قوانین استفاده از فضای مجازی برای دانش آموزان

قوانین استفاده از فضای مجازی برای کودکان و دانش آموزان

دنیای معاصر ، عصر و زمان تسلط و تکامل تکنولوژی های ارتباطی و پیوند عمیق دنیای مجازی با تعاملات و واقعیات دنیای طبیعی و سنتی است. انسان عصر پسامدرنیته نمی تواند و نباید تکنولوژی ، فناوری و فضای مجازی را انکار کند؛ لیکن بهره وری و ارتباط با این نعمت های بزرگ خدادادی ، مستلزم برنامه ریزی و سیاست گذاری متناسب با سن ، جنس ، فرهنگ و سطح سواد و دانش و موقعیت کاربران خردسال و بزرگسال و زنان و مردان می باشد. اینترنت بخش محدودی از فضای مجازی است ، دسترسی به آن باید تابع قانون و ضوابط مشخص بوده و برای حمایت از امنیت و حریم خصوصی کاربران ، واجد رویه های افتراقی و منسجم و منطبق با فرهنگ بومی و دینی کشور باشد.

• ثبت بیوگرافی و زندگینامه شما در گوگل!

کودکان و نوجوانان ، بخشی عظیم از جمعیت کاربران و فعالان فضای مجازی را تشکیل می دهند که اگر نحوه دسترسی آنها به ابزارهایی ، چون تلفن های هوشمند و سایر ابزارهای فناوری های ارتباطی نوین و به طور کلی ، اینترنت ، مدیریت و کنترل نشود ، شخصیت تلقین پذیر و آسیب پذیر آنها بیش از پیش ، مورد تهاجم مضار و آسیب های ناشی از این واقعیات مادی و مجازی قرار گرفته و حتی ممکن است بزه دیده و قربانی شوند یا ناخواسته به ورطه بزهکاری و قانون گرایش یابند. بنابراین ، دستورالعمل حاضر با عطف توجه به واقعیت کتمان ناپذیر ، امکان بروز نتایجی نامطلوب و آسیب های گسترده و بحران آفرین در حین دسترسی کودکان به تکنولوژی های ارتباطی نوین و خصوصاً تلفن های هوشمند و اینترنت ، سعی دارد در چارچوب موازین و مسلمات حقوق بین المللی کودکان و نیز توجه به شرایط و ویژگی های روانشناختی و جامعه شناختی منحصر به فرد آنها ، بستری برای پی ریزی یک نقشه عملیاتی و اجرایی با هدف تنظیم فرآیند دسترسی کودکان به فضای مجازی فراهم آورد و در چارچوب ارزش ها و باورهای ملی و دینی حاکم بر فرهنگ عمومی کشور ، الگویی بومی و کارآمد برای طراحی سامانه حیات و رفتار سایبری و الکترونیک عاری از آسیب ، معرفی نماید. لذا دستورالعمل حاضر ، عملًا حاوی چارچوب حقوقی ، اجتماعی و فرهنگی لازم و بایسته در صیانت از کودکان در فضای مجازی است و می تواند متمم و مکمل نظام قانونی موجود در کشور ، در حوزه حمایت فراگیر از کودکان و نوجوانان باشد.

فصل اول) مفاهیم و مبانی

ماده 1) کودک به هر فردی اطلاق می شود که به سن هجده سال تمام نرسیده باشد.

ماده 2) نصاب سن هجده سال برای توصیف مفهوم کودک ، مغایر با مقررات حقوق جزایی مندرج در قانون مجازات اسلامی و سایر قوانین مربوطه نیست و این سن ، به منظور روشن ساختن محدوده سنی لازم برای اعمال حمایت های قانونی از کودکان مورد حمایت در جامعه ، تعیین شده است.

ماده3) نصاب سنی کودکان به گروه های سه گانه زیر تقسیم شده و احکام و ضوابط حاکم بر هر کدام متفاوت است :

الف) کودکان تا دوازده سال؛

ب) کودکان بین دوازده تا پانزده سال؛

ج) کودکان بیش از پانزده سال و تا هجده سال.

ماده 4) مفاهیم به کار رفته در این دستورالعمل ، به شرح زیر توصیف و تعریف می شوند :

الف) فضای مجازی : بستر و عرصه شناور شبکه جهانی ، ترکیب یافته از مجموعه ای از زیرساخت های فنی ، رایانه ای ، الکترونیک و مخابراتی است که در گستره جهانی ، فرصتی برای طراحی یک سبک جدید از حیات و تعاملات انسانی مهیا ساخته است.

ب) رایانه : ابزاری دیداری ، شنیداری و محاسباتی است که متشکل از مجموعه ای از سخت افزارها و نظم افزارهاست که قابلیت ضبط و ثبت و انتشار حجم وسیعی از داده ها و اطلاعات را داشته و می تواند به نحو توأمان کارکردها و فرصت های بهره وری متنوعی را در اختیار بهره وران از آن ، قرار دهد.

پ) برنامه رایانه ای : دستور و الگویی است که رایانه با خوانِش و پردازش آن بر روی صفحه نمایشگر خود ، یک خروجی اطلاعاتی جدید که حاوی داده های گوناگون است ، ارائه و تحویل می دهد.

ت) بدافزار : به کلیه روش ها ، ابزارها و برنامه هایی اطلاق می شود که با هدف تخریب یا ایجاد اختلال در روند برنامه های رایانه ای و فعالیت ها و ارتباطات در فضای مجازی ، یک حمله و تهاجم سایبری را رقم می زنند و شامل انواعی ، چون ویروس ، کرم ، اسپَم و پیام ناخواسته ، بوکش ها و جاسوسان رایانه ای و تارتن ها و عنکبوت ها می باشند.

ث) اینترنت : مجموعه ای از شبکه هاست که قابلیت تبادل ، نمایش و انتقال داده ها و اطلاعات وسیع را در حجم انبوه ، دارا بوده و فرصتی برای ارتباطات مجازی نوین در اقصی نقاط جهان فراهم آورده است.

