بزرگترین شهر زیرزمینی دنیا در تفرش کجاست؟ [عکس]

بزرگترین شهر زیر زمینی و دستکند دنیا در تفرش کجاست؟

شهر زیرزمینی و دستکند تفرش محوطه ای تاریخی-باستانی در شهر تفرش می باشد. کاوش این محوطه به سفارش شهرداری تفرش و توسط گروه باستان شناسی دانشگاه نیشابور در سال 1398 آغاز شد.

• ثبت بیوگرافی و زندگینامه شما در گوگل!

تا به حال دو مرحله کاوش در این محوطه صورت گرفته اما بنظر کاوش این محوطه باستانی هنوز به طور کامل به پایان نرسیده است و هنوز ابهاماتی علمی باقیست اما بخشی از آن برای عموم در دسترس گذاشته شده. احتمال می رود که این محوطه در فهرست آثار ثبت ملی ایران ثبت شود.

براساس داده های باستانشناسان ، این محوطه دارای سه طبقه استقراری بوده و و با 150 هکتار وسعت ، «وسیع ترین محوطه دستکند ایران و یکی از وسیع ترین محوطه های زیرزمینی در خاورمیانه و دنیای باستان شناسی است.» قدمت این محوطه تاریخی-باستانی به بیش از 1000 سال می رسد و متعلق به دوره سلجوقی است.

راه های دسترسی به این محوطه در زمانه تاریخی خود به دلایلی پر و بسته شده و این دوره از بعد از دوره تاریخی ایلخانیان در معرض دسترس انسان نبوده.

اسم شهر زیرزمینی که به میان می آید ، خیلی ها ناخودآگاه به یاد آدم کوچولوها و دخمه هایی مخوف زیر زمین می افتند و بعضی هم اصلا تصوری از چنین ساختاری ندارند ، اما شهرهای زیرزمینی نه تنها وجود دارند ، بلکه ساختارهای مهندسی پیچیده و فوق العاده ای هستند که در نقاط مختلف ایران و جهان یافت شده و می شوند.

تفرش یکی از شهرستان هایی است که چندی چنین شهری را در دل خود یافته است ، میراثی پر راز و رمز از گذشتگان که چندی است کشف شده و بی نهایت شگفت انگیز و فوق العاده جذاب است و قطعا می تواند سالانه هزاران هزار گردشگر و علاقمند تاریخ را به دل خود بکشد.

این شهر که در تفرش کشف و کاوش شده است ، هنوز نام مشخصی برای خود ندارد ، اما به شهر زیرزمینی تفرش شهره شده و قطعا اگر به درستی معرفی شود ، می تواند شهرتی جهانی برای خود دست و پا کند.

در منطقه ترخوران تفرش و قنات دیاوار ، یک کوچه خاص وجود دارد ، کوچه ای با یک المان بزرگ از پیه سوز در ابتدایش ، 5 یا 6 قدم پس از ورود به کوچه در سمت راست به یک نرده آبی رنگ برمی خورید که با یک پله شما را به سمت دری قهوه ای نه چندان قدیمی با طرح چوب راهنمایی می کند که به صورت کشویی به سمت بالا باز می شود.

در که باز می شود در بدو ورود به تاریخی هزارساله قرار می گیرید ، باید حدود 15 پله را به شکل خمیده پایین بروید ، کناره های دیوار ، سراسر به رنگ های زرد و قرمز نورپردازی شده است ، مسیری پیچ در پیچ پیش روست و با آنکه دو طرف مسیر با لامپ های رنگی تقریبا روشن شده ، اما اگر تنها باشید قطعا قدری می ترسید.

پله ها و مسیر پیچ در پیچ را طی می کنید و حالا حدود 13 متر زیر زمین هستید ، چند متری که به جلو می روید ، با پله هایی روبرو می شوید که شما را به سمت طبقه دوم هدایت می کنند ، جالب اینجاست که این پله ها به سمت بالا هدایت تان می کنند ، در طبقه دوم نیز به مانند طبقه اول دالان هایی را شاهد هستیم که به پله هایی در انتهای مسیر ختم می شوند و با بالا رفتن از این پله ها به طبقه سوم شهر و اتاق هایی کوچک می رسید.

تا به حال در طبقه سوم ، 4 اتاق حدود شش متری کاوش شده و مشخص نیست که در کاوش های بعدی چه چیزی از زیر خاک سر برآورد ، اما قطعا هنوز به اطلاعات کامل در خصوص این شهر نرسیده ایم.

آغاز کاوش از سال 1398

کاوش دستکند زیرزمینی تفرش در سال 1392 توسط اهالی تفرش با کمک و بودجه خیرین فرهنگی شهر کلید خورد.

فاز دوم کاوش دستکند از مسیر قنات دیاوار دنبال شد.

وسعت دستکند تفرش

مساحت دستکند تفرش حدود 150 هکتار است که می توان از آن به عنوان یکی از بزرگترین دستکندهای ایران و حتی خاورمیانه نام برد. تفرش با افتتاح این شهر و پذیرش گردشگران و باستان شناسان می تواند بهشت و قطب باستان شناسی در زمینه دستکند باشد.

تاکنون و در دو مرحله کاوش ، دو فضای حدود 400 متری آشکار شده است. تمام مسیر و دالان ها به شکل دستی از خاک خالی شده و به هیچ عنوان از بیل یا تجهیزات دیگر برای کندمان و باز شدن مسیر استفاده نشده است ، در طول کاوش ، تعداد اندکی سفال شکسته ، پیه سوز و استخوان ، هاون سنگی و آثار حیات کشف شده است و تا اینجای کار کاوش ، اینگونه تخمین زده می شود که دستکند تفرش متعلق به دوره سلجوقیان است.

محل و مسیر فعلی دستکند به شکل مطبق و سه طبقه است ، اما کاوش همچنان باید ادامه یابد چراکه هنوز به اطلاعات کاملی در خصوص آن دست نیافته ایم ، هنوز نمی دانیم که این شهر برای چه ایجاد شده ، چه اتفاقی در آن رخ می داده و همچنان باید کاوش و بررسی صورت گیرد.

دستکند بدون دستکاری کاوش شد

بافت شهر تفرش به شکلی است که از میدان داروخانه تا چهارراه مدرس حدود 48.5 متر اختلاف ارتفاع در آن وجود دارد و نکته جالب این است که این اختلاف و شیب در شهر زیرزمینی نیز کاملا رعایت شده است ، اما همچنان برای کسب اطلاعات بیشتر باید کاوش صورت گیرد.

در حال حاضر بزرگترین دستکند ایران با 37 هکتار در نوش آباد کاشان قرار دارد و دستکند تفرش در این فاز از کاوش و طبق برآورد اولیه ، 150 هکتار وسعت دارد. این دستکند قطعا می تواند بزرگترین دستکند ایران و حتی خاورمیانه قلمداد شود.

در هنگام کاوش ، از محل خانه میرشکرایی ، آجرفرش هایی کشف شد که مربوط به دوره سلجوقیان است که در ورودی طبقه سوم قرار دارد و سعی شد که پیکره و بافت دستکند کاملا حفظ شود ، به همین دلیل آجرفرش ها بدون هیچ دستکاری در کف ورودی طبقه سوم باقی ماند.

طبقات دستکند عمدا پر شده است

در دوران گذشته تمامی این طبقات به صورت تعمدی پر شده است ، درب چاه ها که به طبقه زیرین دسترسی پیدا می کرد با سنگ های بزرگ پوشیده شده است و ساکنین رفته رفته به روی زمین رسیده اند.

با خلاقیت سرتیم پروژه کاوش ، از روی پیه سوزهای کشف شده در دستکند ، پیه سوزهایی به لاله جین همدان به عنوان قطب سفال ایران سفارش داده شده و در پوشش این پیه سوز و بدون سیم کشی عیان و قابل رویت ، نورپردازی و روشن شدن فضا با لامپ های رنگی انجام گرفت.

در یکی از اشعار استاد مرحوم "مظاهر مصفا" (زاده 1 شهریور 1311 - درگذشته 8 آبان 1398) در کتاب پیر سنگی آمده است :

"هست در خانه عمو احمد ، چاهی و زیر چاه ، بازاری/چهارسوقی ، چهار رسته دکان ، قلعه ای ، خانه های بسیاری"

"این کهنسال شهر زیرزمین یادگاری است از حمله مغولان/مردم ترخوران ، به وقت هجوم اندرین نقب می شدند نهان"

در خصوص این دستکند سوالات بسیاری در اذهان هست و همین سوالات است که به اشعار و افسانه ها و قصه ها راه یافته اند و ناگفته های بسیاری هست که باید در کاوش های بعدی این دستکند تاریخی جستجو شوند.

بزرگترین دستکند جهان

نکته جالب توجه در این شهر که حدود 13 متر زیر زمین قرار گرفته تهویه مناسب ، اکسیژن کافی و هوایی بسیار مطبوع و خنک است ، وارد شهر که می شوید به هیچ عنوان احساس نمی کنید که از سطح زمین فاصله بسیاری دارید ، البته زیبایی این شهر باعث می شود که از هر آنچه روی زمین قرار دارد کنده شوید و فقط به این فکر کنید که چه شد که این شهر بزرگ در زیر زمین ایجاد شد ، مردمان آن زمان از چه چیزی در روی زمین فرار کرده و به دل زمین پناه برده اند؟ وسعت واقعی این شهر زیرزمینی چقدر است؟

این سوالات و سوالات بسیار دیگری هنوز بی جواب مانده است چراکه کاوش به انتها نرسیده است ، اما قطعا این کشف می تواند سرفصل و نقطه عطفی برای رسیدن به اطلاعاتی جدید از تاریخ سرزمین کهن مان باشد.