ضرب المثل مادر، عاشق بی عار است

زمینه پیدایش

مضمون قطعه ، شعری به نام «مادر» از «ایرج میرزا» ، شاعر دوره قاجار است. معشوقه سنگ دل که مادر عاشق را مزاحم خود می بیند ، با شرح مزاحمت های او ، از عاشق می خواهد مادرش را بکشد و قلب او را برایش بیاورد. عاشق چنین می کند ، قلب مادر را بیرون می آورد تا آن را برای معشوقش ببرد ، ولی هنگام خارج شدن از خانه به زمین می افتد و قلب مادر بر زمین می افتد. آن دل گرم که جان داشت هنوز * اوفتاد از کف آن بی فرهنگ از زمین باز چو برخاست نمود * پی برداشتن دل آهنگ دید کز آن دل آغشته به خون * آید آهسته برون این آهنگ آخ دست پسرم یافت خراش * وای پای پسرم خورد به سنگ(1)

• ثبت بیوگرافی و زندگینامه شما در گوگل!

پیامها

مادر ، جسم و جانش را فدای فرزند خود می کند و با همه بی مهری های فرزند از او دل نمی کند.

مادر بی هیچ توقعی به فرزندش مهر می ورزد.

کاربرد

این ضرب المثل و موارد مانند آن به مهر و وفا و محبت مادر به فرزند اشاره دارد.

ضرب المثل های هم مضمون

• پدر و مادر ، عاشق بی عارند.
• پدر و مادر میوه نایابند.
• کس نزاده است مهتر از مادر.(2)

اشعار هم مضمون

حق اینها بدان که اربابند * مقبلان این دقیقه دریابند حب ایشان سرت برافرازد * بغض ایشان به خاکت اندازد (اوحدی)

سر ز مادر مکش که تاج شرف * گردی از راه مادران باشد خاک شو زیر پای او که بهشت * در قدمگاه مادران باشد(3) (جامی)

ریشه های قرآنی حدیثی

قرآن کریم : «وَبِالوَالِدَینِ إِحسَانا؛ به پدر و مادر خود نیکی کنید». (بقره : 83)

رسول خدا(صلی الله علیه وآله) : «اَلجَنَةُ تَحتَ اَقدامِ الاُمَهاتِ؛ بهشت ، زیر پای مادران است».(4)

پی نوشت ها :

1. فرج الله شریفی گلپایگانی ، امثال و حکم دهخدا ، تهران ، هرمند ، 1381، چ 2، ج 2، ص 669.

2. غلامرضا حیدری ابهری ، حکمت نامه پارسیان ، قم ، نشر جمال ، 1385، چ 1، صص 697 و 698.

3. همان ، ص 698.

4. متقی هندی ، کنز العمال ، ترجمه : صفوة السقا ، بیروت ، مؤسسه الرسالة ، 1389 هـ.ق ، چ 1، ح 45439.

منبع مقاله : مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیما