در روز تاسوعا چه کسانی شهید شدند؟ [اسامی]

در روز تاسوعا چه افرادی شهید شدند؟

برخی از مردم تصور می کنند که روز شهادت ابوالفضل العباس روز تاسوعا بوده است و بدین خاطر تاسوعا تعطیل است در حالی که حضرت ابوالفضل (ع) در روز عاشورا شهید شد.

• ثبت بیوگرافی و زندگینامه شما در گوگل!

در روز تاسوعا چه کسانی شهید شدند؟

تا صبح عاشورا هیچ کس از اصحاب و یاران و خاندان حضرت اباعبدالله (ع) که با ایشان به کربلا آمدند شهید نشده بودند و روز تاسوعا به خاطر بزرگداشت مقام عبدالصالحی ابوالفضل العباس (ع) تعطیل است.

چگونگی شهادت حضرت عباس (ع)

در روز عاشورا چون تشنگی بر حسین و یاران او سخت گشت ، کودکان به امام (ع) شکوِه آوردند و از فرط عطش می نالیدند. عباس بن علی (ع) هنگامی که تنهایی امام حسین (ع) را مشاهده کرد ، نزد او رفت و گفت : «آیا رخصت می دهی تا به میدان روم؟» امام حسین (ع) گریه شدیدی کرد و آن گاه فرمود : «ای برادر! تو پرچمدار من هستی.» عباس گفت : «سینه ام تنگ شده و از زندگی خسته شده ام. می خواهم از این منافقان خونخواهی کنم.» امام حسین (ع) فرمود : «برای این کودکان کمی آب مهیا کن.»

عباس به میدان رفت و سپاه کوفه را موعظه کرد و آنها را از عذاب خدا ترساند ، ولی اثر نکرد. از این رو برگشت و ماجرا را به برادر گفت و وقتی فریاد العطش کودکان را شنید ، مشک و نیزه خود را بر گرفت و بر اسب سوار شد و به سوی فرات رفت.

چهار هزار نفر از سپاه دشمن که بر فرات گمارده شده بودند او را محاصره کردند و هدف تیر قرار دادند. عباس آنها را پراکنده کرد و هشتاد نفر از آنها را کشت تا وارد فرات شد. وقتی خواست مشتی آب بنوشد یاد تشنگی حسین و اهل بیت و کودکانش او را از نوشیدن آب باز داشت. آب را ریخت و مشک را از آب پر کرد و بر شانه راست خود انداخت و راهی خیمه ها شد. لشگر کوفه راه را بر او بستند و از هر طرف او را محاصره کردند.

عباس با آن ها پیکار می کرد و این رجز را می خواند : «هنگامی که مرگ فریاد زند ، از مرگ هرگز نمی هراسم تا هنگام مقابله با شجاعان دشمن ، آنان را با شمشیر به زیر افکنم. من نفس خود را نگهبان پسر پیامبر کرده ام. من عباسم که سقایی می کنم و در روز ملاقات بیم از مرگ ندارم.» یکی از سپاهیان کوفه به نام «نوفل ازرق» دست راست او را از بدن جدا کرد.

عباس (ع) مشک را بر دوش چپش نهاد و پرچم را به دست چپ گرفت و این رجز را خواند : «والله ان قطعتم یمینی انّی احامی ابداً عن دینی و نحن امام صادق الیقین نجل النبّی الطّاهر الامین»؛ (به خدا سوگند اگر دست راستم را جدا کردید ، همواره حامی دینم خواهم بود و حامی امامی که در ایمانش صادق است و فرزند پیامبر امین است.»

پس از مدتی یکی از سپاهیان کوفه که در پشت درخت خرما کمین کرده بود ، با شمشیر مچ دست چپ او را جدا کرد. عباس (ع) مشک را به سینه خود چسباند و این رجز را خواند : «ای نفس! از کافران نهراس و به رحمت خدا شاد باش. اینان ستمگرانه دست چپم را قطع کردند. پروردگارا آن ها را به لهیب آتش بسوزان.» پس مشک را به دندان گرفت.