ج) موبایل هوشمند : رایانه ای نوین است که می تواند علاوه بر قابلیت های سنتی رایانه ای ، از امتیاز و توانمندی مخابراتی نیز برخوردار باشد و فرصتی برای ارتباط تلفنی توأم با فرصت هایی ، چون موقعیت یابی و نمایش تصاویر کاربران نیز فراهم آورد.

فصل دوم) تأسیس و تشکیلات کمیته نظارت بر امنیت کودکان در فضای مجازی

ماده 5) به منظور صیانت و حمایت همه جانبه و کارآمد از حضور و فعالیت کودکان در فضای مجازی باید در چارچوب موازین و ارزش های نظام اسلامی جامعه «ایران» و با همکاری و همراهی معاونت پیشگیری از وقوع جرم و آسیب های اجتماعی قوه قضائیه و شورای عالی فضای مجازی کشور ، کمیته ای ویژه به منظور نظارت بر حسن اجرای ضوابط قانونی حاکم بر حمایت کیفری ، قضایی و اجتماعی فراگیر از کودکان در فضای مجازی تشکیل شود. این کمیته باید در حوزه قضائی هر استانی در کشور ، دارای یک دفتر نمایندگی فعال باشد.

ماده 6) کمیته نظارت ، عهده دار رسالت ها و وظایف زیر است :

الف) تهیه و تنظیم رهنمودهای ارشادی برای کودکان و خانواده ها در حوزه استفاده از قابلیت های فضای مجازی متناسب با تحولات فناوری ارتباطات؛

ب) شناسایی و اعلان همگانی کانون های سایبری بزه خیز و آسیب زا؛

پ) کنترل تصمیمات مراجع قضایی در حوزه واکنش به بزهکاری احتمالی و بزه دیدگی کودکان و نوجوانان ، نظارت بر فرآیند اجرای آنها و در صورت لزوم ، اعتراض و واکنش فراگیر و رسانه ای نسبت به ضعف ها و کاستی های احتمالی آنها؛

ت) تنظیم الگوی اینترنت خانواده؛

ث) تنظیم برنامه طلب مساعدت و کمک از مراجع قضایی صالح ، به منظور حمایت بهتر و بیشتر از کودکان؛

ج) شناسایی و اعلان شرایط و موقعیت های مخاطره آمیز برای حضور کودکان در فضای مجازی؛

ماده 7) کمیته نظارت متشکل از افراد زیر است :

• یک نفر قاضی آشنا به امور کودکان به انتخاب رئیس قوه قضائیه ،
• دو نفر مشاور امور کودکان و آسیب های اجتماعی فراروی آنها ،
• یک نفر معلم با تجربه ،
• یک نفر روانشناس بالینی ،
• یک نفر روان درمانگر ،
• یک نفر خانواده درمانگر ،
• دو نفر کارشناس و متخصص امور نرم افزاری و سخت افزاری فضای مجازی ،
• یک نفر حقوق دان در حوزه فضای مجازی ،
• یک نفر جرم شناس فضای مجازی ،
• یک نفر جامعه شناس و آسیب شناس در حوزه فضای مجازی ،
• یک نفر روزنامه نگار ،
• یک نفر مربی پرورشی و امور دینی ،
• رئیس کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ،
• یک نفر از ستاد مدیریت بحران ،
• یک نفر نماینده وزارت ورزش و جوانان ،
• یک نفر نماینده وزارت آموزش و پرورش ،
• یک نفر نماینده وزارت ارتباطات ،
• یک نفر نماینده سازمان بهزیستی ،
• ناظر و نماینده شورای عالی فضای مجازی.

ماده 8) ریاست کمیته نظارت از سوی شورای عالی فضای مجازی و برای مدت دو سال انتخاب خواهد شد. انتخاب مجدد رئیس کمیته فقط برای یک دوره متوالی دیگر بلامانع است.

ماده 9) مصوبات کمیته نظارت با اکثریت ، عددی لازم الاجرا خواهد بود. در صورت تساوی آراء ، رأی ریاست کمیته ، مناط اعتبار است.

ماده 10) رئیس کمیته نظارت ، دارای دو نفر معاون به انتخاب خود خواهد بود که در غیاب وی ، برگزاری جلسات و مدیریت آنها بر عهده ایشان خواهد بود.

ماده 11) جلسات کمیته نظارت ، حداقل با حضور دو سوم اعضا ، رسمیت خواهد یافت.

ماده 12) کمیته نظارت مکلف است سالانه یک اجلاس سراسری با موضوع اعلان فعالیت های صورت گرفته و نیز برجسته سازی مشکلات و آسیب های احتمالی فرارو برگزار نماید.

ماده 13) کمیته نظارت باید یک صندوق مالی به منظور جلب مساعدت ها و کمک های مالی مردم و سایر بخش های اجتماع تأسیس نموده و در چارچوب موازین قانونی موجود ، نسبت به معرفی و تثبیت موقعیت و فعالیت آن با کسب مجوزهای قانونی لازم اقدام نماید.

ماده 14) کمیته نظارت باید محلی مستقل برای تشکیل جلسات خود تعیین و اعلان نماید.

ماده 15) شورای عالی فضای مجازی مرجع تعیین بودجه ها و هزینه ها و صلاحیت های عمومی در راستای عملیاتی سازی رسالت و اهداف کمیته نظارت بوده و بر منابع مالی و اقدامات اجرایی آن ، نظارت عالیه مستقیم دارد.

فصل سوم) ممنوعیت های ورود به اینترنت و دسترسی به موبایل های هوشمند

ماده 16) دسترسی کودکان کمتر از دوازده (12) سال به شبکه اینترنت عمومی و فراگیر و نیز موبایل های هوشمند ممنوع می باشد.

ماده 17) والدین ، مدیران و مسئولان مدارس هوشمند موظف و مسئولند ضمن آموزش مخاطرات و آسیب های فضای مجازی به کودکان و دانش آموزان ، ممنوعیت های لازم و مقرر شده در حوزه عدم دسترسی آنها به فضای مجازی و ابزارهای تکنولوژیک هوشمند را رعایت نمایند. تخلف از چنین مقرراتی ، موجب مسئولیت مدنی و کیفری خواهد بود.

