودی و از سوی خویش با روح القدس ایشان را یاری و پشتیبانی فرما و دیده بانانی از پیش رو ، پشت سر همراه ایشان گردان تا از هر گزندی نگاه دارند ، ترس و هراس ایشان را به امن و امان دگرگون ساز ، که ایشان تو را می پرستد و هیچ چیز را همتا و مانند تو نمی دانند.

برای هیچ یک از آفریدگانت برتری و چیرگی نسبت به ولی خود قرار مده ، ایشان را در جهاد با دشمنت و دشمن شان اجازه فرما و مرا از یاوران ایشان قرار ده که همانا تو بر هر کاری توانایی.»

احکام خواندن نماز جمعه :

- شماره افراد ، و آن پنج نفر است با امام ، و هرگاه پنج نفر از مسلمانان جمع نشوند نماز جمعه واجب نمیشود.

- بودن امام جامع شرایط امامت ، از عدالت و غیر آن از چیزهایی که در امام جماعت معتبر است ، همچنان که در بحث نماز جماعت خواهد آمد ، و بدون او نماز جمعه واجب نمی شود.

- حضور در وقت خطبه امام ، واجب نیست.

- گوش دادن به دو خطبه ـ بنا بر احتیاط ـ واجب است ، ولی کسانی که معنای خطبه را نمیفهمند گوش دادن بر آنها واجب نیست

- خرید و فروش هنگامی که برای نماز جمعه ندا می شود حرام است در صورتی که منافی نماز جمعه باشد ، والا حرام نخواهد بود و اظهر این است که در صورت حرمت نیز معامله باطل نیست.

احکام نماز جمعه

1- شرکت در نماز جمعه اهل تسنن

سؤال : در وضعیت کنونی شرکت کردن در نماز جمعه را در کشورهای اهل تسنن(مالزی) را برای فرد شیعه توضیح دهید و شخص شمابا توجه به اهمیت این فریضه الهی و نیاز دنیای اسلام برای همبستکی و نشان دادن یک توان و قدرت یکپارچگی چه توصیه ای به یک فرد شیعه میکنید؟

پاسخ : شرکت در نماز جمعه آنها خوب است و کفایت از نماز ظهر می کند و در چنین مواقعی سجده بر فرش مانعی ندارد.

2- وجوب یا استحباب نماز جمعه

سؤال : آیا شرکت در نماز جمعه واجب است یا مستحب می باشد؟

پاسخ : نماز جمعه واجب تخییری است یعنی مخیر است که یا نماز ظهر را بخواند یا نماز جمعه و در زمان ما اولویت با نماز جمعه است.

3- ذکر گفتن در هنگام خطبه خواندن امام جمعه

سؤال : در هنگام ایراد خطبه اول و دوم نماز جمعه توسط امام ، گفتن ذکر با تسبیح توسط مأمومین چه حکمی دارد؟

پاسخ : اشکالی ندارد به شرط آنکه مانع از گوش دادن به خطبه ها نشود.

4- شروع شدن خطبه های نماز جمعه قبل از اذان ظهر

سؤال : خطبه اول نماز جمعه تهران قبل از اذان ظهر خوانده می شود. آیا نماز جمعه در این حالت صحیح است؟ اگر خیر تکلیف چیست؟

پاسخ : در این صورت پس از نماز جمعه و قبل از نماز عصر نماز ظهر تان را اعاده کنید.

5- نماز خواندن در هنگام خطبه های نماز جمعه

سؤال : 1- حکم نماز خواندن مأمومین نماز جمعه هنگام ایراد خطبه چیست وآیا به صحت نماز جمعه فرد مزبور خدشه ای وارد می سازد یا نه؟

سؤال : 2- حکم نماز خواندن مامومین نماز جمعه در حد فاصل میان اتمام خطبه دوم وآغاز نمازجمعه چیست وآیا به صحت نماز جمعه فرد مزبور خدشه میزند یا نه؟(با توجه به اینکه این مسأله در برخی مناطق از جمله شهرستان خوی رایج می باشد).

پاسخ : 1- در اثناء خطبه ها نماز خواندن اشکال دارد.

2- مانعی ندارد.

6- بلند خواندن نماز ظهر در روز جمعه

سؤال : آیا بلند خواندن قرائت نماز ظهر در روز جمعه جایز است؟

پاسخ : اگر در حضر نماز بخوانند بلند خواندن مستحب است و اگر در سفر باشد در صورتی مستحب است که با جماعت بخواند نه فرادی.

