شرایط مسافرت در ماه رمضان و احکام روزه مسافر

مسافر شرعی کیست؟

کسی که به سفر می رود اگر سفر او شرایط زیر را داشته باشد از نظر شرع مسافر بوده و باید نمازهای چهار رکعتی خود را به صورت شکسته (دو رکعتی) بخواند.

• ثبت بیوگرافی و زندگینامه شما در گوگل!

• سفر او از حیث مسافت نباید کمتر از هشت فرسخ باشد ، به عبارت دیگر حداقل باید چهار فرسخ فاصله مبدأ تا مقصد او باشد. هشت فرسخ در حدود 43 کیلومتر است.
• از اول مسافرت ، قصد پیمودن مسافت هشت فرسخی را داشته باشد.
• قبل از رسیدن به حداقل مسافت شرعی (چهار فرسخ) از قصد خود مبنی بر پیمودن مسافت کامل شرعی بر نگردد.
• سفرش در اثناء پیمودن مسافت شرعی ، با رسیدن به وطن یا مکانی که قصد اقامت ده روزه در آنجا دارد قطع نشود.
• سفرش اشکال شرعی نداشته باشد مثلا برای کار حرام سفر نکند.
• مسافر از افرادی که محل زندگی ثابتی ندارند ، نباشد؛ مانند کوچ نشینان.
• شغل او مسافرت نباشد مانند رانندگان یا شغلش در سفر نباشد مانند کسی که محل زندگی و شغل او دو شهر متفاوت است.
• به حد ترخص برسد یعنی به مقداری از وطن یا مکانی که قصد اقامت ده روزه در آن جا را دارد ، دور شود که اذان شهر را نشنود و دیوارش را نبیند.

احکام روزه مسافر و شرایط صحت روزه در سفر

کسی که در ماه رمضان سفر می کند در مواردی که نمازش شکسته می شود ، نباید روزه بگیرد.

کسی که در ماه رمضان قصد سفر دارد باید در برنامه ریزی سفر خود به موارد ذیل توجه داشته باشد تا روزه اش صحیح باشد :

• مسافر باید سفر خود را در ماه رمضان بعد از ظهر شروع کند ، یعنی بعد از ظهر از مبداء خود (وطن- جایی که قصد اقامت ده روزه در آن جا را دارد) خارج شود.
• اگر مسافر قبل از ظهر مسافرت خود را شروع کند ، روزه اش باطل است ، ولی قبل از رسیدن به حد ترخص نمی تواند افطار کند و اگر قبل از رسیدن به حد ترخص افطار کرد ، کفاره افطار عمدی روزه ماه رمضان بر او واجب می شود.
• کفاره افطار عمدی روزه ماه رمضان عبارت است از :
• غذا دادن به شصت فقیر یا دو ماه (شصت روز) روزه گرفتن که باید یک ماه تمام آن و حداقل یک روز از ماه دوم آن پی در پی باشد و اگر بقیه ماه دوم پی در پی نباشد ، اشکال ندارد.
• مسافر باید سفرش در ماه رمضان پیش از ظهر تمام شود ، یعنی پیش از ظهر به مقصد خود (وطن- جایی که قصد اقامت ده روزه در آن جا را دارد) برسد.
• اگر مسافر بعد از ظهر به مقصد خود برسد ، چنانچه ظهر در جایی که نمازش کامل است نبوده باشد ، روزه اش باطل است.
• اگر مسافر پیش از ظهر به مقصد خود برسد ، چنانچه مبطلی از مبطلات روزه را انجام نداده باشد ، روزه خود را به اتمام می رساند و روزه اش صحیح است.
• اگر مسافر پیش از ظهر به مقصد رسیده ، ولی در اثنای سفرش در آن روز مبطلی انجام داده باشد ، روزه اش باطل است ، ولی فقط قضای آن را باید بگیرد و کفاره ندارد.
• به طور کلی مسافرت در ماه رمضان اشکال شرعی ندارد و سفری که برای فرار از روزه باشد مکروه است یعنی بهتر است که انجام نشود.
• تنها حالتی که مسافر شرعی می تواند در سفرش روزه بگیرد این است که روزه در سفر را نذر کرده باشد.
• اگر غیر از روزه ماه رمضان روزه معین دیگری بر انسان واجب باشد ، اگر آن وجوب از جهت حق الناس باشد (مثل این که اجیر شده باشد که روز معینی را روزه بگیرد) نمی تواند در آن روز مسافرت کند.
• اگر نذر کند روزه بگیرد و روز آن را معین نکند ، نمی تواند آن را در سفر به جا آورد ، ولی چنانچه نذر کند که روز معینی را در سفر روزه بگیرد ، باید آن را در سفر به جا آورد و نیز اگر نذر کند روز معینی را چه مسافر باشد یا نباشد روزه بگیرد ، باید آن روز را اگر چه مسافر باشد روزه بگیرد.
• کسی که نمی داند روزه مسافر باطل است ، اگر در سفر روزه بگیرد و در بین روز مسئله را بفهمد ، روزه اش باطل می شود و اگر تا مغرب نفهمد روزه اش صحیح است.
• اگر فراموش کند که مسافر است ، یا فراموش کند که روزه مسافر باطل می باشد و در سفر روزه بگیرد ، روزه او باطل است.

فتواهای مراجع در مورد مسافرت برای روزه دار چگونه است

مسافرت در ماه رمضان اشکال ندارد. اگر مسافرت برای فرار از روزه باشد ، مکروه است ، همچنین هرگونه سفر پیش از پایان شب بیست و سوم ماه رمضان ، مکروه است.

یکی از سوالات بسیار متداولی که برای روزه داران گرامی همیشه مطرح بوده است ، این است که آیا می توان در ایام ماه مبارک رمضان به خاطر سختی روزه مسافرت کرد و در عین حال قضا و کفاره ای در کار نباشد. در ذیل برخی فتواهای مراجع را منتشر می کنیم.

1ـ نظر امام خمینی ، ( نظر رهبری مطابق با نظر امام خمینی است.) آیت الله مکارم و آیت الله صافی گلپایگانی : مسافرت در ماه رمضان اشکال ندارد. اگر مسافرت برای فرار از روزه باشد کراهت دارد. (امام خمینی ، توضیح المسائل ، مسأله 1715؛ آیت الله مکارم ، توضیح المسائل ، مسأله1441؛ آیت الله صافی گلپایگانی ، توضیح المسائل ، مسأله 1724.)

2ـ مسافرت در حال روزه ، در بعد از ظهر از ماه مبارک رمضان اشکالی نداشته و روزه (آن روز)صحیح است. (توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی) ، ج‏1، ص‏ 953، م 1721)

مسافرت هنگام روزه داری

3ـ همچنین شخصی که مسافر است اگر پیش از ظهر به وطنش یا به جایی که می خواهد ده روز در آنجا بماند ، برسد ، چنان چه کاری که روزه را باطل می‏کند انجام نداده ، باید آن روز را روزه بگیرد. (همان ، م1722)

4ـ آیت الله سیستانی و آیت الله وحید خراسانی : مسافرت درماه رمضان اشکال ندارد ، ولی مکروه است ، هر چند برای فرار از روزه نباشد ، مگر اینکه برای حج یا عمره یا به جهت ضرورتی باشد.

5ـ آیت الله شبیری زنجانی : مسافرت در ماه رمضان اشکال ندارد. اگر مسافرت برای فرار از روزه باشد ، مکروه است ، همچنین هرگونه سفر پیش از پایان شب بیست و سوم ماه رمضان ، مکروه است. مگر این که سفر برای حج یا عمره یا استقبال برادر مومن یا از بیم تلف مال و یا تلف جان برادر مومن یا به جهت ضرورت دیگر باشد.

6ـ مسافرت کردن در ماه رمضان - هر چند به عنوان فرار از روزه باشد - اشکال ندارد؛ ولی این امر تا قبل از روز بیست و سوم مکروه است. (العروة الوثقی ، ج 2، شرایط وجوب الصوم ، م 4 و6 )