ماده 18) ممنوعیت دسترسی به اینترنت ، تلفن ها و سایر ابزارهای هوشمند مشابه برای کودکان کمتر از 12 سال ، هیچ ملازمه ای با آموزش هدفمند موجودیت فناوری های ارتباطی ندارد و حتی در متن کتب آموزشی دوره دبستان می توان به منظور ایجاد زمینه های فکری و دانشی در میان کودکان در حوزه آشنایی با ماهیت و مسائل دنیای مجازی ، مطالب و مباحثی مورد نظر و اعمال قرار داد.

تبصره : کمیته نظارت مکلف است با همکاری وزارت آموزش و پرورش ، یک منشور اجرایی برای نحوه ارائه آموزش و انتقال دانش در حوزه فضای مجازی به کودکان دوره دبستان تهیه نموده و به عنوان «پیک دانش نوین» در اختیار آنها بگذارد.

ماده 19) آموزش و تحصیل در دوره دبستان باید کاملًا غیرهوشمند باشد.

تبصره : مدارس و آموزشگاه های ویژه کودکان کمتر از 12 سال می توانند برای ارتباط بیشتر و بهتر با سایر ارگان ها و والدین دانش آموزان در چارچوب مقررات شبکه ملی اطلاعات بستری برای ارتباط و همکاری سایبری و کنترل از راه دور برنامه های مدارس و آموزشگاه ها و مسائل مرتبط با کودکان فراهم آورند. دسترسی خود کودکان به این سامانه ارتباطی کاملًا ممنوع است.

ماده 20) بازی های کامپیوتری که برای اطفال کمتر از 12 سال ، تهیه و توزیع می شوند ، باید از کمیته نظارت ، مجوز فعالیت و توزیع اخذ نمایند.

ماده 21) خریداری بازی های کامپیوتری ممنوعه برای کودکان کمتر از 12 سال توسط والدین آنها ممنوع و موجب مسئولیت و تعقیب است.

ماده 22) تبلیغات سایبری ویژه برای کودکان کمتر از 12 سال توسط تمامی سازمان ها و نهادهای دولتی و خصوصی و والدین و سرپرستان قانونی آنها در هر حال ممنوع است.

فصل چهارم) قواعد و ضوابط حضور کودکان بیش از دوازده (12) سال در فضای مجازی

مبحث نخست) قواعد و ضوابط حاکم بر کودکان بیش از دوازده (12) سال تا پانزده (15) سال :

ماده 23) دسترسی به اینترنت و ابزارهایی ، نظیر تلفن ها و تبلت های هوشمند برای کودکان بیش از 12 سال و تا 15 سال در چارچوب شرایط قانونی عمومی و به طور کنترل شده و محدود جایز است.

ماده 24) گفتمان و سیاست مدارس هوشمند در دوره تحصیلی راهنمایی و بالاتر قابل اجرا بوده و مدارس می توانند وسایل و فرصت های لازم را برای دسترسی به فضای مجازی فراهم آورند.

ماده 25) حداکثر زمان استفاده از اینترنت به طور ممتد و پیوسته پانزده (15) دقیقه بوده و به طور روزانه ، حداکثر چهل و پنج دقیقه می باشد؛

ماده 26) کودکان برای استفاده از اینترنت باید دارای شناسه عبور ویژه و انحصاری باشند. لذا دسترسی به اینترنت کنترل نشده و فراگیر برای آنها ممنوع بوده و موجب مسئولیت مدنی و کیفری متخلفان خواهد بود.

ماده 27) والدین باید برای استفاده از اینترنت در خانواده ، شناسه های عبور ویژه و افتراقی و متناسب با شرایط سنی اعضا اخذ نمایند. بهره وری از اینترنت در خانواده به وسیله شناسه عبور متعلق به سایر اعضا و والدین ممنوع بوده و موجب مسئولیت متخلف خواهد بود.

ماده 28) سرویس ها ، خدمات ، برنامه و فرصت های قابل ارائه و مجاز برای کودکان به شرح زیر می باشند :

الف) ارسال و دریافت ایمیل ،

ب) عضویت در گروه ها و اتاق های گفت وگوی ثبت شده و تحت نظارت ،

پ) جست وجوی مطالب علمی و آموزشی در فضای سایت های طبقه بندی شده و ویژه ،

ت) برقراری تماس و ارتباطهای کنترل شده ،

ث) بهره وری از قابلیت های مخابراتی ، پستی و پیام رسان.

تبصره 1: تبلیغات تجاری و فعالیت های اقتصادی مستقل برای کودکان مطلقاً ممنوع است.

تبصره 2: کودکان حق دسترسی به شبکه های اجتماعی فراگیر و همگانی را ندارند.

ماده 29) هوشمند بودن مدارس ، هیچ ملازمه ای با لزوم دسترسی کودکان به موبایل های هوشمند ندارد و همراه داشتن تلفن همراه در مدارس ، در هر حال ممنوع می باشد.

مبحث دوم) قواعد و ضوابط حاکم بر کودکان بیش از پانزده (15) سال تا هیجده (18) سال :

ماده 30) هوشمند شدن دبیرستان ها و هنرستان ها در چارچوب شرایط قانونی ، جایز بوده و دانش آموزان در مقطع متوسطه و بالاتر می توانند به نحو کنترل شده و در خارج از محیط مدرسه ، از تلفن های همراه هوشمند نیز استفاده کرده و به اینترنت دسترسی داشته باشند.

ماده 31) همراه داشتن تلفن همراه اعم از هوشمند و غیرهوشمند به مدرسه در هر حال ممنوع است.

ماده 32) کودکان و دانش آموزان حق استفاده از شناسه عبور متعلق به سایر اعضای خانواده را برای ورود به اینترنت در فضای خانواده را ندارند.

ماده 33) دسترسی به اینترنت در سایر مناطق و فضاهای نظام شهری و جامعه برای کودکان ، همواره از طریق شناسه عبور ویژه مقدور می باشد.

ماده 34) کودکان و دانش آموزان علاوه بر برخورداری از حقوق و فرصت های مندرج در ماده 28، می توانند به نحو کنترل شده ای ، در شبکه های اجتماعی عضو شده و با نظارت والدین و سرپرستان قانونی خود ، برخی از حوایج خود را که مستلزم پرداخت های الکترونیک و اینترنتی می باشند ، رفع نمایند.

ماده 35) کودکان به نحو کنترل شده و در چارچوب مصوبات کمیته نظارت و مقررات موجود نظیر قانون تجارت الکترونیک مصوب 1382 ه. ش. می توانند به واسطه حضور در فضای مجازی برخی از امور مالی خود را در سطوحی ، نظیر خریدهای اینترنتی از بازارها و فروشندگان داخلی انجام دهند؛ اما در هر حال ، تجارت و تبلیغات تجاری گسترده برای آنها ممنوع است.

فصل پنجم) حداقل آموزش های استاندارد برای کودکان آنلاین

ماده 36) کودکانی که قانوناً حق دسترسی به اینترنت و ابزارهای الکترونیک هوشمند ، نظیر موبایل را دارند ، باید در مدرسه ، فضاهای عمومی اجتماع و خانواده ، تحت نظام آموزش اطلاعات و واقعیات فضای مجازی قرار گیرند.

ماده 37) مدارس هوشمند باید یک واحد درسی آموزشی و پرورشی با عنوان «دانش سایبری» در برنامه های درسی دانش آموزان گنجانیده و به این منظور ، معلمان و کارشناسان ویژه و خبره ای را استخدام نمایند. اجازه استفاده از رایانه و اینترنت توسط دانش آموزان قبل از ارائه خدمات و آموزش های لازم به آنها ممنوع می باشد.

ماده 38) شرط اعطای اینترنت خانواده به هر خانواده ای ، ارائه تصدیق نامه و گواهی شرکت در کلاس های آموزشی برای والدین و کودکان ، متناسب با برنامه ها و سرفصل های مصوب کمیته نظارت بر امنیت کودکان در فضای مجازی می باشد.

ماده 39) وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ، وزارت آموزش و پرورش و وزارت ارتباطات موظفند با اعطای مجوزهای لازم ، فرصتی برای تأسیس آموزشگاه های غیرانتفاعی فعال در امور رایانه ای و اینترنتی فراهم آورند تا عموم شهروندان بتوانند برای ارتقای سطح سواد و دانش رسانه ای خود از کلاس ها و برنامه های آنها استفاده نموده و گواهی نامه های لازمه را کسب نمایند.

ماده 40) برنامه آموزش هدفمند و مطلوب باید دارای تمامی مشخصه های زیر باشد :

الف) جنبه علمی ، آموزشی و فرهنگی دارد؛

ب) تابع اصول و ارزش های دینی و اخلاقی جاری و رایج در جامعه است؛

پ) از سطح مبتدی تا پیشرفته دارای سیاست گذاری است؛

ت) متناسب با اسلوب علمی ، دارای جنبه های تفریحی و بازی است؛

ث) چهره و ساختار طبقه بندی شده و افتراقی دارد؛

ج) به شرایط والدین و نوع مدارس و مقاطع تحصیلی توجه دارد؛

چ) برای والدین بی سواد یا کم سواد و ناآشنا با دنیای مجازی دارای راهکارهای آموزشی ویژه و زود بازده است؛

ح) به شرایط معلولان و ناتوانان ذهنی و حرکتی توجه دارد؛

خ) دارای سیستم خودکنترلی و خودگزارشی است؛

ماده 41) بهزیستی و سایر نهادهای ذی ربط برای کودکان بی سرپرست و بدسرپرست ، باید نظام تأمین مالی و اجتماعی ویژه ای را تنظیم نموده و موجبات حضور مستمر و مطلوب آنها را در کلاس ها و برنامه های آموزشی مقدماتی فراهم آورند.

ماده 42) کودکان باید با خطرات و آسیب های دنیای مجازی آشنا شده و راهکارهای فردی مقابله با آنها را نیز فراگیرند.

ماده 43) باید به کودکان آموخت که لزوماً داده ها و اطلاعات موجود در فضای مجازی ، درست و قانونی نمی باشند و قبل از راستی آزمایی نباید به آنها اعتماد کرد.

ماده 44) باید به کودکان آموخت هر پیام و موضوعی که در فضای مجازی به اشتراک گذاشته می شود ، مستلزم و محتاج به پاسخگویی نیست؛

ماده 45) لازم است کودکان به ابزارهای سنجش سطح و دامنه دروغ گویی ها و تبلیغات کذب سایبری مجهز شوند.

ماده 46) باید به کودکان آموخت آگاهانه از حریم خصوصی خود در فضای مجازی صیانت نمایند.

ماده 47) مفهوم و حد و مرز دوستی های مجازی را باید به کودکان آموخت.

ماده 48) کودکان باید بیاموزند که به قدر لازم و محدود از فضای مجازی استفاده کنند و لذا بایستی برای پیشگیری از رخداد پدیده اعتیاد سایبری برنامه و سیاست گذاری همه جانبه داشت.

ماده 49) بایستی با نقد و بررسی بازی های رایانه ای و آنلاین که اهداف سویی را دنبال می کنند ، مجالی برای عدول و پرهیز کودکان از آنها فراهم آورد.

ماده 50) باید با انتشار کنترل شده اخبار جنایی مرتبط با خطرات و جرایم ارتکابی در فضای مجازی به قدر لازم ، حس ترس از جرم و لزوم تلاش برای صیانت از خود را به کودکان انتقال داد.

ماده 51) لازم است در محیط مدارس ، در سطح محلات ، در مناطق مختلف نظام شهری و حتی در سطح کشوری و سراسری ، مبادرت به برگزاری مسابقات و آزمون های همگانی و منطقه ای با موضوع ماهیت و محتوای دنیای مجازی و ابزارها و فرصت ها و تهدیدهای ناشی از آن نمود و بدین وسیله فرصتی برای تقویت و ارتقای سطح دانش سایبری و رسانه ای کودکان فراهم آورد.

ماده 52) لازم است آزمون ها و آزمایش هایی به منظور شناسایی و کشف استعدادهای ذاتی کودکان در بهره وری از فضای مجازی در سطوح خرد و کلان در کشور به عمل آمده و به این وسیله ، هم بسیاری از زمینه های احتمالی انحراف را مهار نمود و هم فرصتی برای پرورش و ارتقای مهندسی شده دانش نسل جوان در کشور فراهم آورد. طراحی و اجرای سیاست «جایزه کودک خلاق سال» به طور منظم و سالانه در کشور اقدامی بایسته و مطلوب در این عرصه است.

ماده 53) صدا و سیما موظف است با تهیه فیلم ها ، متون و تصاویر آموزشی و حمایتی لازم در راستای معرفی مخاطرات و قلمرو منافع احتمالی فضای مجازی برای کودکان تلاش نماید. باید در شبکه کودک و نوجوان ، داستان هایی با مضامین آسیب های فضای مجازی ، راهکارهای اجتناب از آنها و نیز طریقه و اسلوب بهره وری مطلوب و سازنده از استعدادها و فرصت های این فضا پخش شود.

ماده 54) طراحی برنامه ها و بازی های رایانه ای در دسترس کودکان باید به اصل تبلیغ لزوم و بایستگی ورزش منظم و تمرینات و فعالیت های جسمانی و حرکتی در فضای عادی و طبیعی توجه داشته و همواره بر آن تأکید نمایند.

ماده 55) هرگونه فعالیت علمی و آموزشی و ارائه خدمات به کاربران باید با اخذ مجوز فعالیت از مراجع قانونی ذی ربط صورت گیرد.

ماده 56) تعداد ایستگاه های دسترسی به فضای مجازی نظیر کافی نت ها برای کودکان نباید از منابع و امکانات فرهنگی و ورزشی سنتی و معمول در جامعه و خانواده ها افزون تر باشد.

ماده 57) هرگونه استفاده ابزاری و تبلیغاتی و سیاست زده از برنامه های آموزشی کودکان توسط هر شخص حقیقی و حقوقی ممنوع می باشد.

فصل ششم) ضوابط و مقررات حاکم بر مدارس هوشمند0

ماده 58) مدرسه هوشمند باید واجد تمامی مشخصه های زیر باشد :

الف) کامپیوتر و رایانه ها در سطح وسیع ، ابزاری برای تدریس و تحقیق و انجام تکالیف در کلاس درس و در منزل می باشند؛

ب) علاوه بر معلمان ، به تعداد لازم کارشناسان و متخصصان امور فضای مجازی دارد؛

پ) پژوهش ها و تحقیقات آنلاین ، بخش عمده نظام تحقیقاتی حاکم بر آن می باشد؛

ت) کلاس های درس آن دارای قابلیت ویدئوکنفرانس می باشند؛

ث) از ابزارهای فنی و رایانه ای به عنوان وسیله ای برای ارتقای سطح کیفی هنر ، خلاقیت و کاردستی های دانش آموزان استفاده می کند؛

ج) آموزش و پژوهش در آن ، از راه دور توسط معلمان و اولیاء کنترل می شود؛

چ) رایانه های موجود در آن ، به طور اختصاصی و انحصاری ، کدگذاری شده اند؛

ح) رایانه های موجود در مدارس هوشمند قابلیت اتصال USB و سایر ابزارهای جانبی را از سوی دانش آموزان ندارند؛ مگر اینکه حسب صلاح دید مسئولان و معلمان مدرسه ، به طور موقتی از چنین امکانی برخوردار گردند؛

خ) علاوه بر ساعات مقرر برای کلاس آموزش زبان خارجه ، به طور فوق برنامه و مستمر دارای کلاس های آموزشی زبان می باشد؛

ر) دارای اساس نامه ویژه و مدون برای تدریس و تحقیق الکترونیکی است؛

ز) متناسب با نظام ارزشیابی سراسری و کنکور برای ورود به مقاطع تحصیلی بالاتر و نهایتاً دانشگاه ، دارای یک نظام سنجش و ارزیابی منسجم است؛

د) دارای کتب و منابع آموزشی و تحقیقاتی الکترونیک و مجازی است.

ماده 59) در مدرسه هوشمند متناسب با ساعت فعالیت های مجازی کودکان باید بر ساعت درس ورزش آنها افزوده شود.

ماده 60) در مدرسه هوشمند برای آموزش دروسی چون زبان و ادبیات فارسی حتماً باید علاوه بر آموزش رایانه ای از تابلوها و تخته های آموزشی و نگارشی سنتی نیز استفاده شود و به دانش آموزان فرصت نگارش در کلاس بر روی آنها داده شود.

ماده 61) در مدارس هوشمند نباید بیش از یک سوم ساعت مقرر برای هر درس همراه با استفاده مستقیم از رایانه باشد.

ماده 62) در مدارس هوشمند ، ورود تلفن همراه ممنوع است.

تبصره 1: به منظور مکان یابی کودکان و تأمین امنیت آنها در حد فاصل ورود و خروج از مدرسه می توان از مچ بندهای هوشمند و الکترونیک استفاده نمود که قابلیت اتصال به مراکز اورژانس و پلیسی جامعه و نیز موبایل های والدین و سرپرستان قانونی خود را دارند.

تبصره 2: آئین نامه اجرایی سیاست استفاده از مچ بندهای هوشمند توسط کمیته نظارت و با همکاری سایر ارگان ها و نهادهای ذی ربط تهیه و تنظیم خواهد شد.

ماده 63) مانیتور رایانه ها و میز و صندلی های مدارس هوشمند باید کاملًا استاندارد و متناسب با فضای لازم برای تشکیل یک سالن و اتاق مجازی باشد.

ماده 64) مدارس هوشمند با هوشمندسازی ساختار نظام آموزش و پرورش در کشور به طور فراگیر ملازمه و پیوند مستقیم دارد.