7- شرکت مسافر در نماز

سؤال : اگر مسافر با طهارت فقط دو خطبه نماز جمعه را استماع کند آیا از دو رکعت ظهر کفایت می کند و اصولا آیا مسافر می تواند در نماز جمعه شرکت کند؟

پاسخ : مسافر می تواند در نماز جمعه شرکت کند و نماز او مجزی است ولی تنها استماع دو خطبه کافی نیست و باید دو رکعت نماز جمعه را بخواند.

8- خواندن خطبه ها پیش از اذان

سؤال : در بعضی مناطق خطبه های نماز جمعه را پیش از اذان می خوانند در این صورت آیا باز هم شرکت در نماز جمعه واجب تخییری است و اگر کسی در نماز جمعه شرکت کند نماز ظهر را نیز باید بخواند؟

پاسخ : در فرض مسأله احتیاط آن است که نماز ظهر را هم بخواند.

9- اقتدا به نماز عصر امام جمعه

سؤال : آیا اقتدا به نماز عصر امام جمعه صحیح است؟

پاسخ : اشکالی ندارد.

10- شرکت بانوان در نماز جمعه

سؤال : آیا شرکت بانوان در نماز جمعه کراهت دارد؟

پاسخ : شرکت آنها در نماز جمعه با توجه به عناوین ثانویه در عصر و زمان ما اولی است.

11- شرکت مبتلایان به سلس بول درنماز جمعه با یک وضو

سؤال : آیا مجروحین جنگ و کسانی که قطع نخاع شده ، و قدرت برنگهداری بول ندارند ، می توانند با یک وضو در نماز جمعه شرکت کرده ، و به استماع خطبه و ادای نماز جمعه و عصر بپردازند؟

پاسخ : آنها باید مقارن شروع خطبه ها وضو بگیرند ، و بلافاصله در نماز جمعه شرکت کنند. در این صورت ، نمازشان (حتی نماز عصر) با همان وضو صحیح است.

12- برگزاری نماز جماعت ظهر جمعه

سؤال : طبق معمول مراسم ترحیم در مساجد برگزار می گردد ، که بعضا در روز جمعه واقع می شود; مسجد تا مصلای شهر حداقل یک کیلومتر فاصله دارد. با توجه به تحقیقاتی که از حاضرین شده ، کسی قصد شرکت در نماز جمعه ندارد ، همان گونه که قصد تحقیر نماز جمعه هم در کار نیست. آیا می شود اول وقت نماز را به جماعت خواند؟

پاسخ : خواندن نماز جماعت در شرایط مزبور اشکالی ندارد; ولی بهتر است برای احترام نماز جمعه ، جماعت را در وقت نماز جمعه ترک کنند.

13- مقدار نماز جمعه از نظر ساعت

سؤال : در رساله توضیح المسائل آمده است : «وقت نماز جمعه از اول ظهر است به مقداری که اذان و خطبه ها و نماز مطابق معمول انجام شود ، و با گذشتن آن ، وقت نماز جمعه پایان می یابد.» مستدعی است مقدار زمان آن را از نظر ساعت بیان فرمائید.

پاسخ : وقت نماز جمعه عبارتست از مقدار زمانی که برای ایراد خطبه ها به صورت متعارف و انجام نماز به طور متعادل لازم است ، و ممکن است در حدود یک ساعت الی یک ساعت و ربع از اول زوال متعارف باشد ، و بعد از آن وقت نماز جمعه می گذرد.

14- رکوع اضافه بعد از قنوت در رکعت دوم نماز جمعه

سؤال : امام جمعه ای در رکعت دوم نماز پس از رکوع قنوت خواند ، و بعد از قنوت اشتباها دوباره به رکوع رفت ، تکلیف نماز امام جمعه و مأمومین چیست؟

پاسخ : نماز امام و مأمومینی که همراه امام به رکوع اضافی رفته اند باطل است ، و آنها که متوجه اشتباه امام شده و به رکوع نرفته اند نماز خود را به صورت جمعه تکمیل می کنند ، و سپس احتیاطا نماز ظهر را هم به جا می آورند.

15- خواندن نماز مستحبی یا قضا بین خطبه و نماز جمعه

سؤال : اقامه نماز مستحبی ، یا قضا ، یا استیجاری ، پس از پایان خطبه و قبل از اقامه نماز جمعه چه حکمی دارد؟

پاسخ : احتیاط ترک آن است.

16- دیر رسیدن به خطبه های نماز جمعه

سؤال : اگر کسی به خطبه های نماز جمعه نرسد و یا وسط های آن برسد آیا باید نماز ظهر را نیز بخواند یا نیازی نیست ؟

پاسخ : اعاده نماز ظهر لازم نیست ولی در رسیدن به خطبه ها کوتاهی نکنید.