آن گاه تیری بر مشک خورد و آب های آن ریخت. اما پس از مدتی ، تیری دیگر بر سینه مبارکش اصابت کرد. بعضی راویان گفته اند تیر بر چشمش نشست و برخی نوشته اند عمودی آهنین بر فرق مبارکش زدند که از اسب بر زمین افتاد و فریاد بر آورد و امام (ع) را صدا زد. در روز عاشورا پس از آن که عمودی آهنین بر فرق مبارک عباس (ع) فرود آمد و او از اسب بر زمین افتاد و فریادزنان برادرش را صدا زد ، امام حسین (ع) خود را بر بالینش رساند و با دیدن حال او فرمود : «اکنون کمرم شکست و راه چاره به رویم بسته شد.» و با دیدن چشم تیر خورده و تن در خون طپیده عباس بر روی زمین در کنار فرات ، خم شد و در کنار او نشست و گریست تا عباس جان سپرد.

رخدادهای روز تاسوعا

ورود شمر به کربلا

بنابر منابع تاریخی ، شمر بن ذی الجوشن پیش از ظهر روز نهم محرم (روز تاسوعا) ، همراه با چهار هزار نفر ، به سرزمین کربلا وارد شد و حامل نامه ای از عبیدالله بن زیاد خطاب به عمر بن سعد بود. در این نامه ، ابن زیاد از ابن سعد خواسته بود یا امام حسین(ع) را مجبور به پذیرش بیعت کند و یا با او بجنگد.

عبیدالله همچنین در این نامه عمر سعد را تهدید کرد که اگر از فرمان او سرباز زند ، باید از لشکر کناره بگیرد و مسئولیت آن را به شمر بن ذی الجوشن واگذار کند.

بر اساس منابع ، ابن سعد پس از خواندن نامه ، با تاکید بر اینکه خود آنچه را عبیدالله بن زیاد خواسته ، انجام خواهد داد ، شمر بن ذی الجوشن را فرمانده پیاده نظام لشکر خود کرد.

امان نامه برای فرزندان ام البنین(س)

زمانی که شمر نامه ابن زیاد را که خطاب به عمر بن سعد نوشته شده بود- از او می گرفت ، همراه عبدالله بن ابی المحل-برادرزاده ام البنین- از عبیدالله برای خواهرزادگان خود امان نامه خواستند. عبیدالله پیشنهاد آنها را پذیرفت.

عبدالله بن ابی المحل امان نامه را به وسیله غلام خود -کزمان یا عرفان- به کربلا فرستاد او پس از ورود به کربلا متن امان نامه را برای فرزندان ام البنین(س) قرائت کرد؛ اما فرزندان ام البنین(س) مخالفت کردند.

در روایتی دیگر آمده که شمر خود امان نامه را نزد عباس(ع) و برادرانش عبدالله و جعفر و عثمان فرزندان علی بن ابی طالب(ع) آورد.

عباس(ع) و برادرانش در محضر اباعبدالله الحسین(ع) نشسته بودند و جواب شمر را نمی دادند. امام(ع) به حضرت عباس(ع)و برادرانش فرمودند : «هر چند او فاسق است اما پاسخش را بده همانا او از دایی های شما است.» عباس و عبدالله و جعفر و عثمان فرزندان علی بن ابی طالب(ع) بیرون آمدند و گفتند : «چه می خواهی؟» شمر به آنها گفت : «ای خواهرزادگان من ، شما در امان هستید من برای شما از عبیدالله امان گرفته ام.»؛ اما عباس(ع) و برادرانش همگی گفتند : «خدا تو و امان تو را لعنت کند. ما امان داشته باشیم و پسر دختر پیامبر(ص) امان نداشته باشد.»

پس از رد امان نامه ، به سپاه عمر بن سعد فرمان داده شد تا برای جنگ آماده شوند پس همگان سوار شدند در شامگاه پنجشنبه نهم محرم آماده نبرد با حسین(ع) و یارانش شدند.

علت اینکه شمر آنان را خواهرزاده خطاب کرد به دلیل هم قبیله بودن وی با ام البنین مادر حضرت عباس است؛ زیرا ام البنین دختر حزام بن خالد از قبیله بنی کلاب و شمر نیز فرزند ذی الجوشن از همان قبیله بود.

آماده شدن برای جنگ

در عصر 9 محرم تحرکات سپاه عمر سعد در صحرای کربلا افزایش یافت وعمر بن سعد خود را آماده جنگ با امام حسین(ع) کرد و به سپاهیانش فرمان داد تا برای جنگ آماده شوند. او در میان سپاهیان خود ندا در داد که : «یا خَیلَ اللهِ ارکَبی و بِالجَنةِ اَبْشِری؛ ای لشگر خدا سوار شوید و شادمان باشید که به بهشت می روید.» کوفیان هم سوار شده ، مهیای نبرد شدند.