ماده 65) در مدارس هوشمند ، کنترل و مدیریت مدرسه و نظام سنجش و ارزشیابی آن ، غالباً متکی بر اصول مدیریت و کنترل الکترونیک و از راه دور می باشد؛ لیکن حضور مدیران و مجریان و معلمان به تعداد لازم ، هیچ ملازمه ای با اصول و اهداف آن ندارد.

ماده 66) رژیم آموزش و پژوهش حاکم بر مدارس هوشمند ، هم یاددهنده است و هم به دانش آموزان اجازه می دهد که قدرت تفکر و خلاقیت خویش را در انجام تکالیف مدرسه و بهره وری از رایانه ها به کار گرفته و حتی به نحو کنترل شده ای به مطالعه و پردازش مضامینی فراتر از کتب درسی خود بپردازند.

ماده 67) در مدرسه هوشمند باید بانک های اطلاعاتی به قدر لازم در دسترس باشد.

ماده 68) رایانه های در دسترس کودکان دانش آموز در مدرسه باید در چارچوب قواعد شبکه ملی اطلاعات ، به شبکه های اطلاعاتی و مجازی متصل باشند.

ماده 69) در مدارس هوشمند باید امکان سنجش و آزمون های آنلاین وجود داشته باشد؛ لیکن فراگیر بودن آن الزامی نیست.

ماده 70) در مدرسه هوشمند ، رایانه ها فقط یک ابزار کسب اطلاعات و معلومات لازم می باشند و هرگز نباید موجب کاهش حجم لازم و مطلوب تکالیف توسط دانش آموزان گردند.

ماده 71) در مدرسه هوشمند ، رایانه هرگز جایگزین معلم نمی باشد.

ماده 72) رایانه ها در مدارس هوشمند دارای همان نقش اوراق کتب و دفاتر سنتی می باشند که فقط شکل مطالعه و نگارش بر روی آنها عوض شده است. بنابراین ، سخت افزار و نرم افزار رایانه ها فقط یک ابزار در نظام آموزش مدارس محسوب می شوند.

ماده 73) مدرسه هوشمند برای نظارت الکترونیک والدین بر سطح تحصیلی و دیگر مسائل فرزندان خود ، باید دارای ابزارها و امکانات لازم باشد.

ماده 74) برنامه ها و نظام آموزشی مدارس هوشمند کاملًا دانش مدار و دانش آموز محور می باشد؛

ماده 75) دسترسی کودکان به فضای مجازی در مدارس هوشمند ، منحصراً با هدف افزایش فرصت های تحقیقاتی و کسب آموزش های لازم به موازات آموزش ها و فرآیند یاددهندگی توسط معلمان صورت می گیرد.

ماده 76) در مدارس هوشمند باید تمامی تجهیزات زیر مهیا باشد :

الف) امکانات و تجهیزات سخت افزاری ، شامل رایانه به تعداد دانش آموزان و پرسنل مدرسه ، منابع شبکه ای ، دسترسی به پهنای باند اینترنتی لازم و سایر دستگاه های لازم؛

ب) امکانات و تجهیزات نرم افزاری ، شامل نرم افزارهای آموزشی و چندرسانه ای ، نرم افزارهای اداری و نظارتی و کارکردی ، نرم افزارهای پشتیبان اجرای برنامه های درسی و سایر تجهیزات لازم.

ماده 77) در مدارس هوشمند باید بازی های رایانه ای در دسترس کودکان ، لزوماً کارکرد آموزندگی ، یادگیری و یاددهندگی داشته باشد.

ماده 78) هوشمندسازی مدارس ، مستلزم تقویت زمینه ها و بستر مدیریت دانش در مدارس است.

ماده 79) برنامه ها و سیاست های مدارس هوشمند آنگاه موفق خواهند شد که گفتمان شهر و جامعه الکترونیک ، به نحو شایسته ای به بسترسازی علمی و فرهنگی مواجه شده باشد و زمینه های فکری و ابزاری لازم نیز در جامعه و در سطح دیگر نهادهای جامعه پذیری مهیا باشد.

ماده 80) اساسنامه و اسناد مدیریتی مدارس هوشمند باید با همکاری بخش های خصوصی و فنی و انجمن های فعال در امور پیشگیری از آسیب های اجتماعی تهیه و تنظیم شود.

فصل هفتم) قلمرو تدابیر حمایتی

ماده 81) جرایم و تخلفات ارتکابی توسط کودکان و نیز جرایم ارتکابی علیه آنها با رعایت مقررات عمومی در صلاحیت دادگاه اطفال و نوجوانان موضوع فصل ششم از قانون آئین دادرسی کیفری مصوب 1392 ه. ش. می باشد.

ماده 82) جلسات رسیدگی به تخلفات و جرایم ارتکابی توسط کودکان در هر حال ، با حضور هیئت سه نفره به نمایندگی از کمیته نظارت بر امنیت کودکان در فضای مجازی تشکیل خواهد شد.

ماده 83) هر گزارش ، اعلان و درخواستی که حکایت از قرار گرفتن کودک یا کودکانی در معرض مخاطرات فضای مجازی و عدم کنترل و مدیریت رفتار آنها از سوی والدین و سایر سرپرستان باشد ، برای شروع به رسیدگی توسط مراجع ذی ربط کافی است؛ حتی اگر هویت گزارش دهندگان آنها مجهول و نامشخص باشد.

ماده 84) مددکاران اجتماعی و نیروهای سازمان بهزیستی و سایر نهادهای فعال در امور مدیریت آسیب های اجتماعی در حدود ملزومات و رسالت های این دستورالعمل ، حق ارائه گزارش و تقاضای رسیدگی به کمیته نظارت و مراجع قضایی را دارند.

ماده 85) مددکاران و ضابطان و نیروهای فعال در امور مدیریت آسیب های اجتماعی ، با مشاهده وضعیت و موقعیت آسیب زده و مخاطره آمیز کودکان آنلاین و با رعایت قوانین موجود ، مراتب زیر را انجام خواهند داد :

الف) رجوع به منازل و مدارس و اخذ اظهار نظر مسئولان مدرسه و والدین و سرپرستان کودکان و تحقیق راجع به میزان آگاهی و نقش آنها در وضعیت مشکل زای کودکان آنلاین خویش و دانش آموزان مدرسه؛

ب) دعوت از کارشناسان و اهل خبره برای بررسی شرایط کودکان در معرض آسیب؛

پ) گزارش و اعلان تخلفات احتمالی صورت گرفته و جرایم ارتکابی به مراجع ذی صلاح؛

ت) ثبت و ضبط ادله و مستنداتی که از وضعیت مخاطره آمیز کودکان آنلاین و تقصیر سرپرستان و مربیان و مسئولان مدرسه حکایت دارند.

تبصره 1: مراجعه به مدرسه و منزل برای بررسی وضعیت مخاطره آمیز کودکان باید در چارچوب مقررات و اخذ مجوزهای لازم از مراجع ذی صلاح صورت گیرد.

تبصره 2: در شرایط اضطراری که احتمال وقوع جرمی علیه کودک آنلاین یا تشدید وضعیت مخاطره آمیز و آسیب زای او وجود دارد ، می توان قبل از اخذ مجوز از مراجع ذی صلاح و با رعایت جوانب احتیاط و احترام به قوانین و حقوق اشخاص ثالث ، اقدامات مقتضی مبذول داشته و فوراً و حداکثر ظرف بیست و چهار ساعت ، نسبت به گزارش وضعیت یادشده اقدام به عمل آورد.

ماده 86) دادستان حق دارد هرگونه تحقیق ، تفحص و نظارتی که برای صیانت از کودکان آنلاین ، ضروری تشخیص داده می شود ، شخصاً یا توسط نمایندگان خود و سایر ضابطان را به عمل آورد.

ماده 87) چنانچه سبک زندگی و نحوه حضور کودکان در فضای مجازی ، حاکی از قریب الوقوع بودن بزهکاری یا بزه دیدگی آنها باشد ، دادستان می تواند برای تصمیم گیری در خصوص حضانت ، ولایت ، قیمومت و سرپرستی آنها گزارشی تهیه نموده و رسماً خواهان سپردن کودکان به نهاد جایگزینی ، چون سازمان بهزیستی و دیگر نهادهای ذی مدخل گردد.

ماده 88) ارائه خدمات مشاوره ای پیوسته به کودکان ، موضوع اقدامات مواد 85 و 87 در هر حال الزامی است.

ماده 89) رسیدگی به جرایم و تخلفات ارتکابی از سوی کودکان در هر حال باید با حضور مشاوران ، کارشناسان و نمایندگان کمیته نظارت صورت گیرد.

ماده 90) مراجع قضایی می توانند تحقیقات مقدماتی در حوزه شرایط مخاطره آمیز ، جرایم و بزه دیده واقع شدن کودکان آنلاین را حسب مورد ، به ضابطان و نیروهای سازمان بهزیستی و مددکاران اجتماعی ارجاع دهند.

ماده 91) پلیس ویژه کودکان و نوجوانان آنلاین ، ضابط و عهده دار انجام تحقیقات انتظامی راجع به کودکان بوده و با همکاری پلیس فتا ، تمامی اقدامات لازم را به عمل آورده و با سایر نیروهای فعال ، به شرح مندرج در این دستورالعمل همکاری خواهد نمود.

ماده 92) محتوای رایانه های موجود در دسترس کودکان در خانواده و مدرسه باید تحت کنترل و بررسی مستمر باشد. تخلف در انجام این وظیفه موجب مسئولیت مدنی و کیفری است.

ماده 93) در محیط خانواده ، والدین مکلفند از طریق رایانه و سرور در دسترس خود ، حضور و گشت زنی های کودکان خود را در محیط فضای مجازی در دسترس ، مدیریت و کنترل نمایند. در این راستا باید از سیستم چشمک زن ها و هشدارهای الکترونیک بر روی رایانه های در دسترس آنها و سایر اعضای خانواده استفاده نمود تا در صورت تلاش آنها برای ورود به سایت ها و برنامه ها و شبکه های غیرمجاز ، به طور پیش دستانه ای از تخلفات احتمالی کودکان ، پیشگیری به عمل آورد.

ماده 94) شرکت های ارائه دهنده خدمات اینترنت خانواده و مدرسه باید به شبکه های اطلاعاتی و امنیتی محله ای متصل بوده و در صورت عبور کاربران خردسال از محدودیت های قانونی موجود برای دسترسی به فضای مجازی ، اعلام هشدار نموده و مراتب را به نهادهای ذی ربط مدیریتی گزارش نمایند.

ماده 95) اینترنت در دسترس کودکان باید دارای نظام قطع و وصل روزانه باشد و در ساعات مشخصی از شبانه روز ، کاملًا قطع و خارج از دسترس باشد.

ماده 96) هر کاربری برای ورود به فضای مجازی باید از شناسه عبور ویژه خود استفاده کند که یک کد ملی مشخص و قابل رهگیری در کشور می باشد. به منظور جلوگیری از فرآیند استفاده کاربران خردسال از شناسه عبور کاربران بزرگسال ، باید بر روی صفحات مجازی دسترسی به اینترنت سیستم عامل و هوشمند ، تصویربرداری آنلاین و نوبتی تعبیه شود تا در صورت احراز عدم انطباق تصویر کاربر با کد و شناسه عبور ملی ثبت شده به طور خودکار ، به مراجع و نهادهای ذی ربط محله ، منطقه و کشور اعلام هشدار شود.

• تبصره 1: والدین مکلفند سالانه نسبت به تغییر عکس و تصویر چهره خردسالان خود در سامانه اخذ کد و شناسه عبور ملی اقدام نمایند.
• تبصره 2: سیستم هوشمند تصویربرداری آنلاین ، صرفاً استفاده کودکان از اینترنت به وسیله شناسه عبور والدین و سایر اعضای بزرگسال خانواده را به نهادها و مراکز مربوطه گزارش می دهد و در هر حال ، تابع اصول و ملزومات حقوقی لزوم احترام به حریم خصوصی اشخاص و کاربران می باشد.
• تبصره 3: آئین نامه اجرایی برنامه سیستم هوشمند تصویربرداری آنلاین ، توسط کمیته نظارت و با همکاری نهادهای قانونی و فعال در امور پیشگیری از آسیب های اجتماعی ، تهیه و تنظیم خواهد شد.

