بیماری آرتریوسکلروز
آرتریواسکلروز (Arteriosclerosis) ، یک اصطلاح کلی برای ضخیم شدن و سفتی دیواره سرخ رگ است.
بعبارت دیگر هنگامی که عروق و رگ ها حالت ارتجاعی خود را ازدست می دهند و گاهی قطر عروق تغییر می کند.
این بیماری در شریان های متوسط و بزرگ ایجادمی شود.
شایع ترین نوع آن آترواسکلروز یا تصلب شرایین می باشد که سختی دیواره سرخرگ ها به سبب وجود پلاک های چربی و کلسترول با چگالی پایین ایجاد می گردد.
آترواسکلروز با تسبیب سکته قلبی و مغزی مهم ترین عامل مرگ و میر در بسیاری کشورها است.
افزایش میزان پراکسیداسیون لیپیدی از علل اصلی شروع و پیشرفت آرتریواسکلروز محسوب می گردد.
پاتوفیزیولوژی :
شایع ترین اثرات آترواسکلروز در شریان ها شامل موارد زیر می باشند :
- باریکی لومن
- انسداد ناشی از ترومبوز
- آنوریسم
- زخم و پارگی
از نتایج غیر مستقیم ، سوء تغذیه و نهایتا فیبروز ارگان هایی است که به وسیله شریان های سخت شده خون رسان می شوند. تمامی سلول های فعال بافت ها به مقادیر زیادی مواد غذایی و اکسیژن نیاز دارند و نسبت به کاهش تامین هر یک از این مواد حساس هستند. اگر کاهش مواد غذایی و اکسیژن شدید دائمی باشد ، این سلول ها دچار نکروز ایسکمیک (مرگ سلولی ناشی از خون رسانی ناکافی) می شوند و به وسیله بافت فیبروزی که به تغذیه کمتری احتیاج دارد ، جایگزین می شود.
علل ایجاد آرتریوسکلروز
عوامل خطر زای قابل کنترل
عوامل خطر غیر قابل کنترل
- سن
- جنس
- استعداد خانوادگی/ژنتیک
پیشگیری :
لنگیدن متناوب یک علامت آترواسکلروز عمومی است که می تواند شاخص انسداد شریان کرونر باشد. گمان می رود که رژیم غذایی سرشار از چربی در پیدایش آترواسکلروز دخالت دارد ، به همین دلیل اندازه گیری کلسترول سرم و شروع تلاش هایی در جهت پیشگیری از بروز بیماری نظیر تعدیل رژیم غذایی مطرح است. انجمن قلب آمریکا کم کردن میزان چربی مصرفی در رژیم غذایی ، جایگزینی چربی های اشباع شده توسط چربی های اشباع نشده ، و عدم کاهش کلسترول دریافتی جهت کم کردن خطر بروز بیماری قلبی-عروقی را پیشنهاد کرده است.
آرتریوسکلروز در کدام قسمت تشکیل میشود؟
آترواسکلروز می تواند در هر نقطه ای از بدن تشکیل شود ، اما عمدتا نقاط دو شاخه شدن شاخه ها و یا عروق کوچک تر شریان ها را درگیر می کنند. در اندام تحتانی و نزدیک شامل آئورت داخل شکمی ، شریان های مشترک ایلیاک ، دهانه شریان های سطحی ران و عمقی و شریان سطحی ران در کانال دور کننده به طور ویژه تنگ هستند. در قسمت دور زانو ، آترواسکلروز می تواند در هر جایی در طول شریان روی دهد.
علی رغم وجود نظریه های زیاد در زمینه پیدایش آترواسکلروز ، هیچ نظریه ای به طور کامل پاتوژنز آن را توضیح نداده است ، اما بخش هایی از نظریه های متعدد همراه با نظریه واکنش به صدمه وجود دارند. بر طبق این فرضیه ، صدمه سلول های اندوتلیال احتمالا در اثر اختلالات همودینامیک طولانی مثل تنش های پاره کننده ، جریان پر تلاطم ، پرتو ، مواد شیمیایی و یا افزایش لیپید خون به طور مزمن در سیستم شریانی به وجود می آیند.
صدمه سلول های اندوتلیال باعث ایجاد شرایط مناسب برای تجمع و چسبندگی پلاکت و مونوسیت ها در محل صدمه می شوند. سلول های عضلات صاف مهاجرت کرده و تکثیر می شوند و امکان تشکیل شکلی از ماتریکس کلاژنی و فیبر های الاستیک را می دهند.
مصرف دخانیات چگونه می تواند به سیستم قلب و عروق آسیب برساند؟
با مصرف دخانیات ، گاز مونواکسید کربن و نیکوتین وارد عروق می شود. دود حاصل از دخانیات می تواند به مرور زمان دیواره صاف داخل عروق کرونر قلب را تخریب کند و این امر مقدمه ورود و رسوب چربی به داخل جدار رگ و بروز آرتریواسکلروز (تصلب شرایین) را فراهم می کند. از سوی دیگر ، عضلات یک قلب سالم برای پمپاژ مناسب خون ، نیاز به خون رسانی مناسب دارد که این کار توسط عروق کرونر انجام می شود. مصرف دخانیات با تشدید آرتریواسکلروز و بالابردن فشارخون و همچنین اثرات منفی بر چربی خون ، موجب بروز لخته در عروق کرونر و سکته قلبی می شود.
تدابیر طبی :
تدابیر طبی آترواسکلروز در ارتباط با تعدیل عوامل خطرساز ، یک برنامه ورزش کنترل شده به منظور بهبود گردش خون و ظرفیت عملکردی ، دارودرمانی ، و نیز روش های مداخله ای یا جراحی گرافت می باشد.
درمان جراحی :
روش جراحی عروق به دو گروه تقسیم می شوند :
- روش های جراحی جریان داخلی که تامین خون رسانی از راه آئورت به شریان رانی صورت می پذیرد .
- روش های جراحی جریان خارجی که به عروق خونی زیر شریان رانی خون رسانده می شود.
زنان یا مردان
آرتریواسکلروز در مردان شایعتر است.