17- بجا نیاوردن یکی از دو سجده توسط امام

سؤال : اگر امام در نماز جمعه در رکعت اول یک سجده کم بخواند و نماز را تمام کند آیا نماز اشکال ندارد؟ آیا برای جبران باید دوباره نماز جمعه را بخواند و یا دیگر نمی تواند بخواند و باید چهار رکعت ظهر نیت کند؟

پاسخ : نماز امام صحیح است ولی مأمومین باید دو سجده خود را کامل کنند.

18- پشت کردن به امام جمعه در بین دو خطبه

سؤال : در مشهد در ابتدای ایراد خطبه دوم به هنگام بردن نامهای شریف ائمه (علیهم السلام) نمازگزاران برمی خیزند و برای اسم حضرت رضا (علیه السلام) رو به سوی ایشان می کنند به طوری که در آن حالت رو به امام نیستند. آیا اساسا می توان ایستاد و اگر جواب مثبت است آیا می توان پشت به امام جمعه نمود؟

پاسخ : پشت کردن به امام جمعه شرعا اشکال دارد ولی ایستادن و نشستن مانعی ندارد.

19- خواندن سوره حمد در پایان خطبه های نماز جمعه

سؤال : آیا بعد از خطبه های نماز جمعه می توان به جای سوره ، سوره حمد خواند؟

پاسخ : اشکالی ندارد.

20- نیت اعاده نماز ظهر در روز جمعه

سؤال : در نماز جمعه حین خواندن نماز ظهر که واجب نیست نیت واجب کنیم یا مستحب؟

پاسخ : به قصد احتیاط بخوانید.

21- کسی که به خطبه ها در نماز جمعه نرسد

سؤال : اگر شخص دیر به خطبه های نماز جمعه برسد (مثلا در بین خطبه دوم برسد) یا فقط به نماز جمعه برسد ، آیا باید نماز ظهرش را به طور جداگانه بعد از نماز جمعه بخواند؟

پاسخ : نمازش صحیح است ولی احتیاط واجب آن است که عملا تاخیر نیاندازد.

22- صحبت کردن یا حرکت کردن در بین خطبه ها

سؤال : اگر در بین خطبه های نماز جمعه صحبت کنیم یا اینکه سر را برگردانیم آیا باید نماز ظهر را به طور جداگانه بعد از نماز جمعه به جا آوریم؟

پاسخ : لزومی ندارد ولی این کارها را انجام ندهید.

23- عدالت در حاکم شرع و مرجع و امام جمعه و جماعت

سؤال : آیا در مورد امام جماعت ، امام جمعه ، حاکم شرع و مرجع تقلید اصل بر عدالت است مگر اینکه خلاف آن ثابت شود یا باید عدالت ایشان برای انسان ثابت شود؟

پاسخ : عدالت امام جمعه و جماعت و حاکم شرع و مرجع تقلید شرط است منتها اثبات عدالت از طرق مختلف امکان پذیر است. مثلا امام جماعتی در مسجد معروف شهر ایستاده و افراد ظاهرالصلاحی به او اقتدا کرده اند ، این مقدار کافی است و در مورد امام جمعه ها می دانیم تا تحقیق کامل درباره آنها نشود به این مقام منصوب نمی شوند

24- اگر در رکعت اول به جای قنوت به رکوع رفته

سؤال : در رکعت اول نماز جمعه به دلیل اشتباه مکبر در تلفظ (به جای قنوت گفته شد رکوع) تعداد زیادی به رکوع رفتند و بعد متوجه شده و ایستادند. حکم نماز چیست؟ برای احتیاط بعد از اتمام نماز جمعه دو سجده سهو بجا آوردم و نماز ظهر را خواندم اما به سبب اینکه به نماز عصر برسم سریع خواندم و دچار شک بین سه و چهار شدم ، به سبب کمی وقت اعتنا نکردم. لطفا بفرمایید چه کنم؟

پاسخ : ان شاءالله نماز جمعه صحیح بوده است.

25- ذکر گفتن در هنگام خطبه خواندن امام جمعه

سؤال : در هنگام ایراد خطبه اول و دوم نماز جمعه توسط امام ، گفتن ذکر با تسبیح توسط مأمومین چه حکمی دارد؟

پاسخ : اشکالی ندارد به شرط آنکه مانع از گوش دادن به خطبه ها نشود.

26- امامت مسافر در نماز جمعه

سؤال : آیا شخص مسافر که نماز او قصر است می تواند امامت نماز جمعه را عهده دار شود؟

پاسخ : اشکال دارد.