هیاهو و سر و صدای لشکر بلند شد. امام(ع) در جلوی خیمه خویش نشسته بود و به شمشیر خود تکیه داده بود. خواهرش زینب(س) با شنیدن سر و صدای لشکر کوفه ، به برادرش نزدیک شد و گفت : «برادرم آیا صداهایی را که نزدیک می شوند ، می شنوید؟» امام(ع) سر را بلند کرد و فرمود : «من رسول خدا(ص) را در خواب دیدم که به من فرمود : تو [به زودی] نزد ما خواهی آمد.» امام(ع) به عباس(ع) فرمود : «ای عباس؛ جانم به فدایت؛ بر اسب خود بنشین و نزد آنها برو و بپرس که چه می خواهند و برای چه به پیش آمده اند؟»

حضرت عباس(ع) با بیست سوار که زهیر بن قین و حبیب بن مظاهر هم از جمله آنان بودند نزد سپاه دشمن آمدند و پرسیدند : «چه رخ داده و چه می خواهید؟» گفتند : «فرمان امیر است که به شما بگوییم یا بیعت کنید و یا آماده کارزار شوید.» عباس(ع) گفت : «از جای خود حرکت نکنید تا نزد ابی عبدالله(ع) رفته و پیام شما را به عرض ایشان برسانم.» آنان پذیرفتند پس عباس(ع) به تنهایی نزد امام حسین(ع) آمد تا موضوع را به ایشان خبر دهد.

امام(ع) به حضرت عباس(ع) فرمودند : «اگر می توانی آنها را راضی کن که جنگ را تا فردا به تأخیر اندازند و امشب را به ما مهلت دهند تا با خدای خود راز و نیاز کنیم و به درگاهش نماز بگزاریم. خدا می داند که من نماز و تلاوت کتاب او را بسیار دوست می دارم.»

در طول مدتی که عباس(ع) با امام(ع) مشغول گفتگو بود همراهان او حبیب بن مظاهر و زهیر بن قین هم از این فرصت استفاده کرده به گفتگو با سپاه عمر سعد پرداختند و آنان را از جنگ با امام حسین(ع) بر حذر می داشتند و در ضمن آنان را از پیشروی باز می داشتند.

ابوالفضل العباس(ع) نزد سپاهیان دشمن بازگشت و درخواست امام(ع) را به اطلاع آنان رساند و از آنان آن شب را مهلت خواست. ابن سعد با مهلت یک شبه به امام حسین(ع) و یارانش موافقت کرد. در این روز خیمه های امام حسین(ع) و اهل بیت و یارانش محاصره شد.وامام صادق(ع) نیز در روایتی این محاصره را تایید کرده است.

تاسوعا در آیین های سوگواری

تاسوعا نزد شیعیان ، از اهمیت زیادی در آیین های سوگواری حسینی برخوردار است. هر سه اتفاق تاریخی رخ داده در تاسوعای حسینی ، در روضه خوانی ها روایت می شوند و درباره شان شعر و نوحه بسیار گفته شده است. ظاهرا به دلیل اتفاق دوم(ردّ امان نامه) و سوم(مذاکره با دشمن) ، روز تاسوعا در فرهنگ شیعیان روز گرامیداشت عباس بن علی محسوب می شود و محور اصلی نوحه خوانی ها و عزاداری ها ، ذکر فضائل وی و نحوه شهادتش است.

عزاداری های حسینی که معمولاً از نخستین شب دهه محرم آغاز می شوند ، در تاسوعا و عاشورا به اوج خود می رسند. علاوه بر آیین های عمومی عاشورا ، برخی آیین های عزاداری که به نوعی مربوط به حضرت عباس یا به نام وی هستند ، اختصاصاً در تاسوعا برگزار می شوند. شمع گردانی در اردبیل ، چهل منبر در لرستان ، توغ گردانی در آذرشهر ، جریده گردانی در کاشان و زار خاک در روستای قورتان (از توابع زواره اصفهان) از جمله آیین هایی هستند که اختصاصاً در شب و روز تاسوعا اجرا می شوند ، یا صورت اجرایشان در این زمان ، با زمان های دیگر متفاوت است.