زمینه پیدایش
دختری بود بعد از آنکه به خانه بخت رفت ، هر روز به خانه پدر و مادرش می رفت. مادر هم برای اینکه دختر تازه عروسش بیشتر به خانه و زندگی خودش برسد ، یک روز با کنایه و اشاره و با زبانی که دختر ناراحت نشود به او گفت : «سنگین بیا ، سنگین برو.» دختر که منظور مادر را نفهمیده بود روز بعد وقتی خواست به خانه مادرش برود ، چند سنگ ریزه به گوشه روسری اش بست. وقتی که مادر دید دخترش متوجه منظور او نشده است ، گفت : «دخترم ، شیرین بیا ، شیرین برو ، سحر بیا غروب برو.» روز بعد دختر ، یک ظرف شیره هم با خودش برد. مادر که دید دختر ، منظورش را نمی فهمد گفت : «دختر جانم ، کم بیا و کم برو.»(1)
پیامها
وقتی یک نفر زیاد به خانه این و آن برود و مَثَل «سنگین بیا ، سنگین رو» را برایش به کار می برند.
ضرب المثل های هم مضمون
- ـ دوری و دوستی.(2)
- ـ اگر می خواهی عزیز شوی ، یا دور شو یا کور شو.(3)
اشعار هم مضمون
چو پیش مردمان بسیار گردی * اگر چه بس عزیزی ، خوار گردی(4)
خواهی که عزیز باشی و خوار نشی * زنهار به کوی دوست بسیار نشی(5)
ز بسیار آمدن ، عزت بکاهد * چو کم بینند ، خاطر بیش خواهد(6) (سعدی)
به هر چمن که رسیدی ، گلی بچین و برو * کنار گل منشین آن قدر که خوار شوی(7)
به دیدار مردم شدن ، عیب نیست * ولیکن نه چندان که گویند بس(8) (سعدی)
زان عزیز است آفتاب که او * گاه پیدا و گاه ناپیداست(9) (مسعود سعد)
ریشه های قرآنی حدیثی
رسول خدا(صلی الله علیه وآله) : «زُرغِبا تَزدَدٍ حُبا؛ یک روز در میان دیدار کن تا بر محبت بیفزایی.»(10)
امام علی(علیه السلام) : «کَثرَةُ الزِیارَةِ تُورِثُ المَلالَةَ؛ دیدار بسیار ، خستگی و ملال می آورد».(11)
پی نوشت ها :
1. تمثیل و مثل ، ج 2، ص 135.
2. امثال و حکم دهخدا ، ج 2، ص 835.
3. ابراهیم شکورزاده بلوری ، دوازده هزار مثل فارسی ، ص 148.
4. همان ، ص 390.
5. همان ، ص 472.
6. همان ، ص 867.
7. داستان نامه بهمنیاری ، ص 507.
8. امثال و حکم دهخدا ، ج 1، ص 408.
9. همان ، ج 2، ص 889.
10. علامه مجلسی ، بحارالانوار ، ج 74، ص 355.
11. همان ، ج 77، ص 239.