فصل هشتم) تخلفات و جرایم

ماده 97) وجود رایانه متصل به فضای مجازی فراگیر در مدارس ، به نحوی که به طور کنترل نشده ای در دسترس دانش آموزان باشد ، تخلف محسوب و موجب تنبیه انضباطی متخلف در چارچوب قوانین و مقررات حاکم بر روابط استخدامی و اشتغال به کار در کشور خواهد بود.

ماده 98) هرگونه سهل انگاری ، بی توجهی یا تعمد والدین و سرپرستان قانونی کودکان که موجب دسترسی غیر ضابطه مند آنها به اینترنت و تلفن های هوشمند گردد ، ممنوع بوده و مراجع قضایی صلاحیت دارند در صورت ارتکاب و تکرار چنین رفتارهایی در سطوح زیر تصمیم گیری نمایند :

الف) ارتکاب دفعتاً واحده عمل ممنوعه مصرحه در این ماده موجب معرفی متخلف به مراکز خدماتی و تأمین اجتماعی سراسری برای قطع موقتی حقوق اجتماعی آنها خواهد بود؛

ب) در صورت تکرار عمل ، مرتکب به جزای نقدی یا محرومیت از حقوق اجتماعی به شرح مندرج در قانون مجازات اسلامی محکوم خواهد شد؛

پ) در صورت تکرار عمل و احراز قرار گرفتن کودکان در وضعیت و شرایط مخاطره آمیز و بحران آفرین ، دادگاه می تواند حتی نسبت به سلب حضانت و سرپرستی از آنها اقدام نموده و تا تعیین تکلیف نهایی و ترمیم شرایط حاکم بر محیط آموزشی و تربیتی و خانوادگی کودکان ، آنها را به سازمان بهزیستی و دیگر نهادهای فعال در حوزه مدیریت آسیب های اجتماعی و پیشگیری از آنها بسپارد.

ماده 99) اجازه دسترسی و توزیع بازی های رایانه ای ممنوعه برای کودکان کمتر از 12 سال ممنوع بوده و مرتکب ، حسب مورد ، به جزای نقدی یا محرومیت از حقوق اجتماعی به شرح مندرج در قانون مجازات اسلامی محکوم خواهد شد.

تبصره : فهرست و عناوین بازی های رایانه ای ممنوعه برای کودکان توسط کارگروه های ویژه در کمیته نظارت ، تعیین و اعلان خواهد شد.

ماده 100) نقض قوانین و مقررات فیلترینگ و محدودیت های فضای مجازی توسط کودکان ممنوع بوده و در چارچوب قوانین جزایی جاری در کشور ، قابل پیگرد و مجازات می باشد.

ماده 101) تولید و انتشار هرگونه بدافزار که معارض با امنیت کودکان و نظام بهره وری توأم با سلامت حداکثری آنها از فضای مجازی و سیستم های رایانه ای باشد ، جرم بوده و مرتکب به جزای نقدی و محرومیت از حقوق اجتماعی و تعلیق موقت فعالیت در حوزه دنیای مجازی محکوم خواهد شد.

ماده 102) در صورت نقض مقررات حاکم بر بهره وری افتراقی از اینترنت خانواده و بی توجهی والدین نسبت به پیام های سیستم اعلام هشدار تعبیه شده بر روی رایانه مخصوص آنها ، متعاقب گزارش های ضابطان و نهادهای مسئول ، مرجع قضایی صالح ، به شرح ذیل رسیدگی و اتخاذ تصمیم خواهد نمود :

الف) در صورت ارتکاب عمل در دفعه اول ، قطع موقت اینترنت تا شش ماه؛

ب) در صورت تکرار تخلف ، قطع همیشگی و دائمی اینترنت و تحمیل یکی از محرومیت های اجتماعی ، نظیر قطع خدمات اجتماعی و افزایش هزینه های دسترسی به خدمات و برقراری ارتباطهای مخابراتی بر آنها.

ماده 103) الزام والدین و سرپرستان قانونی کودکان به ورود به شبکه های اجتماعی سراسری در دسترس مدارس هوشمند ، ممنوع است و والدین حق دارند برای نظارت بر وضعیت تحصیلی و سایر شرایط کودکان خود ، شخصاً در مدرسه حاضر شده و جویای مراتب شوند. سلب چنین حقی از آنها تخلف انتظامی بوده و در چارچوب مقررات حاکم بر روابط استخدامی و اشتغال به کار در کشور موجب مسئولیت است.

ماده 104) هرگونه فعالیت تجاری مخاطره آمیز به بهانه آموزش و ارتقای دانش سایبری کودکان ممنوع بوده و متخلف ، حسب مورد ، به جزای نقدی و محرومیت از حقوق اجتماعی محکوم خواهد شد.

ماده 105) تعلیق مجازات متخلفان و متجاوزان به حریم و حقوق کودکان موضوع این دستورالعمل ، ممنوع است.

ماده 106) فلسفه و غایت اقدامات تأمینی و حمایتی و تعزیری موضوع این دستورالعمل بر اصلاح شرایط و ترمیم محیط تحصیل و خانوادگی کودکان مبتنی بوده و تا حد امکان ، برای استحاله و حفظ کودکان در محیط خانواده تلاش خواهد شد.

ماده 107) کلیه دستگاه ها و مراجع قضایی باید در هر موردی که با کودکان موضوع این دستورالعمل برخورد و ارتباط حاصل می نمایند ، همکاری های لازم را با کمیته نظارت بر امنیت کودکان در فضای مجازی به عمل آورند.

ماده 108) رسیدگی به کلیه جرایم ارتکابی توسط کودکان و علیه آنها در دادگاه اطفال و نوجوانان صورت خواهد گرفت.

ماده 109) سایر ترتیبات رسیدگی به جرایم و تخلفات موضوع این دستورالعمل ، تابع مقررات عمومی خواهد بود.